94285601 djvu

636 ADOLF BECK

przez język; czucie smakowe jest wtedy nawet bardziej czyste. Kwestya, czy ten tak zwany smak elektryczny jest następstwem bezpośredniego działania prądu elektrycznego jako podniety, czy też pochodzi z elektrolitycznych przemian chemicznych, które prąd powoduje w tkankach, nie jest dotąd — mimo licznych badań — stanowczo rozstrzygniętą.

Jakości CZUĆ smakowych rozróżniamy cztery: smak słodki, gorzki, kwaśny i słony. Niektórzy autorzy dodają jeszcze do tego smak alkaliczny (ługowaty) imetaliczny; inni badacze uważają dwa ostatnie rodzaje smaku za mieszane. Mieszanina bowiem słonej i słodkiej substancyi daje smak „mdły^u, podobny do smaku bardzo rozcieńczonego ługu. Inne czucia smakowe, jak np. aromatyczny, tłusty, piekący, ściągający itd., są następstwem podrażnienia innych zmysłów, jak zmysłu powonienia, dotyku lub temperatury.

Wszystkie bowiem czucia smakowe są połączone z towarzyszącemi im czuciami dotykowemi, które występują szczególnie wyraźnie przy działaniu bardzo słabych lub bardzo mocnych roztworów smakowych. Zwłaszcza ciała posiadające smak kwaśny i słony już poniżej progu pobudliwości, gdy jeszcze nie możemy oznaczyć jakości czucia smakowego, dają nam wrażenie dotykowe, a w silniejszych roztworach wywołują ciała te uczucie pieczenia, palenia lub ból. Z tego powodu niektórzy autorzy przyjmują tylko dwa zasadnicze rodzaje smaku: gorzki i słodki, gdy kwaśny i słony uważają za złożone. Zapatrywanie to nie jest słuszne, albowiem okazało się, że także smakowi gorzkiemu i słodkiemu towarzyszą czucia dotykowe, nadto wiele doświadczeń przemawia za tern, że dla wszystkich wymienionych rodzajów smaku (a więc i dla kwaśnego i słonego) posiadamy osobne zakończenia nerwowe.

Na grzbiecie języka znajduje się miejsce zupełnie niewrażliwe na podniety smakowe. Wielkość tego miejsca wypada przy badaniu różną, zależnie od substancyi, którą się do badania posługujemy. To już wskazuje, że nie wszystkie części języka są jednakowo wrażliwe na wszystkie rodzaje smaku. Dalej wykazały badania dawniejsze, że wrażliwość dla smaku gorzkiego jest największa u nasady języka, dla innych rodzajów smaku na jego końcu i na brzegach, że jedna i ta sama substancya stosowana na różne części języka rozmaicie może smakować np. na końcu języka słodko, u na-