49843 P1140705

332 KRZYSZTOF SZAMAŁEK : 1

Ryc.2. Mapa geomorfologiczna okolic Kruszwicy    _p,_górH

/ - na denna: .* rynny: 3 - równina morenowa plaska: 4 - równina morenowa    _M,ńik« I¹*⁴

równiny tundr o mc * 7 — naańeki    a :___ n »j*hiMia wvlopi»kowc. •

pagórki wydmowe. # - jeziora; 9 - zagłębienia wytopu

Abb. 2

/ - Grmtfkrr

rwoiewodsch-n

. Geomorpbologische Kartę der Umgebung von Kruszwic Mo'^łn*^h“^,^i* ti

idtcffaaac; I - Rinncn; 3 - flnchc Morinechene 4 - welllgo ^Mo,*"^^b^,_wk (I*⁶⁵- * *' DCncnkOgd: « - Scen; * - Sehmelrwa*eerve»iieriin*en Nach W.

Lrey ona mniejsze lub większe garby, które oblane wodami Gopła stanowią Lpy bądź półwyspy, urozmaicając linię brzegową, pełną różnej wielkości Lok. Plaska i częściowo sfalowana równina tej moreny o deniwelacjach moi. podnosi się łagodnie w kierunku zachodnim w miarę oddalania od Logów rynny goplańskiej osiągając wysokość 95 m npm. Północno-wschod-L część zlewni jest bardziej plaska i na ogól nie przekracza wysokości Ujm npm. W kierunku południowym i południowo-zachodnim po zachodniej Liooie rynny goplańskiej równina moreny płaskiej przechodzi na linii Ijdunirowice — Strzelno w pagórkowatą morenę denną (ryc. 2) o deniwela-(jjch 5-20 m, osiągającą przeciętną wysokość ponad 100 m npm.

Tak ukształtowana morena denna jest zbudowana ze średniej, pylastęj Any morenowej, zawierającej znaczną domieszkę węglanu wapnia, charakte-lYzując się na ogól dość jednolitym składem mechanicznym i chemicznym. ■Wierzchnią warstwę stanowią gliny lekkie, wykazujące do głębokości około 0,5m większe lub mniejsze spiaszczenie (W. Cieśla 1961, s. 13-14). W miąższu Ljgy spotyka się też poziome warstewki piasku ciągnące się nieraz na aacznej długości. Osadzanie materiału piaszczystego obserwuje się również i rynnach odpływowych; są to jednak na ogół piaski luźne i słabogliniasle.

V osadach morenowych występują często skały krystaliczne i osadowe, tzw. nrzutniaki, wśród których spotyka się: granity, porfiry, porfiryty, bazalty, hpki krystaliczne i różnego rodzaju piaskowce (W. Mrózek 1965, s. 17-18).

Wyróżniająca się swą wielkością rynna goplańska rozcina badany obszar izdluź linii zbliżonej do kierunku północ-południe na część zachodnią i wschodnią. Kształt rynny jest wydłużony i wąski, jej szerokość w północnej części waha się od 0,8 do 4 km, a głębokość przekracza miejscami 15m. Dają się w niej wyróżnić większe zagłębienia o wydłużonym kształcie oddalone płaskimi, podwodnymi garbami i mieliznami. Jeden z takich garbów, szczególnie interesujący nas ze względu na ujawnione na jego grzbiecie pozostałości osad, występuje między Kruszwicą a Łagiewnikami. Ciągnie się on na długości ponad 6 km, rozcinając rynnę na dwie części o podobnej szerokości (ryc. 1). Rynna goplańska, której północną, zagłębioną część wy-pdnia jezioro Szarlej, przechodzi w dolinę Noteci. Pomiędzy południowym tańcem jeziora Szarlej i północnym jeziora Gopło, na północny wschód od Kruszwicy, leży na wysokości 78 m npm. dno pradoliny Bachorzy oągoącej się równoleżnikowo do rynny goplańskiej lekkim tukiem wychylonym ku wschodowi, do pradoliny Wisły. Dolina jest wyścielona piaskami. Posiada wyraźne krawędzie i zbocza, na których występują pokrywy utworów Fzryglacjalnych (W. Mrózek 1965, s. 25-2). Szerokość doliny przy ujściu do rynny goplańskiej wynosi 3,5-4,5 km. W odległości 2 km na wschód od towzwicy pradolina rozszerza się, obejmując swym zasięgiem równoległą to rynny goplańskiej niewielką dolinę jeziora Tryszczyn (ryc. 1) Z rynną Wańską w obrębie badanego obszaru łączą się dwie dalsze, w stosunku to niej nieznacznej wielkości, rynny subglacjalne stanowiące jej odnogi. Po l "Godniej stronie z rynną goplańską łączy się rynna gocanowska, w której