img004 (97)

Levi-Strauss

a problemem pochodnym, który można w przybliżę, niu wysłowić tak: czy to samo rodzi się z tego same-go czy z czegoś innego? W ten sposób odsłania się korelacja: nadwartościowanie pokrewieństwa ma się tak do niedowartościowania go, jak wysiłek, by wy-rwać się z autochtonii, do niemożności osiągnięcia tego rezultatu. Doświadczenie może przeczyć teorii, ale życie społeczne potwierdza kosmologię w tej mierze, w jakiej jedna i druga ukazują tę samą wewnętrznie sprzeczną strukturę. A zatem kosmologia jest prawdziwa.

(.Antropologia strukturalna, s. 296-297)¹

Ci, którym wszystko to przypomina nieco wywody z Alicji w krainie czarów, wcale nie są tak bardzo w błędzie. Lewis Carroll, z zawodu matematyk, był jednym z twórców szczególnego rodzaju logiki binarnej, na której opierają się zarówno wywody Levi-Straussa, jak i zasady działania współczesnych komputerów!

Trzeba przyznać, że tak spreparowane wywody przestają nieomal być zrozumiałe, a jednak mimo to, tak samo jak na s. 45, czytelnik może podejrzewać, iż za nonsensem kryje się tu jakiś sens. Wydaje się, że Levi--Strauss dlatego nie kontynuował swoich analiz klasycznej mitologii greckiej, że w tej okrojonej formie, w jakiej dotrwała do naszych czasów, charakteryzuje ją zbyt mało parametrów. Mitologia południowoamerykańska, będąca głównym obszarem rozważań Levi--Straussa, jest znacznie bardziej wielowymiarowa. A dokładniej rzecz biorąc, może on na jej podstawie wykazać, że:

Struktura mitu

1.    Zespoły relacji międzyludzkich, odnoszące się do pokrewieństwa, przyjaźni i wrogości, dostępności seksualnej, wzajemnych zależności

w micie mogą być przedstawione bądź bezpośrednio, bądź w postaci przetworzonej jako:

2.    relacje między różnego rodzaju (gatunku) ludźmi, zwierzętami, ptakami, gadami, owadami i istotami nadprzyrodzonymi;

3.    relacje między różnymi kategoriami pożywienia i sposobami jego przyrządzania, z użyciem ognia lub bez (zob. s. 44);

4.    relacje między różnymi kategoriami dźwięków i ciszy, bądź naturalnymi, jak odgłosy zwierząt, bądź sztucznymi, wytwarzanymi przez instrumenty muzyczne;

5.    relacje między kategoriami zapachu i smaku -przyj emne/nieprzyjemne, słodkie/kwaśne itd.;

6.    relacje między różnymi rodzajami stroju i jego brakiem oraz między zwierzętami a roślinami, od których strój pochodzi;

7.    relacje między funkcjami cielesnymi: jedzeniem, wydalaniem, wymiotami, kopulowaniem, rodzeniem, menstruacją itp.;

8.    relacje między kategoriami krajobrazu, zmian pór roku, klimatu, zmian czasu, ciał niebieskich [...]

jak również jako kombinacje którychkolwiek z tych kategorii odniesienia. Dla Levi-Straussa głównym powodem przeprowadzenia tej południowoamerykańskiej analizy jest nie tyle stwierdzenie, że symbolizacja tego typu faktycznie występuje - przecież już Freud i jego następcy mieli tego dowieść - ile ukazanie, że transformacje tego typu oparte są na ścisłych zasadach logicznych.

Levi-Strauss odkrywa tę logikę z niezwykłą zręcznością, ale tok jego myśli jest niesłychanie skomplikowany i bardzo trudny do oceny. Przedstawiając uproszczony schemat jego systemu analizy, trudno byłoby zachować pełny jej sens. Kończąc swe zwięzłe uwagi na temat Edypa we wspomnianym artykule, Levi-Strauss stwierdza:

85

1

Porównaj również następujące cytaty:

a)    „celem mitu jest dostarczenie logicznego modelu rozwiązywania sprzeczności (co jest zadaniem niewykonalnym, jeśli sprzeczność jest rzeczywista)” (Antropologia strukturalna, s. 312).

b)    „Niemożliwość ustanowienia związku między grupami relacji jest przezwyciężona (albo bardziej ściśle - zastąpiona) przez stwierdzenie, że dwie przeczące sobie relacje są identyczne w tej mierze, w jakiej każda z nich jest, jak druga, sprzeczna wewnętrznie” (Antropologia strukturalna, s. 296).