84245 P1100697 (2)

meryddego zmienia się w człowieka dojrzewającej do przenikliwej świadomości etycznej. Achilles Wyspiańskiego dostrzega sprzeczność między grą wojennych celów a słusznością postaw moralnych. Jak w renesansie Kochanowski i Shakespeare, tak . modernizmie Wyspiański korzysta z fabular r.ycb przekazów Diktysa z Krety oraz Daresa Frygi jeżyki Zdaniem Sińki Diktys jako źródło tłumaczy za-

sytuację zracjonalizowania mitologu ho-merydóej, np. Atenę, która w Nocy listopadowej srAńśae podchorążych, tu w scenie gniew.

. . _;n . ^ŁłS^p^uJ^e Nestor. 35ie jest to jednak AduUeu metoda wyłączna.    *

324

325

było przygodą dramaturgiczną Młodej Polski w wypadku Wyspiańskiego zdarzeniem bez densu.    *****

Ostatnie arcydzieło roku 1903 — AchUleis_

zostało, a właściwie pozostaje do dziś poza niemi*] przykładami pogłębionego rezonansu zjawiskiem samotnym. Na próbę teatru czekała AchUleis do 19251 Wyspiański widział możliwość realizacji tylko na scenie obrotowej. Dzieje AchUleis sceniczne są <Ł, dziś raczej skromne, toteż interpretacje zamykają się przede wszystkim w kole Literatury. Lack kreśłał niezależność ujęcia od wątków homeryckkh. autonomię poetyckiej kompozycji i filozofii Sink zatytułował odpowiedni rozdział swej książki o an-tykn Wyspiańskiego: „Rewizja Iliady”. Poeta przędę a,y/yctkim przekształcił postać Achillesa, któr. z miotanego prymitywnym instynktami herosa ho-

#

Szczególnie ważne są filologiczne objaśnienia Sin-U dla zrozumienia funkcji dramatycznej Laokoona. iLirn z naciskiem przypomina, że pozostawienie pokoona przy życiu po śmierci synów jest sprzeczne tylko z wersją Wergiliusza w Eneidzie, ale nie j całokształtem tradycji antycznej. Natomiast psy-ójalogię Laokoona uformował Wyspiański zupełnie niezależnie od mitów greckich. Podobnie jak Achilles faokoon jest poddany procesom modernistycznej fermentacji. Jest świadomy całkowitego osamotnieją człowieka w świecie pustym, ogarniętym od [brzegu narodzin do krawędzi śmierci przez nicość, lis można za Nietzschem powiedzieć, że bogowie [enarli, ponieważ nigdy nie istnieli w tym samym j mroku cierpień, w którym egzystuje człowiek. Lao-j Storni jest pogrążony w metafizycznej alienacji. Spo-nród trzech tragicznych ojców w dramatach Wy-ląśańskiego Ksiądz w Klątwie nie rozumie słów-zna-| łów Boga, Samuel w Sędziach zostaje zmiażdżony [ zbyt późnym ich pojmowaniem, Laokoon jest poza [ sferą możliwego dialogu.

Słusznie określa A. Łempicka technikę AchUleis I jako ,.niezwykle lekki, taneczny niemal układ ma-| ferii dramatycznej” ⁿ. Jest to wszakże taniec w ba-[ rokowym labiryncie. AchUleis wypełniona jest mno-| gością pomysłów dramatycznych (Chryzes zabijający [ córkę, miłość Rezosa i Pentezilei, Odys w przebra-j niu jako gość Priama, rytualna kąpiel konia Posej-

_a a Łempicka, Stanisław Wyspiański fw:J Literatura I okresu Młodej Polski, t U, Warszawa 1967, ł 82.

jSjk