FIZJOLOGIA gablota, Cwicz.progr.(sem,w) lekarski 2008-2009, nnnnnn


0x08 graphic
Program nauczania fizjologii człowieka

seminaria i ćwiczenia

dla Wydziału Lekarskiego

w roku akademickim 2008/2009

I - Pracownia fizjologii układu nerwowego (sala Nr 17)

Seminaria:

1. Budowa i czynność neuronu oraz komórki mięśniowej mięśnia poprzecznie

prążkowanego.

Pobudliwość, pobudzenie komórki. Potencjał spoczynkowy i czynnościowy - podstawy

jonowe, rola pompy sodowo-potasowej. Prawo „wszystko albo nic”. Źródła energii i

metabolizm neuronu i komórki mięśniowej. Czynniki neurotroficzne: NGF, BDNF,

GDNF, NT3, NT4/5, NT6. Rodzaje włókien nerwowych i ich właściwości. Dwufazowe

potencjały czynnościowe. Sposoby przekazywania informacji między komórkami.

Synapsa nerwowo-mięśniowa. Transmitery i modulatory ośrodkowe: ich rodzaje i

czynność. Przekaźniki informacji drugiego rzędu.

2. Odruchy, czynność ruchowa organizmu.

Łuk odruchowy. Odruchy rdzeniowe mono- i polisynaptyczne. Odruchy bezwarunkowe i

warunkowe. Kontrola nerwowa czynności ruchowej: budowa i czynność wrzecionka

nerwowo-mięśniowego, rola neuronu podrzędnego i nadrzędnego w tej kontroli. Rola

rdzenia kręgowego, kory mózgowej, jąder podkorowych i móżdżku w regulacji czynności

ruchowej. Stosunki wzajemnie zwrotne między ośrodkami rdzenia kręgowego.

Następstwa przerwania ciągłości rdzenia kręgowego.

3. Czucie.

Narządy zmysłów i receptory czucia: powstawanie potencjału generującego w

receptorach szybko i wolno adaptujących się, kodowanie informacji czuciowej.

Receptory, drogi i ośrodki nerwowe czucia skórnego, głębokiego i trzewnego. Czynność

układu siatkowatego. Czucie bólu i fizjologiczne mechanizmy jego hamowania. Czucie

syntetyczne: czucie drgań, rozróżnianie dwóch punktów, stereognozja. Fizjologia smaku i

węchu.

4. Narządy zmysłów: wzrok , słuch, równowaga.

Czucie teleceptywne: wzrok i słuch. Receptory, drogi wzrokowe i ośrodki. Czynność

siatkówki, układ optyczny oka, przystosowanie oka do widzenia bliży i dali. Kontrola

szerokości źrenicy. Widzenie barw. Metody badania i oceny czynności narządu wzroku.

Wady wzroku. Receptory, drogi i ośrodki słuchowe, przewodzenie dźwięku do ucha

wewnętrznego. Kodowanie informacji o parametrach bodźców słuchowych, metody

badania słuchu obiektywne i subiektywne. Rodzaje głuchoty. Zmysł równowagi:

mechanizm pobudzenia, oczopląs, metody badania równowagi.

5. Wyższe czynności ośrodkowego układu nerwowego.

Spontaniczna i wywołana czynność bioelektryczna kory mózgu - EEG. Stadia snu i ich

charakterystyka. Świadomość, przytomność, śmierć mózgu - kryteria. Powstawanie i rola

płynu mózgowo-rdzeniowego. Regulacja przepływu krwi przez mózg. Bariera krew -

mózg. Funkcje komórek glejowych. Wyższe czynności ośrodkowego układu nerwowego:

uczenie się, pamięć, mowa. Udział pól kojarzeniowych w tych czynnościach.

Specjalizacja funkcji półkul mózgowych: półkula analizująca i rozpoznająca.

I - Pracownia fizjologii układu nerwowego (sala Nr 17)

Ćwiczenia:

Zestaw 1. (Zespół Praktycznego Nauczania Medycyny Klinicznej - ul. Kopcińskiego 20)

Filmy dydaktyczne:

Temat 2: Czynność bioelektryczna mięśnia szkieletowego - potencjał dwufazowy.

Temat 3: Skurcz wtórorzędny mięśnia szkieletowego.

Temat 4: Oznaczenie prędkości przewodzenia impulsów w nerwie.

Symulacje komputerowe:

Temat 1: Czynność bioelektryczna mięśnia szkieletowego.

Temat 5: Czynność mechaniczna mięśnia szkieletowego.

Zestaw 2.

Temat 11: Badanie odruchu na rozciąganie mięśnia.

Temat 28: Pomiar precyzji ruchów dowolnych.

Temat 29: Badanie zdolności koordynacji wzrokowo-ruchowej.

Filmy dydaktyczne:

Temat 6: Zmęczenie mięśnia szkieletowego przy drażnieniu pośrednim

i bezpośrednim.

Temat 7: Obserwowanie zachowania żaby pod wpływem strychniny.

Temat 8: Oznaczenie pobudliwości odruchu zginania kończyn u żaby.

Temat 9: Hamowanie odruchu zginania kończyn żaby.

Temat 10: Mechanizm napięcia mięśniowego.

Zestaw 3.

Temat 22: Badanie słuchu za pomocą stroików.

Temat 23: Badanie audiometryczne słuchu.

Temat 24: Badanie pobudliwości błędników.

Temat 25: Badanie czucia dotyku.

Temat 26: Pomiar czucia wibracji.

Zestaw 4.

Temat 12: Badanie odruchu źrenicznego na światło.

Temat 13: Badanie ostrości wzroku.

Temat 14: Oglądanie dna oka.

Temat 15: Wyznaczenie pola widzenia.

Temat 16: Badanie zdolności widzenia barw.

Temat 17: Rozróżnianie stopnia jasności barw.

Temat 20: Wpływ wysiłku fizycznego na krytyczną częstotliwość migania.

Zestaw 5.

Temat 30: Badanie zdolności koncentracji uwagi.

Temat 31: Badanie zdolności zapamiętywania.

Temat 32: Badanie zdolności psychoruchowych:

a/ czas reakcji.

b/ rozróżnianie siły nacisku (kinestezja).

c/ widzenie przestrzenne (stereoskopowe).

d/ rozróżnianie prędko

e/ widzenie w mroku.

f/ adaptacja wzroku do ciemności po olśnieniu.

II - Pracownia fizjologii układu krążenia (sala Nr 18)

Seminaria:

1. Czynność bioelektryczna serca.

Budowa i rola układu przewodzącego serca. Potencjał spoczynkowy i

czynnościowy komórek rozrusznika i kardiomiocytów przedsionków i komór (jonowy

mechanizm powstania potencjału czynnościowego, zmiany pobudliwości komórek w

czasie jego trwania). Zapis czynności bioelektrycznej serca (EKG). Geneza powstania poszczególnych elementów krzywej EKG. Cykl pobudliwości miocytów i całego mięśnia sercowego w zestawieniu z krzywą EKG. Molekularny mechanizm skurczu mięśni szkieletowych i mięśnia sercowego (rola białek kurczliwych, sprzężenie elektromechaniczne, pochodzenie i rola jonów wapnia). Rodzaje skurczów mięśni poprzecznie prążkowanych. Czynniki regulujące siłę skurczów.

2. Czynność mechaniczna serca.

Serce jako pompa - charakterystyka faz pracy serca z uwzględnieniem roli zastawek i

zmian ciśnienia w jamach serca. Regulacja pojemności minutowej serca. Czynniki

regulujące wielkość objętości wyrzutowej serca (prawo Starlinga, powrót żylny, skurcze

przedsionków, obciążenie wstępne i następcze, mediatory), częstości skurczów i

kurczliwości mięśnia sercowego (rola jonów wapnia). Zapotrzebowanie mięśnia

sercowego na tlen. Autoregulacja, regulacja metaboliczna i nerwowa przepływu krwi w

krążeniu wieńcowym. Wpływ zmian częstości skurczów serca i przekrwienia reaktywnego

na przepływ wieńcowy. Czynność akustyczna serca (tony i szmery).

3. Autonomiczny układ nerwowy. Mięśnie gładkie. Hormony rdzenia nadnerczy.

Rola czynnościowa i podział autonomicznego układu nerwowego (organizacja

anatomiczna, transmitery, kotransmittery, auto- i heteroreceptory, ich blokery i drugie

przekaźniki). Transmisja synaptyczna w zwojach. Odpowiedzi efektorów na impulsację

autonomiczną ze szczególnym uwzględnieniem serca (efekty tropowe) i naczyń

krwionośnych (wegetatywne unerwienie naczyń). Reakcje wyzwalane przez część

współczulną i przywspółczulną w różnych stanach organizmu. Rola czynnika wzrostu

nerwów. Mięśnie gładkie - podział i występowanie. Hormony rdzenia nadnerczy.

4. Regulacja ciśnienia tętniczego krwi.

Miejscowa regulacja ciśnienia tętniczego krwi (autoregulacja,czynniki pochodzące ze

śródbłonka, reakcja naczyń na stres oksydacyjny). Nerwowa regulacja ciśnienia tętniczego

krwi. Rola struktur rdzenia przedłużonego, przedwspółczulnych neuronów podwzgórza i

pnia mózgu w regulacji ciśnienia tętniczego krwi. Odruch z baroreceptorów

(charakterystyka baroreceptorów, elementy łuku odruchowego, komponenta sercowa i

naczyniowa). Odruchy z receptorów serca i mechanoreceptorów obszaru sercowo-

płucnego i ich współdziałanie z odruchem z baroreceptorów. Humoralne czynniki

regulujące ciśnienie tętnicze krwi: układ renina - angiotensyna - aldosteron (RAA),

adrenalina, noradrenalina, wazopresyna.

5. Zachowanie się ciśnienia tętniczego krwi w różnych stanach organizmu. Mikrokrążenie.

Reakcje mięśnia sercowego i naczyń na wysiłki statyczne i dynamiczne, fizjologiczne

mechanizmy tych zmian. Wpływ odruchu z chemoreceptorów tętniczych, cyklu

oddechowego, zmian pozycji ciała na czynność serca i naczynia krwionośne. Wpływ

długotrwałej pozycji leżącej na układ krążenia. Siły odpowiedzialne za występowanie

filtracji lub resorpcji - hipoteza Starlinga. Rodzaje obrzęków i przyczyny ich powstania.

II - Pracownia fizjologii układu krążenia (sala Nr 18)

Ćwiczenia:

Uwaga! Niektóre tematy wykonywane w tej pracowni wymagają przystawienia elektrod

i czujników do skóry, dlatego też studenci powinni być odpowiednio ubrani,

z możliwością łatwego dostępu do nadgarstków, podudzi i klatki piersiowej.

Zestaw 1. - filmy dydaktyczne:

Temat 1: Przepływ krwi w mikrokrążeniu żaby.

Temat 2: Badanie układu przewodzącego serca żaby.

Temat 5: Czynność mechaniczna wyizolowanego serca żaby.

Temat 6: Wpływ sztucznych bodźców na czynność serca żaby (skurcz

dodatkowy i pauza kompensacyjna).

Temat 7: Czynność bioelektryczna serca żaby.

Zestaw 2.

Temat 13: Badanie echokardiograficzne przezklatkowe serca (film dydaktyczny).

Temat 14: Osłuchiwanie serca i badanie uderzenia koniuszkowego.

Temat 15: Rejestracja potencjałów czynnościowych serca i analiza EKG.

Zestaw 3. (Zespół Praktycznego Nauczania Medycyny Klinicznej - ul. Kopcińskiego 20)

Symulacje komputerowe:

Temat 10: Wpływ układu autonomicznego na układ krążenia.

Temat 11: Wpływ hormonów rdzenia nadnerczy i wybranych leków na układ krążenia.

Temat 12: Wpływ acetylocholiny, jej agonistów i antagonistów na ciśnienie tętnicze krwi.

Zestaw 4.

Temat 16: Określenie cech obwodowego tętna.*

Temat 17: Pomiar ciśnienia tętniczego krwi metodą Korotkowa.*

Temat 23: Wpływ oziębienia na częstość skurczów serca i ciśnienie tętnicze krwi (próba

oziębieniowa).

Filmy dydaktyczne:

Temat 3: Wpływ zmian temperatury na czynność serca żaby.

Temat 8: Wpływ drażnienia nerwu błędnego na czynność serca żaby.

Temat 9: Wpływ adrenaliny i acetylocholiny na czynność mechaniczną serca żaby.

Zestaw 5.

Temat 18: Próba ortostatyczna.

Temat 19: Próby wysiłkowe sprawności układu krążenia.

Temat 20: Wpływ oddychania na częstość skurczów serca.

Temat 21: Wpływ próby Valsalvy na częstość skurczów serca.

Temat 22: Wpływ hiperwentylacji na częstość skurczów serca, i ciśnienie tętnicze krwi.

III - Pracownia fizjologii układu oddechowego i pokarmowego

(sala Nr 15)

Seminaria:

1. Mechanika oddychania.

Rola mięśni oddechowych. Opory w drogach oddechowych. Podział czynnościowy i

fizjologiczna rola dróg oddechowych. Regulacja napięcia mięśniówki dróg oddechowych.

Przestrzeń nieużyteczna anatomiczna i fizjologiczna. Wentylacja płuc, spirometria:

objętości i pojemności powietrza w płucach. Zmiany ciśnienia śródpęcherzykowego i

śródpłucnego w czasie oddychania (mechanizm powstawania ujemnego ciśnienia w klatce

piersiowej). Skład powietrza pęcherzykowego. Czynnik powierzchniowy płuc.

Resuscytacja. Różnice w miejscowej wentylacji pęcherzyków płucnych. Zróżnicowanie

stosunku wentylacji do przepływu krwi w różnych częściach płuc. Przeciek płucny

anatomiczny i fizjologiczny. Regulacja przepływu krwi w płucach.

2. Nerwowa i chemiczna regulacja oddychania.

Neurogeneza rytmu oddechowego .Cykl oddechowy. Neurony rozrusznikowe generujące

rytm oddechowy. Neurony oddechowe rdzenia przedłużonego. (neurony wdechowe i

wydechowe, ośrodek pneumotaksyczny). Odruchy wywodzące się z układu oddechowego:

Receptory dróg oddechowych: wolno adaptujące się mechanoreceptory płuc i odruch

Heringa-Breuera; szybko adaptujące się receptory dróg oddechowych i odruchy z nich

wychodzące; zakończenia trzewno-czuciowych włókien typu C. Obronne odruchy

oddechowe. Chemoreceptory ośrodkowe i ośrodkowy napęd oddechowy. Chemoreceptory

tętnicze (obwodowe). Oddychanie podczas snu; bezdech śródsenny, oddychanie

periodyczne. Hipoksja (rodzaje hipoksji), hiperkapnia, hipokapnia - w różnych stanach

fizjologicznych.

3. Czynność ruchowa i wydzielnicza przewodu pokarmowego. Funkcje wątroby.

Wpływ podwzgórzowego ośrodka pokarmowego na pobieranie pokarmu. Żucie i

połykanie. Motoryka żołądka, jelita cienkiego i grubego. Defekacja. Wydzielanie śliny,

soku żołądkowego, jelitowego, trzustkowego i żółci. Regulacja nerwowa i humoralna

czynności motorycznej i wydzielniczej poszczególnych odcinków przewodu

pokarmowego. Czynność zewnątrz- i wewnątrzwydzielnicza wątroby. Wątroba jako filtr,

magazyn. Krążenie wątrobowo - jelitowe. Regulacja przepływu krwi przez wątrobę;

wpływ czynników nerwowych i humoralnych, pozycji ciała i wysiłku fizycznego.

4. Równowaga kwasowo-zasadowa (rkz).

Równanie Hendersona-Hasselbalcha, diagramy oceny zaburzeń rkz. Mechanizmy

fizjologiczne utrzymujące rkz, ze szczególnym uwzględnieniem płuc i nerek. Fizjologia

gospodarki wodno-elektrolitowej. Buforujące właściwości elektrolitów, białek i

hemoglobiny. Podstawowe rodzaje i przyczyny zaburzeń rkz, kwasica i zasadowica

oddechowa i metaboliczna.

5. Czynność trzustki. Regulacja temperatury ciała. Przemiana materii.

Czynność wewnątrzwydzielnicza trzustki: Insulina. Działanie insuliny na komórki

mięśniowe , tłuszczowe, wątrobowe. Glukagon. Regulacja stężenia glukozy we krwi

Podstawowe elementy termoregulacji. Termoreceptory, termodetektory. Ośrodek

termoregulacji. Efektory termoregulacji. Wytwarzanie i utrata ciepła w organizmie.

Reakcje termoregulacyjne na zimno i gorąco. Mechanizm powstawania gorączki.

Hipotermia i hipertermia. Czynniki wpływające na podstawową przemianę materii. Udział

hormonów tarczycy w utrzymaniu podstawowej przemiany materii i temperatury ciała.

III - Pracownia fizjologii układu oddechowego i pokarmowego

(sala Nr 15)

Ćwiczenia:

Zestaw 1.

Temat 3: Oznaczanie minutowej wentylacji płuc w spoczynku.

Temat 4: Oznaczanie minutowej wentylacji płuc w warunkach zwiększonej

przestrzeni martwej.

Temat 6: Pomiar dowolnej maksymalnej wentylacji płuc(MVV).

Zestaw 2.

Temat 17: Określenie cech obwodowego tętna u człowieka.*

Temat 18: Mierzenie ciśnienia tętniczego krwi u człowieka metodą Korotkowa.*

Temat 1: Oznaczanie czasu bezdechu dowolnego.

Temat 12: Pomiar wysycenia hemoglobiny tlenem i częstości skurczów serca.Pulsoksymetria.

Temat 7: Pomiar objętości i pojemności płuc. Spirometria.

Temat 2: Pomiar czasu trwania wdechu i wydechu.

Zestaw 3.

Temat 9: Pomiar szczytowego przepływu powietrza wydechowego.

Temat 14: Pomiar lipidów we krwi.

Temat 8: Analiza krzywej przepływ - objętość. Spirometria dynamiczna.

Temat 15: Wyznaczenie należnej masy ciała i wskaźnika masy ciała (BMI).

Temat 16: Wpływ zmian temperatury na ruch rzęsek nabłonka migawkowego (film).

Zestaw 4. (Zespół Praktycznego Nauczania Medycyny Klinicznej - ul. Kopcińskiego 20)

Symulacje komputerowe:

Temat 17: Mechanizmy transportu O2, CO2 i H+ między płucami i tkankami. Wpływ

transportu na równowagę kwasowo-zasadową.

Temat 18: Parametry określające równowagę kwasowo-zasadową (rkz) mierzone

bezpośrednio i odczytywane z diagramów. Rola elektrolitów. Obserwacja

dynamiki zmian i klasyfikacja podstawowych zaburzeń rkz.

Zestaw 5.

Temat 13: Test tolerancji glukozy.

Temat 5: Wpływ wysiłku fizycznego na wentylację płuc i układ krążenia.

Temat 10: Osłuchiwanie płuc.

Temat 11: Pomiar obwodu klatki piersiowej.

* Tematy 17 i 18 wykonują wszyscy studenci w pracowni fizjologii układu oddechowego

lub w pracowni fizjologii układu krążenia. , w zależności od tego, w której

pracowni odbywają ćwiczenia wcześniej.

IV - Pracownia fizjologii krwi i nerek (sala Nr 46)

Seminaria:

1. Rola krwi.

Skład krwi i jej funkcje. Hematopoeza i czynniki hematopoetyczne. Erytrocyty i ich rola w transporcie tlenu i dwutlenku węgla. Leukocyty i ich rola w reakcjach obronnych organizmu. Odporność swoista i nieswoista. Odpowiedź immunologiczna pierwotna i wtórna.

2. Hemostaza, grupy krwi i gospodarka wapniowa.

Hemostaza: rola płytek krwi, śródbłonka naczyniowego, układu krzepnięcia i fibrynolizy.

Układy grupowe krwi i ich zanaczenie. Konflikt serologiczny na tle niezgodności w

układzie Rh między matką i płodem. Ogólne zasady regulacji wydzielania hormonów.

3. Hormony podwzgórza, przysadki, kory nadnerczy i tarczycy.

Rola podwzgórza w kontroli czynności przysadki. Hormony przedniego i tylnego płata

przysadki, kory nadnerczy i tarczycy. Rola wapnia i regulacja jego stężenia w osoczu.

4. Czynność rozrodcza.

Ośrodek rozrodczy. Hormony płciowe i ich funkcje. Gametogeneza - przebieg i czas

trwania. Funkcjonowanie osi hormonalnej podwzgórze - przysadka - gonady u kobiet i

mężczyzn. Cykl jajnikowy, zapłodnienie, ciąża, poród, laktacja.

5. Fizjologia nerek i płyny ustrojowe.

Czynność nerek: regulacja przepływu krwi przez nerki, filtracja, resorpcja, sekrecja.

Sposoby pomiaru przepływu krwi przez nerki i filtracji kłębuszkowej. Mikcja.

Przestrzenie wodne organizmu. Mechanizmy utrzymujące homeostazę osmotyczną

i wodną organizmu.

IV - Pracownia fizjologii krwi i nerek (sala Nr 46)

Ćwiczenia:

Uwaga ! Przed przystąpieniem do ćwiczeń należy zapoznać się z zasadami postępowania przy pracy z krwią „Wyciąg z instrukcji MZiOS z 1997r (Zeszyt do ćwiczeń z Fizjologii). Ćwiczenia z krwią muszą być OBOWIĄZKOWO wykonywane w rękawiczkach. Studenci są zobowiązani przynieść je każdorazowo na zajęcia.

Zestaw 1.

Temat 7:...Hematopoeza (film).

Temat 8: Ustalenie proporcji białych i czerwonych krwinek we krwi obwodowej oraz

w szpiku kostnym.

Temat 9: Oznaczenie składu procentowego leukocytów.

Zestaw 2. - Praca w 4 grupach (z krwi włośniczkowej)

Temat 10: Oznaczenie oporności osmotycznej erytrocytów.

Temat 12:.Oznaczenie czasu protrombinowego.

Temat 13: Oznaczenie czasu krzepnięcia.

Temat 14: Oznaczenie czasu krwawienia

Temat 16: Oznaczenie grup krwi układu ABO i Rh.

Zestaw 3. (z krwi żylnej dawcy)

Temat 1: Podstawowe parametry morfologii krwi.

Temat 2: Oznaczenie liczby erytrocytów (RBC), leukocytów (WBC) i płytek krwi (PLT)

metodą komorową.

Temat 17: Oznaczenie stężenia wapnia we krwi.

Temat 18: Obliczenie składu procentowego i stężenia poszczególnych frakcji białek osocza

(film).

Zestaw 4. - Praca w 2 grupach (z krwi żylnej dawcy)

Temat 3: Oznaczenie stężenia hemoglobiny we krwi.

Temat 4: Oznaczenie hematokrytu (HCT).

Temat 5: Obliczenie średniej objętości erytrocytu (MCV), średniej masy hemoglobiny

(MCH) i średniego stężenia hemoglobinyw erytrocycie (MCHC).

Temat 6: Zestawienie wyników morfologii krwi uzyskanych metodami manualnymi z

wynikami badania w analizatorze hematologicznym.

Temat 11: Oznaczenie szybkości opadania erytrocytów (odczyn Biernackiego) - 1 zestaw dla

wszystkich.

Zestaw 5. (Zespół Praktycznego Nauczania Medycyny Klinicznej - ul. Kopcińskiego 20)

Temat 19: Wybrane zagadnienia czynności nerek (symulacje komputerowe).

0x08 graphic
Program nauczania fizjologii człowieka

seminaria i ćwiczenia

dla Wydziału Lekarskiego

w roku akademickim 2008/2009

1

5



Wyszukiwarka