89634 IMG76 (3)

5. Wstęp do pozabiologicznych metod ochrony lasu przed owadami

5.1. Ogólna charakterystyka metod

Szczegółowym poznaniem metod zwalczania szkodliwych owadów leśnych zajmuje się ochrona lasu. Z tego względu przedstawione tu zostaną tylko główne ich założenia niezbędne dla zrozumienia dalszych rozdziałów podręcznika.

Metody zwalczania szkodliwych owadów leśnych dzielił się na metody fizykomc-chanicznc, fizyczne, chemiczne oraz biologiczne, które zostaną omówione w następnym rozdziale. Metody integrowane opierają się na różnych metodach spośród wymienionych metod oraz (jak np. w metodzie ogniskowo-kompleksowcj) na elementach profilaktyki, szczególnie tych. które znane są jako ekologiczna lub hylotcchniczna metoda ochrony lasu. a które mieszczą się w postępowaniu objętym zabiegami inżynierii ekologicznej.

5.1.1. Metoda fizykomechaniczna

Fizykomcchaniczna metoda zw alczania szkodliwych owadów jest najstarsza i najprostsza w założeniach, ale też wymaga znacznego nakładu pracy ręcznej. Wiele z jej wariantów nic ma obecnie zastosowania właśnie z uwagi na ogromną pracochłonność. Nie znaczy to jednak, że nie będą one stosowane w przyszłości jako alternatywa wobec rozwiniętych współcześnie zabiegów chemicznych, niekorzystnie oddziałujących na biocenozy.

W metodzie fizykomechanicznej wyróżnia się następujące sposoby zwalczania szkodników i ochrony drzew i drzewostanów:

—    stosowanie przeszkód zagradzających szkodnikom dostęp do miejsc żerowania: szkółek, upraw, koron drzew,

—    zbieranie żerujących owadów szkodliwych.

—    wyłapywanie owadów szkodliwych poszukujących żeru lub miejsc do złożenia

jaj-

Złapane owady są niszczone różnymi sposobami: mechanicznymi, fizycznymi lub chemicznymi.

Pierw szy z omawianych sposobów zwalczania może być użyty tylko wówczas, gdy cała lub przeważająca część populacji szkodnika pozostaje w pewnych okresach poza miejscem żerowania, a w ściśle określonym terminie podejmuje migrację w poszukiwaniu pokarmu Sposób i kierunek poruszania się owadów musi być ponadto w miarę jednolity, by zastosowana przeszkoda była skuteczna. Obszar objęty zabiegiem powinien być niewielki, by zastosowanie baner utrudniających migrację było wykonalne. Przykładem zastosowaniu metody są rowki otaczające szkółki i uprawy sosnowe oraz pierścienie lepowe. Rowki wykonuje się zabezpieczając szkółki i uprawy sosnowe przed szeliniakiem sosnowcem i innymi szkodliwymi owadami cpigcicz.nyrni (czyli poruszającymi się po powierzchni gleby).

Pierścienic lepowe /układane są na pniach dr/cw i zabezpieczają je przed wejściem zimujących w ściółce gąsienic barczatki sosnówki lub osobników rozwałka korowca.

Ręczne zbieranie owadów żerujących może być stosowane do dobrze widocznych fo-liofagów, np. rynnie w szkółkach i matecznikach topolowych, lub w odniesieniu do owadów przebywających w dobrze widocznych żerowiskach, np. zwójki sosnóweczki w rozwijających się pączkach głównych i pędach sosny, które wyłamuje się i pali. Zbiór owadów z drzew może być ułatwiony Strząsaniem na płachty (dorosłe osobniki chrabąszczy) lub do odpowiednich naczyń (larwy rynnie i. Zbiór ręczny bywa też stosowany do zwalczania owadów sygnalizujących swą obecność w inny sposób. Na przykład larwy rolnic można wybierać ręcznie z gleby w pobliżu sadzonek, na których żerują nocą. orientując się po otworach w glebie (średnicy ołówka), prowadzących do miejsca przebywania tych owadów w ciągu dnia. Warunkiem stosowania metody jest ograniczona przestrzeń występowania szkodnika. Może to być mała szkółka lub nieliczne drzewa, np. nieliczne drzewa liściaste w drzewostanach sosnowych, na których gromadzą się dorosłe osobniki chrabąszczy.

Wyłapywanie owadów poszukujących Zeru lub miejsc do złożenia jaj jest powszechnie i pod wieloma postaciami stosowane w leśnictwie. Celowi temu służą różnego rodzaju pułapki mechaniczne lub zapachowo-pokarmowc. Pierwsze stosuje się do odłowu owadów epigeicznych znajdujących się na obszarze chronionym. Drugie mają zastosowanie głównie przy odławianiu szkodników wtórnych - owadów kambio- i ksylofagicznych. Jako pułapek używa się wówczas specjalnie przysposobionych drzew lub ich części

5.1.2.    Metoda fizyczna

W metodzie fizycznej do zwalczania owadów wykorzystuje się energię promieniow ania, ultradźwięki i energię prądu elektrycznego. W leśnictwie znalazło zastosowanie, choć ograniczone, odławianie owadów nocnych, np. brudnicy mniszki na pułapki świetlne - Minc lampy rtęciowe i kwarcowe lub ogniska. W przypadku pułapek lampowych odłów owadów następuje dzięki umieszczonym obok lamp silnym wentylatorom wciągającym do pojemników i niszczącym przylatujące motyle. Zamiast wentylatorów można używać do zabijania zlatujących motyli ekrany powleczone lepem lub siatki znajdujące się ps»J napięciem elektrycznym. Stosowanie w podobnym celu ognisk ma charakter historyczny

Ultradźwięki i prądy wysokiej częstotliwości bywają stosowane do dezynsekcji wyrobów z drewna, a promienie ultrafioletowe i podczerwone do uśmiercania szkodników na sion.

Zaletą metody fizycznej jest wysoka selektywność w stosunku do określonego g.nur. ku szkodnika, natomiast wadą - ograniczona możliwość stosowania i wysokie koszty niezbędnej aparatury.

5.1.3.    Metoda chemiczna

Trujące środki chemiczne używane do zwalczania owadów noszą nazwę mscktws dów. Insektycydy składają się ze składnika trującego i składnika obojętnego, t/w no. - , lub wypełniacza, a niekiedy także ze składnika uzupełniającego. Zadaniem nośnik.i n-m równomierne rozprowadzenie składnika trującego, zachowanie właściwej jego koiu cnin. ■ i utworzenia cienkiej fKiwłoki na chronionej roślinie. Do nośników należą ciała stale i jds ny dające się maksymalnie rozdrobnić: laik. kaolin, wapno. woda. ołeje np Składnik ti/u