86078 Zdjęcie0221 (4)

Ryc. 22-2. Pęcherzyki jajnikowe pierwotne (1) leżące pod błoną białawą (2) (pow. 900 x).

W icli cytopluzmie występuje niewiele organelli. W komórkach tych nie stwierdza się również podziałów initotycz-nych.

Cienka, lecz wyraźna błona podstawiła (membrana basa-lix folllcull) oddziela warstwę płaskich komórek ziarnistych od otaczających pęcherzyk pierwotny elementów zrębu łącznotkankowego. Przyjmuje się, że w momeucie urodzenia (łub tuż przed nim) w jajnikach noworodków ludzkich prawic wszystkie komórki płciowe znajdują się w pęcherzykach pierwotnych i są w stadium zahamowanego diplolenu pierwszego podziału mcjolycznego. W okresie od urodzenia do osiągnięcia dojrzałości płciowej jajnik zawiera przede wszystkim powstałe w rozwoju zarodkowym pęcherzyki pierwotne. Niektóre z tych pęcherzyków w miarę postępującego rozwoju narządu mogą'rozpoczynać początkowe fazy wzrostu i dojrzewania, jednak nie kończą go nigdy ulegając zanikowi (atrezji). Jak wykazano w badaniach morfologicznych, skorelowanych z oznaczaniem w surowicy krwi stężenia hormonów gonadotropowych wydzielanych z przedniego płata przysadki, zaczynający się w okresie przed osiągnięciem dojrzałości płciowej wzrost i niepełne dojrzewanie niektórych pęcherzyków jizalcż-nionc są od działania wspomnianych hormonów. Stężenie

Ryc. 22-3. Elektron ogram fragmentu owocytu I rzędu z pęcherzyka jajnikowego pierwotnego (pow. 20 150 H] Skupienie organelli cykiplnzmnlycziiych (!) w pobliżu jądra komórkowego (2),

kowych nazywane było w badaniach prowadzonych w mikroskopie świetlnym ciałem lub jądrem żółtkowym (ęiaio Balbianiego). Sugerowało to niesłusznie, że jest to skupisko jedynie materiału zapasowego komórki jajowej. Badania zużyciem mikroskopu elektronowego wykazały (ryc. 22-3), że zawiera ono dużą liczbę gęsto ułożonych roitochond-riów, silnie rozwinięty aparat Golgtcgo, siateczkę śródplaz-matyczną gładką, błony pierścieniowe oraz liczne walcuole o różnej wielkości i zawartości.

Znajdujący się w pęcherzyku pierwotnym, zahamowany w profazie owocyt I rzędu otoczony jest pojedynczą warstwą płaskich komórek nazywanych komórkami pęcherzykowymi (folliculocytus ovaricns) lub niekiedy ziarnistymi. Przylegają one ściśle do komórki płciowej i są z nią, a także między sobą połączone desmosomaini. W tym stadium rozwojowym pęcherzyków jajnikowych komórki pęcherzykowe mają wygląd komórek spoczynkowych.

tych hormonów zaczyna bowiem stopniowo się zwiększać po Ufi8 roku życia.

Rozpoczynające rozwój, a następnie zanikające pęcherzyki jajnikowe wytwarzają w okresie przed osiągnięciem dojrzałości płciowej niewielką ilość estrogenów. Wpływają ono na rozwój drugorzędowych cech płciowych, j

Pełny rozwój niektórych zahamowanych w profazie owocytów I rzędu możliwy jest wraz z osiągnięciem dojrzałości płciowej i początkiem cyklicznego uwalniania z przysadki hormonów gonadotropowych folUropiny (dawniej nazywanej fołikułostymulijią t— FSH; ang. folłiulc stimulating hormonc) oraz lutropiny (dawniej zwanej hor-mohein lutcinizującym — LII; ang. Juteinizing hormonc). Zakończeniem lego rozwoju może być powstaniu komórek płciowych zdolnych do zapłodnienia, które uwalnione są do jajowodu w okresowo powtarzającym się procesie jajcczkowaniu.