0000078

części gałki ocznej, bądź to od zaburzeń ze strony nerwów okoruchowych lub nerwów współczulnych. Należy zatem wyłączyć pochodzenie miejscowe zmian źrenicznyćh, zanim wysnuje się wnioski o ich neurologicznym podłożu. Trzeba dobrze się przyjrzeć nie tylko źrenicom, ale również i tęczówkom. W każdym razie należy pamiętać o sprawach miejscowych oczu, które mogą tu wchodzić w grę. W zapaleniu tęczówki i ciałka rzęskowego (iridocyclitis) źrenica jest zwężona oraz leniwie lub wcale nie rozszerza się przy zaciemnieniu na skutek zapalnego podrażnienia zwieracza źrenicy; w okresie zaś późniejszym, kiedy powstały już zrosty pomiędzy brzegiem źrenicznym tęczówki a torebką przednią soczewki, źrenica ma zarysy nieregularne, zniekształcając się jeszcze bardziej przy rozszerzaniu się i przyjmując wówczas często kształt listka koniczyny. Nieraz dochodzi do całkowitego zarośnięcia źrenicy (occlusio pupilku?). Nie chodzi tu o ostry okres zapalny, bowiem wówczas dolegliwości podmiotowe, jak światłowstręt, łzawienie i bołesność, same zmuszają chorego do zwrócenia się do okulisty, lecz o stany zejściowe, o których chory zapomina nieraz wspomnieć w wywiadach. Zresztą i inne objawy przedmiotowe, jak zmieniona pierwotna barwa tęczówki, zaczerwienienie twardówki dokoła rąbka rogówki itd., świadczą o toczącej się sprawie miejscowej. W jaskrze (glaucoma) źrenica na skutek podwyższonego ciśnienia śródgałkowego jest rozszerzona, a w następstwie zaniku tęczówki owalnie zniekształcona i nieruchoma. Toteż wskazane jest bodaj palpa-cyjne sprawdzenie, czy nic zachodzi wzmożenie napięcia gaiki ocznej. Po urazach oka źrenica może być zniekształcona na skutek naderwania brzegu źrenicowego tęczówki z uszkodzeniem zwieracza lub w wyniku oderwania się tęczówki od ciała rzęskowego. Rozmaite wady rozwojowe oczu dotyczyć mogą również źrenic. Np. wrodzona szczelina tęczówki (colohoma iridis) powstała na skutek wrodzonego ubytku tęczówki nadaje źrenicy kształt gruszki zwróconej podstawą ku dołowi; wrodzone przemieszczenie źrenicy (ektopia pupillae) objawia się ekscentrycznym ułożeniem źrenicy o zarysach nieregularnych.

Aby móc ocenić prawidłowo, czy stan źrenic uległ odchyleniom patologicznym. należy orientować się dobrze w ich zachowaniu się w warunkach fizjologicznych. Wielkość źrenic nawet w warunkach prawidłowych stale ulega wahaniom, co zależne jest od wzajemnego antagonistycznego działania 2 mięśni źrenicy, a mianowicie: zwieracza źrenicy (m. sphincter pupillae), unerwianego przez gałązkę przywspółczulną n. okoruchowego oraz rozwieracza źrenicy ,m. dilałafor pupillae), unerwianego przez n. wspólczulny. Dlatego to u osób z przewagą układu współezulnego, u tzw. synipatyketoników. źrenice są bardzo szerokie i mogą na światło nic oddziaływać tak obszernie, jak u innych osób. Stany emocjonalne, lak przecież różne w ciągu codziennego naszego zachowania się, wpływają również na wielkość źrenic. Przestrach, wzruszenie lub ból powodują rozszerzenie źrenic. Zmienność oddziaływania oświetlenia otaczającego,

69