85840 Obraz30 (7)

• Staropolska poezja ziemiańska •

A kto by zliczył wczasy i pożytki Tameczne? Gdyż się nie wspomniały wszytki.

Tam za pokojem albo hymny śpiewam,

Albo serce swe przed Bogiem wylewam.

Albo się z sobą, com powinien, sądzę.

Przypatrując się, jako często błądzę.²⁸

Literackie „potomstwo” epodu Horacego nie ogranicza się do parafraz całości utworu: polscy poeci rozwijali również pojedyncze motywy Horacjańskiej pochwały wsi, niejednokrotnie czyniąc je głównym tematem swych wierszy. Takimi usamodzielnionymi motywami są np. pochwała dobrej żony, polowanie jako jeden z uroków życia wiejskiego oraz obraz .'biesiady ziemiafr-sfeiej”;’ przyjdzie się do nich. jeszcze odwołać jnk odpowiednich miejscach.

MATERIA GEORGICZNA

Utwór Horacego, mimo nawrócenia Alfiusza na wiarę ziemiańską, nie mógł poetom polskim wystarczyć jako wzorzec pochwał wiejskiego żywota. Stosunkowo wcześnie i w sposób równie naturalny jak ku epodowi „Beatus ille” zwrócili się ku drugiemu z wymienionych wyżej utworów antycznych — Georgijom Wgf-giliusźa. Poemat ten zawiera opis zajęć rolniczych podzielony na cztery księgi, poświęcone kolejno uprawie roli, sadownictwu. pszczelarstwu i hodowli zwierząt. Miał pełnie funkcje podręcznika agronomii i służyć tym samym polityce}wewnętrznej Oktawiana, jest przy tym jednak utworem artystycznym, w pełnym tego słowa znaczeniu i napisany został eon amore, z widocznym osobistym zaangażowaniem autora.²⁹

Programowy charakter miały Georgiki jako całość, ale szczególne pod tym względem znaczenie przypisuję się dygresjom, przede wszystkim zaś znanym pochwałom Italii, i życia wiejski e-go z księgi drugiejL Taka właśnie postawa podmiotu mówiącego i ten ton wypowiedzi charakterystyczne są dla niemal wszystkich utworów ziemiańskich; najczęściej chodzi w nich mniej o opis, bardziej o apel, o przekcuianle adresata do uroków z vciana ~wsi. Tu tkwi też źródło swoistej idealizacji przedmiotu opisu: podobnie jak w Georgikach, mamy u poetów ziemiańskich do czynienia z wsią nie taką, jaka jest, lecz z taką, jaka w ich przekonaniu po-winna być,.    - .■

28    S- Grochowski, Poezje, wydał K. J. Turowski, t. 1, Kraków 1859; s. 303.

29    Zob. S. Stabryła, Wergiliusz. Świat poetycki, Wrocław 1983, s. 11.1 i 123.