9428
8201 djvu

162 N. CYBULSKI

tło, dźwięk, ucisk mechaniczny, ciepło i t. d. Są to wszystko czynniki, które wywołują zmiany w zakończeniach obwodowych nerwów dośrodkowych. Jakiego rodzaju są te zmiany, do dziś dnia wykazać nie możemy. Nie ulega jednak wątpliwości, że te ruchy fizyczne, jako takie, istnieją tylko dopóty, dopóki nie wywołają zmian odpowiednich w narządach obwodowych. Z chwilą jak pod wpływem działania tych ruchów powstają pewne zmiany, w narządach tych rozpoczyna się nowy stan, który zapomocą nerwów przechodzi do komórek nerwowych rozmaitych kategoryj i albo wywołuje w nich odpowiednią czynność, albo z nich za pośrednictwem nerwów odśrodkowych dochodzi do mięśni lub innych narządów. To przenoszenie się pewnego nieznanego nam stanu w nerwach przemawia za tern. że i w nich powstaie w rzeczywistości jakaś nowa postać ruchu; jakiego jednak rodzaju jest ten ruch, do dziś dnia określić nie jesteśmy w stanie. Ruch ten du Bois Reymod nazywał „zasadą nerwową⁴*, rozumiejąc przez to te zmiany w nerwach, które uważamy jako ich stan czynny. Chociaż natury tego ruchu, ani też tego stanu czynnego dotychczas nie znamy, to jednak możemy oznaczyć jego szybkość, a nawet do pewnego stopnia zbadać jego charakter.

W narządach więc obwodowych powierzchni czuciowych ustroju, powstaje zamiana rzeczywistych ruchów fizycznych na tę zasadę nerwową, czyli na „stan czynny⁴⁴ nerwów. Są one jakby kommutato-rami ruchów fizycznych. Podobnymi kommutatorami są do pewnegc stopnia także zakończenia nerwów odśrodkowych, np. w mięśniach, gdzie ruch uerwowy również wywołuje czynność mięśnia, a więc ruch mechaniczny. Fizyologiczne własności narządów obwodowych oraz komórek nerwowych rozpatrzymy w osobnych rozdziałach. W tern miejscu zastanowimy się tylko nad ogólnemi własnościami obwodowego układu nerwowego, t. j. nerwów obwodowych. ,

Budowa nerwów.

Dzięki badaniom Hisa, Guddena, Golgiego, Ramona y Cajala, Kóllikera, Waldeyera i innych, dzisiaj z całą pewnością wiemy, że główna składowa część nerwu, t. zw. włókno osiowe jest zawsze tylko jedną z mniej lub więcej licznych wypustek komórki nerwowej. Zasadniczym więc elementem układu nerwowego są tylko komórki nerwowe, wchodzące w skład szarej substancyi mózgu lub