68271 img005 (101)

Levi-Strauss

Struktura mitu

Ponieważ mit składa się ze zbioru wszystkich swych wariantów, analiza strukturalna musi je rozpatrywać je nakowo. Po zbadaniu znanych wariantów wersji te-banskiej będzie się zatem rozpatrywało również inne-opowieści dotyczące bocznej linii Labdakosa, do której należą Agawa, Penteus i sama Jokasta; warianty tebanskie o Likosie, gdzie Amfion i Zetos odgrywa i a rolę założycieli miasta; inne, bardziej odlegle, doty czące Dionizosa (kuzyna Edypa po stronie matki) Th" ^al^ei\^{skie le}S^endy, gdzie rolę przypisywaną przez leby Kadmosowi odgrywa Cekrops itd. Dla każdego z tych wariantów zbuduje się tablicę, gdzie każdy element będzie umieszczony tak, aby umożliwić porównanie z odpowiednimi elementami innych tablic.

(Antropologia strukturalna, s. 298)

Strategia metodologiczna zastosowana do analizy ma-teriału amerykańskiego w Mythologiąues stanowi mo-yfikację tego projektu. Tom pierwszy rozpoczyna analiza jednego z mitów Bororo z Ameryki Południowe i jego wariantów i permutacji. Z naciskiem powtarzany jest pogląd, ze „czynności przyrządzania pożywienia uznać można za działanie mediacyjne między niebem a ziemią, między życiem a śmiercią, między naturą a społeczeństwem”. Tom drugi poświęcony jest bar dziej zawikłanym wersjom tego samego kompleksu a tom trzeci przenosi dziedzinę badań do Ameryki ołnocnej. Tom czwarty prowadzi nas w przeciwnym kierunku: rozpoczyna go jeden z mitów Ameryki Północno-Zachodniej⁵, którego warianty przenoszą nas z powrotem do Ameryki Południowej. Autor nieprzerwanie kładzie nacisk na rolę przyrządzania pożywie-ma jako czynnika transformacyjnego, choć tytuł tomu IV LHomme nu (Nagi człowiek) zwraca uwagę na powtarzającą się odpowiedniość: nagi/ubrany = natu-ra/kultura. W epilogu Levi-Strauss twierdzi, jakoby udało mu się dowieść, że cały ten ogromny zbiór opowieści tworzy jeden system. Takie postępowanie

uJsiT.nss?- ** ^rfwn“ “ •— >*» *■» *

__n„_łobv być zasadniczo kontynuowane w nieskończo-toteż nie ma żadnej herezji w zastosowaniu tych ’_ch reguł gry do klasycznej mitologu greckiej.

7resztą niektóre klasyczne motywy europejskie rzeczywiście znajdują uderzające paralele w materiale amerykańskim (Hultkrantz, 1957).

W szczególności motyw Orfeusza, pełen binarnych antytez, aż się prosi o Levi-Straussowską analizę:

Test on synem łagodnego Apolla, ale naśladowcą dzikiego Dionizosa, z którym jest później identyfikowany. Dzięki muzyce ratuje swą żonę z krainy umarłych, ale traci ją przez ciszę - „nie słysząc za sobą jej stą-

Jest;¹ oddanym mężem, a równocześnie prekursorem męskiego homoseksualizmu; jego wyrocznia mieściła się na wyspie Lesbos, tradycyjnym miejscu żeńskiego homoseksualizmu.

Poza tym opowieść o Orfeuszu i Eurydyce jest strukturalną permutacją opowieści o Demeter i Persefonie.

Zarówno żona-Eurydyka, jak i córka-dziewica Persefona zostają uprowadzone, by zostać krolowymi Krainy Ciemności. Mąż-Orfeusz me potrafi uratować żony i jest bezpłodny. Matka-Demeter częściowo ratuje swą córkę i jest płodna.

Eurydyka umiera ukąszona przez żmiję w trakcie uwalniania się od uścisków miłosnych Anteosa, przyrodniego brata Orfeusza. Utrata pszczół, a w rezultacie i miodu, jest karą zesłaną na Anteosa za ten uczynek.

Odnajduje on swój rój w trupie zwierzęcia ofiarnego, nie - jak zazwyczaj - przyrządzonego i spalonego dla bogów, a specjalnie pozostawionego, by uległo zgniciu.

Persefona nie osiąga nieśmiertelności, ponieważ na tamtym świecie zjada surowe pestki granatu; jej mlecznemu bratu Demofoontowi prawie udaje się to

86

87