45459 SDC11030

5)    nor łac. rerus; słm< <

( < ps. f\ < pic. f, np. tfra < ps. *^^ra < P^l6‘ ^M ' **

•stmg < pic- •semen-, _por. Uc. słmen;

i < ps. łs < wcips. ₀|‘ < pie, “

xemen;

>ie. dj, dj, np. N-A-V du. f, ienł < ps. *iene < rtuł < ps. •tUi < •tfftoi < pic. *\flk*oi; L pl gd < pie. *uQro(su; 2. pl, imper. berłte < ps,

•łerei < **-pl. n>. •bt-

CZĘŚĆ TRZECIA

UZUPEŁNIENIE WIADOMOŚCI Z GRAMATYKI

§ 32. Pochodzenie głosek scs. z ps. i pie. (podsumowanie) a. Samogłoski

1)    a:

a < ps. a ^ pie. i, i, np.: mali < pie. •mitfr, por. łac. muter, gr. miler i me tir, sti. mati (miilitr-), lit. morf, gen. móters 'kobieta'; bralrt < pic. •bhrater-, •bhrdtro-,\ por. łac. frater, gr, fritfr i fritbr, sti. bhritar-, lit. demin. brotirelis, brólis; snati < pie. ‘fnó-, por. łac.    (g)ndtus, gr. gignóskó, gnótós, sti. jńiitds, lit. Sinóti; datiA

dan < pie, •dó-, por, tac. Jare, dónum, gr. didómi, diron, sti. dddiimi, lit. dtioduA stlit. Juomi ( *dódmi\ warto zaznaczyć, że w językach bałtyckich w przeciwieństwie do słowiańskich dawne pie. a, 6 przeszły w o.

a po j, f, a. f ^ ps. f *5 pic. i, np.: jasti $ ps. *jfsti < *jłdti < pic. *ed-, por. lac. eJo, eden, lit. edu, esti; krilati < ps. *kri$ti < *krikiti < pie. *krike-\ bisłati < < ps. *biżłti t, *b(giti < pie. fbfgf-; slylati < ps. *slySłti < *slygfti < pic. *x/ńrf-; tan c ps. •tist <    < pie. *kes- (zob. §§ 12, b, 5 i 16, a, 1).

a w grupach rai, lal, trat, tlat < ps. o < pie. d \v grupach ps. ort, oli, tort, tolt, np. ramę < ps. *<>rmę, lakitt < ps. *olkttt, gradi < ps. *gordt, glaua < ps. *goka

(zob, § 18).

Należy zaznaczyć, ic istnieje nowsza hipoteza, według której w języku ps. w dobie przestawki nie było jeszcze o, tylko d (por. Z. Stieber, Zarys gramatyki porównawczej je*ykóv słowiańskich, cz. I, Warszawa 1969, s. 36 n.). W związku z tym zamiast dotychczasowej symboliki dla grup przestawkowych używa się niekiedy symboliki odmiennej, mianowicie drt, dlt, tdrt i tdlt, rzadziej drt, Alt, tdrt, tdlt. Kwestia jest dyskusyjna i niejednoznacznie rozwiązywana. W podręczniku niniejszym przyjęto stanowisko, że przestawka dokonała się w zasadzie po przejściu ps. A w 6 (po zmieszaniu się t z i).

u w stupie ua < ar • ajr ę pa. aje, np. dobraago obok dobrajego < ps. *dobra-jego, dłlaaii obok dtlajets <■ ps. •Jflajett, (zob. § 16, a, 6).

2)    •:

o < p*. o < pie. 6, d, np. oko «; p*. »₀ko < pic. *iik^v-, por. lac. ocultu; noits s, ps. •nokti < pie. •nokti-s, por. lac. nor, gen. tg. noctis, lit. rtaktis; osi < ps. *0X6 < *pie Hu-, por. lac. axis, lit. ahs; w języku litewskim i pozostałych językach bałtyckich pie. i, d I a;

o w grupie or < ps. or < pie. e-g (tzw. hetero«ylaht_Cłny dyf_tong, w którym u należy do następnej sylaby), np.: nors < ps. •mm < _p;_e *_Hfm por, |_te, norur (starsze nm-os); staro < ps. *sloro < pie. •kle_Vos; zaszła tu stara asymilacja t do o w następnej sylabie: pie. •neitos > wczps. ♦ wolto* > ps. \ _{scs MW&}. _pie.    >

2, wczps. *sloffo > ps. i scs. storo;

o < ps. o < pie. » (tzw. szwa), np. sport < ps. *_spon < pie t^ros, por. sti- sphirds;

3)    «:

u < ps. U < wczps. og < pie. ag, og, np.: sugt < p*.    _{< wcipi}. *_w|Uj| <

< pie. *sa(MOX, por. lit. ratoar; u go < ps. *«j;o < wczps, *_0lW(ł < _pj_e.    por.

łac. auris < atutt, lit. ausłs; (ars < ps. *turi < wczps. *_{<ogrfl < p};_e ._{rtfgy0X( po}r. lit. tailras, gr. rfnlroi; gen. sg. xvita < ps. •synu < wczps. *jfl_nog < pie. *n2nogr, por. lit. sdnaits; buditi ę ps. •Wiłi < wczps. *6ogrfttf ^ _p;„ *hhovdk~, por. lit.

pa-si-baudyti]

•u (u po spółgłoskach miękkich lub po j) < ps. 'u, j_u ^ _wcips, \ _p{_{e> #(l| np}, 4r«xti < ps. •bjudti < wczps. *6egrf/i < pic. •bheydh-, p_or. g_OC, biudan (zob. wyżej oboczną postać buditi)] 1'ubt < ps. *ljubt < wczps. •Uybd < pic. •letfbhos, por. sti. leubhoh, stwniem. liob\

u w grupie uu < tys < ps. ty’«, np. dobruumu < dobrujtmu < ps. •dobrufemu (zob. § 16, a, 6).

4)    y:

y < ps. y < pie. tł, np.: x^ns < ps. *xvas < pie. •zsśwAr, por. lit. suniu, sti. sundi; byli < ps. *byti < pie. •bhU-, por. lit. biiti;

y < ps. y < pie. -<Jx, ~ÓS, np. vy < ps. *vy < pie. *góx, por. łac. rot; gen. sg. ręky ^ ps. *rgky < pie, -Ar, por. lit. rań kos;

y < ps. v < pie. -om, .ans, np. acc. pl. m. vltky < ps. *r/ky < pie. *g/ż'ow: acc. pl. f. sestry < ps. *sestry < pie. *-owxj

y < ps. y < pie. -um, np. acc. pl. syny < ps. *syny < pie. •tdnuns, por. lit. rtinur < *sununs, goc. xunum;

y < ps- y Ś pie. -dn, -on-t-s, np.: kamy ę ps, *kamy 4 pie. •kamón (prawdopodobnie), por. gr. akmón; part. praes. act. m. i n. redy i ps. •redy < pic. *gedo-•nt-s;

noi < pic. •gendi; L f/sof/s < ps. •f/r#_łł £ *    '    .

^pie' ^pw

nai < p[c’    ?' ^{< piC}‘ ⁰¹'^<U' ^np" ^lU*' ^,0C'    ¹ **”* * ^P* ^ * **“

/ w grupach tri,, _tu '^    ^RomtU-

mliko < _Ps. V/*o (z,_)b *    ' ^p,e- * ^w Srupacłt ten. tell, np. brigt < ps. *^s.

j lo, fl),

9 podlltWOW* wUdomo4ci...

128 ■