img066 (35)

to:    odwaga, altruizm, przedsiębiorczość, lojalność,

a także — poczucie humoru, pomagające bohaterom przetrwać okresy niepowodzeń. Tytułowa postać cyklu — profesor Gąbka — pełnić wręcz może funkcję porte-parole autora. Jego głęboko humanistyczny stosunek do świata, pogodna wyrozumiałość i tolerancja wobec odmiennych postaw ludzkich, a także fascynacja światem przyrody, zainteresowanie i czuła opieka, jaką otacza każde zwierzę czy roślinę, do talkiej właśnie roli słynnego „żabologa” wyraźnie predestynują.

Zaprezentowany tu przegląd różnych realizacji wzorca gatunkowego baśni literackiej trudno byłoby zamknąć jakąś uogólniającą formułą, odpowiednią do analizowanego materiału. Należą one do różnych okresów ii wyznaczają odmienne kierunki poszukiwań w literaturze dziecięcej. Niejednakowa jest też ich wartość artystyczna — od nie najwyższej próby produkcji baśniopisiarskiej A. A. Szczęsnego, do klasycznych w literaturze, nie tylko zresztą dziecięcej, baśni orientalnych B. Leśmiana, należących do najwybitniejszych osiągnięć w tej dziedzinie twórczości. W stosunku do omawianych utworów można też mówić o ich zróżnicowanym usytuowaniu w kulturze literackiej; baśnie Szczęsnego ukształtowane w klimacie modernizmu apelują do wyobraźni, wiedzy i zainteresowań nie tylko dzieci, ale również (a może przede wszystkim?) dorosłych odbiorców. Bardziej jednoznaczny adres czytelniczy mają natomiast różnorodne w treści i sposobie rozumienia wzorca gatunkowego baśni utwory Szelburg-Zarembiny, Korczaka i Pagaczewśkiego — mają one na względzie przede wszystkim adresata dziecięcego, stąd obecny w nich ton pedagogicznej perswazji, wyeksponowanie wartości moralnych składających się na swoisty kanon wychowawczy. Utwory Leśmiana zaś stanowią iniezwykle .atrakcyjną lekturę dla wszystkich, niezależnie od wieku, miłośników dobrej literatury, nie dezaktualizującej się dzięki uniwersalnym treściom w niej zawartym. Rozdział zatytułowaliśmy Przeciw szarości..., ponieważ niezależnie od indywidualnych różnic za główną dyrektywę w tym wzorcu uznać wypada kreowanie autonomicznego świata baśni, niezależnego od tzw. obiektywnej rzeczywistości, będącego manifestacją nieograniczonych możliwości fantazjotwórczych pisarza.