44986 P3200009 (2)

103

tttywnoK iw

“ ^{1 1} 1 * * ‘ | « » 10 11 I] 1J 14 15 l« |7 l| 19 20 ----------

Rys. 10. Krzywe zapominania ilustrujące reminiscencję. Źródło: Woodworth, Schlosbcrg 1963 a) zjawisko Ballarda; reminiscencja długoterminowa (Ballard 1913), b) zjawisko Warda-Hovlanda; reminiscencja krótkoterminowa (Ward 1937)

Innym sposobem powtarzania jest ponowne uczenie się opanowanego materiału po odpowiednio długiej przerwie od zakończenia nauki. Długość przerwy między kolejnymi aktami uczenia się jest istotna zgodnie m.in. z drugim prawem Josta, sformułowanym już w roku 1897. Prawo to głosi, że, jeśli dwa skojarzenia mająjednako-wąsiłę, lecz jedno jest starsze, to ponowne powtórzenie będzie bardziej faworyzowało skojarzenia starsze” (Kurcz 1995, s. 153). Korzystny wpływ przerwy przed ponownym uczeniem się jest analogiczny, jak w wypadku powtarzania rozłożonego w czasie. Przerwa jest czasem stwarzającym warunki konsolidacji śladów pamięciowych, ustąpienia, hamowania reaktywnego oraz zaniknięcia błędnych reakcji skojarzonych z zadaniem, które mogą rywalizować z reakcjami właściwymi i początkowo utrudniać wykonanie. Istotną rolę w utrwalaniu zapisu pamięciowego pełni powtarzanie w formie próbnych reprodukcji. Zdaniem Z. Włodarskiego zwiększająone aktywność jednostki, dostarczająinformacji o efektach wyuczenia się, stanowią formę samokontroli, przygotowują do ostatecznej reprodukcji (Włodarski 1996). Cytowane przez tego autora badania Szardakowa wykazują, że połączenie powtarzania z reprodukcjami potęguje poprawę efektów przechowania.

Zapis pamięciowy w trakcie przechowywania ulegać może przekształceniom, co znajduje wyraz w zniekształcaniu pamiętanych treści. Nie sposób jednak rozstrzygnąć, które zniekształcenia zaistniały w fazie przechowywania, a które w pozostałych dwóch fazach. Wiele wyników eksperymentów sugeruje, że zmiany takie zachodzą we wszystkich fazach, dlatego omówienie ich w tym miejscu nie jest wyrazem stanowiska autora i nie przesądza rozwiązania problemu. A oto niektóre typowe zniekształcenia:

Interpretacja, czyli dopasowanie zapamiętanych treści do schematów i struktur poznawczych aktualnie posiadanych przez jednostkę. Jeśli dane treści wydają się nam niezbyt sensowne bądź zawierają luki, wówczas przekształcamy je tak, aby nadać im sens, a istniejące luki wypełnić. Istotną rolę spełnia tu werbalizacja, szczególnie

feiMifc _