0000046

PTOiTr. 1973, — 90. Malawski S.: Leczenie uszkodzeń kręgosłupa szyjnego. Pamiętnik XV Zjazdu PTOiTr. Lublin, 1963.

91. Malgaigne J. F.: Traite des Fractures et des Luxations. Paris, 1847/1855. — 92. Mc Donnell E. JInstr. Course Lect., 1961, 18, 59. — 93. Munro D.: New Engl. J. Med., 1961, 264, 573. — 94. Nalhan P. W. Brit. M. J., 1965, 110, 1096. — 95. Nichalson J. L., Armour W. S.: Surg. Clin. N. Amer., 1953, 6, 1571. — 96. Nickel V. L., Peny J., Garret A., Hoppenstall H.: J. B. J. Surg., 1968, 50-A, 1400. — 97. Nickel V.L., Perty J., Garret A., Snelson R.: Orth. Prost. Appl. J., 1969, 14, 31. — 98. Nicol E. A.-. Brit. Med. J., 1953, 97, 879. — 99. Nicoll E. A.: Brit. M. J.,

1953,    97, 928. — 100. Norton W. L.: J. B. J. Surg., 1962, 44-A, 115.

101. Ostrowerchow G. E., Kapłan A. W.: Ortop. Trawm. Protezir., 1955, 16, 70. — 102. Perrel G., Green J.: Arch. Surg., 1968, 96 , 530. —

103.    Ramadier J. O., Bombart M.: Rev. Chir. Orthop., 1964, 50, 3. —

104.    Rand R. W., Crandall P. H.: J. B. J. Surg., 1962, 44-A, 1415. — 105. Raymor R. B.: J. Neurosurg., 1968, 28, 311. — 106. Reichenbacli W.: Schweiz. Arch. Neurol. Neurochir. Psych., 1970, 107, 231. — 107. Riley L H., Robinson R. A., Johnson K. A., Walker A. E.: J. Neurosurg., 1969, 30, 127. — 108. Robinson R. A., Smith G. W.: Buli. Johns Hopk. Hosp., 1955, 96, 223. — 109. Robinson R. A., Southwick W. O.: Amer. Acad. Orthop. Surg., 1960, 229. — 110. Robinson R. A.: Clin. Orthop., 1964, 35, 34.

111. Rogers W. A._: J. B. J. Surg., 1957, 39-A, 341. — 112. Rolhe C. F.: In Selkurt, Physiology. Littlc Brown and Co., 1962. — 113. Rudnicki S., Hattek J., Wirski JChir. N. Ruchu i Ortop. P._r 1966, 31, 469. — 114. Rudge D.: Spinał Cord Injuries. Charles C. Thomas. Spring-field 111., 1969. — 115. San Giorgi S. M.: Acta Neurochir. (Vien), 1970, 22, 227. — 116. Schneider R. C., Cherry G., Pantek H.: J. Neurosurg,

1954,    11, 546. —- 117. Schneider R. C.: Surg. Gynec. Obsletr., 1957, 104, 521. — 118. Schneider R. C., Cherry G„ Pantek H.: J. Neurosurg., 1961, 18, 348. — 119. Szulc J., Gross K.: Pol. PrzegL Chir., 1959, 31, 1341. — 120. Selecki B. R., Williams H. B. L.: Injuries to the Cervical Spine and Cord in Man. Australian Med. Association. Mervyn Archdall Med. Monograph. Nr. 7, 1970.

121. Shapiro S.: J. Orał Med., 1966, 21, 123. — 122. Simmons E. H., Bhalla S. K., Butt W. P.: J. B. J. Surg., 1969. 51-B, 225. — 123. Simmons E. H.: Proc. R. Soc. Med., 1970, 63, 897. — 124. Stagnara P.: Revue de Chir. Orthop., 1971, 57, 287. — 125. Taheri Z. E., Gueranny M.: J. Neurosurg., 1972, 36, 67. — 126. Tardieu G., Mariga J.: Arch. Franc. Pediat., 1964, 21, 25. — 127. Tokarz F.: Kompensacja czynności rdzenia kręgowego. PZWL, W-wa, 1968, str. 87. — 128. Tribe C. R.: Paraplegia, 1963, 19. — 129. Verbiest U.: J. B. J. Surg., 1969, 51-A, 8, 1489. — 130. Verbiest H.: Neurochirurgie, 1970, 16, suppl. 2.

131. Walton G. L.: J. Nerv. Ment. Dis., 1893, 20, 609. — 132. Weiss M., Kiwerski J., Rudnicki S., Jędrychowska K.: Polski Tyg. Lek., 1969, 24, 1095. — 133. Wenzl O.: Beitr. Klin. Chir., 1937, 106, 53. — 134. Wirski J.: Chir. N. Ruchu i Ortop. P., 1973, 38, 97.

Janusz Makowski

5. URAZY KRĘGOSŁUPA W ODCINKU PIERSIOWO-LĘDŹWIOWYM

Wprowadzenie

Zespoły rdzeniowe występują w około 35% wszystkich uszkodzeń urazowych kręgosłupa w odcinku piersiowo-lędżwio-wym. Zespół rdzeniowy w następstwie uszkodzenia kręgosłupa po raz pierwszy opisany został w papirusie egipskim z XVII wieku przed naszą erą. Papirus ten, zwany od nazwiska jego odkrywcy „Edwin Smith-Surgical-Papirus", zawiera zadziwiająco trafny opis objawów, jakie występują w następstwie uszkodzenia rdzenia kręgowego.

Pierwsze próby leczenia złamań kręgosłupa polegały na nastawianiu przemieszczeń poprzez rozciąganie odłamów za pomocą wyciągu osiowego. Autorstwo lej metody przypisuje się Hipokratesowi.

Stosował on wyciąg przy użyciu drabiny lub ławy, metoda ta nazwana została jego imieniem.

Idea leczenia poprzez rozciąganie odłamów kontynuowana była w późniejszym okresie przez Ambroise Parę (1517 r.). Zwolennikami tego postępowania byli Madelung Maudner Koenig i Wagner. Po wykonaniu repozycji zalecali stosowanie gorsetu gipsowego typu Sayre'a. Uważano, że wyciąg nie powoduje rozciągania rdzenia i nie daje większego jego uszkodzenia niż to, jakie powstało w chwili urazu. Repozycja natomiast, prowadząca do zniesienia przemieszczenia kątowego, może nawet odbarczyć uciśnięty rdzeń.

W latach 1929 — 1930 chirurg wiedeński Magnus zaproponował nową metodę leczenia powikłanych złamań kręgosłupa. Zalecał on stosowanie specjalnych wałeczków, podkładanych pod miejsce złamania, celem uzyskania korekcji złamanego kręgosłupa. We wczesnym okresie proponował on stosowanie masażu mięśni grzbietu, zwracając uwagę na znaczenie tzw. fizjologicznego gorsetu mięśniowego. Magnus był przeciwnikiem unieruchomiania chorych w opatrunku gipsowym, któ-

95