Image000301

c) str. 113—116 = Ród ludzki, tom VII, str. 196 w. 3 zgóry, od słów „miejscach zewnętrzne” do str. 202, w. 5 zdołu, do słów: „nie strącą”.

4)    Strony 221—224 mieszczą urywek przekładu Iljady, a mianowicie trzy ostatnie wiersze pieśni dziesiątej i początek pieśni jedenastej, odpowiadają one w Dziełach stronom 214 (ww. 2—4 zgóry) do str. 218, do w. 19 zgóry tomu VI.

5)    Ostatnie dwie karty, ponumerowane jako strony 1—4, zawierają początek księgi XIV Rodu ludzkiego; odpowiadają stronie 313 do strony 319 w tomie VIII Dzieł [razem 77 wierszy]. Dodaję jeszcze, że karty wymienione pod nr. 3—5 są mniej więcej rozmiarów 38'5 X 24 (niektóre są nieco dłuższe lub krótsze, szersze lub węższe). Papier wszystkich 22 kart, użyty do pisania, nie ma znaków wodnych; jest to papier pospolity.

Oznaczenie stron liczbami dokonane jest częściowo atramentem, częściowo ołówkiem (ołówkiem oznaczone są strony 89—92, liczbowane odrębnie, 113—116) *.

Zawiera więc rękopis:

1)    urywki z przekładu Iljady Homera (str. 221—224);

2) urywki z Rodu ludzkiego (str. 63—66, 89—92, 113—116 i 1—4 odrębnie liczonych);

3) urywki Uwag do Rodu ludzkiego (str. 8—9, 14—15, 56—63, 66—69, 86—89, 306—309).

Oprawiający te urywki nie uporządkował ich należycie i tak między urywki Rodu ludzkiego wcielił urywki z tłumaczenia Iljady; zwiedzony prawdopodobnie liczbą porządkową urywku z pieśni jedenastej Iljady, sądził, że należy też do poematu; poprzedził go urywkami księgi III, IV i V Rodu ludzkiego, po fragmentach zaś Iljady pomieścił urywek z księgi XIV Rodu ludzkiego. Fragmenty Uwag do Rodu ludzkiego poukładał bezładnie, pomieszczając na początek rozdział ich 66 i 68, a potem rozdziały 1, 19—24, 28 i 29.

Zachowane urywki rękopisu były ostatecznym rękopisem, z którego dokonano druku; świadczą o tern dwa dopiski w rękopisie. Pierwszy znajduje się na str. 63 fragmentu z trzeciej księgi Rodu ludzkiego, umieszczony po lewej stronie strony, dodany zapomocą odsyłacza do wiersza:

Uszy sturży, ślepie mu we łbie się poskrzyły.

Przypisek ten własnoręczny Staszica brzmi: „Arkusz 15. Pag. 113”.

Drugi przypisek znajduje się na str. 66 także z lewej strony, dodany do wiersza:

Bym drzewo, które tylko zalęgłem robactwu.

I ten przypisek własnoręcznym pismem Staszica jest dokonany, brzmi zaś: „Arkusz 16. Pag. 121” ^{1 2}.

W tomie VII Dzieł Staszica arkusze 15 i 16 zaczynają się istotnie od przytoczonych powyżej wierszy. Jak więc z tych dwóch przykładów widoczne, oznaczał Staszic wśród druku na rękopisie początek poszczególnych rozdziałów celem zorjento-wania się, które części poematu zostały już wydrukowane.

Ponadto mamy jeszcze w rękopisie w kilku miejscach zaznaczone przez Staszica: „a capiłe” [str. 63 (2 razy), str. 65 (2 razy), str. 66 (2 razy), ponadto w drugiej części rękopisu Rodu ludzkiego str. 1 (6 razy), str. 2 (2 razy), str. 3 (2 razy)], względnie też: „nie a capiłe” [str. 65 (2 razy), str. 66 (2 razy) i str. 1 drugiej części rękopisu Rodu ludzkiego].

2

1

   Załączone zdjęcia fotograficzne są reprodukcją str. 60 rękopisu, pisanej ręką Staszica, i str. 1 nowej części rękopisu, z poprawkami Staszica.

2

   Dla wyjaśnienia dodaję, że arkusze w tomie VII Dzieł (foljo) składają się z 8 stron.