Historia kultury- wykład 03.04.2011

Umowa społeczna- jedna z najbardziej fundamentalnych pojęć kultury współczesnej XIX, XX, XXI wieku. Pojawiła się wraz z zakończeniem kultury agrarnej (kultury tradycyjnej). Kultura agrarna oparta głównie na kulturze wolnej (uprawa ziemii).

Kultura agrarna głównym źródłem egzystencji było rolnictwo, ale nie tylko.

kultura agrarna = kultura tradycyjna

Próba zerwania z chrześcijaństwem. Nowym fundamentem staje się umowa społeczna- kto i w jaki sposób ,a sprawować władzę.

UMOWA SPOŁECZNA- teoria umowy społecznej stanowi racjonalne uzasadnienie historyczne ważnego poglądu, że legalna władza państwowa musi wywodzić się od zgody społeczeństwa. Punktem wyjścia dla większości tych teorii jest heurystyczna analiza kondycji ludzkiej, określana jako „stan natury” lub „stan naturalny”, czyli bez jakiegokolwiek porządku społecznego. W związku z tym, działanie jednostki jest ograniczone jedynie przez jej sumienie. Podążając tym torem, różni autorzy teorii umowy społecznej usiłują na wiele sposobów wyjaśnić, dlaczego w interesie własnym jednostki leży dobrowolna zamiana swobody działania, która gwarantuje stan naturalny (zwany także „prawami naturalnymi”) na korzyści wynikające z tworzenia struktur społecznych.

Jan Jakub Rousseau- ojciec umowy społecznej

Immanuel Kant- „krytyka czystego rozumu”

KRYTYKA CZYSTEGO ROZUMU

Zagadnieniem podstawowym, z którego Kant wyszedł w „Krytyce czystego rozumu”, było pytanie, jak jest możliwe przejście od przedstawień do rzeczy i co uprawnia człowieka, mającego tylko przedstawienia o rzeczach, do wydawania o nich sądów.

Odpowiedź na to miały dać badania nazywane przez Kanta „transcendentalnymi”, to znaczy nie dotyczącymi przedmiotów, lecz samego sposobu ich poznawania, mianowicie czy jest ono możliwe a priori (przed doświadczeniem)

Zadanie filozofii transcendentalnej polega na zbadaniu warunków możliwości doświadczenia. Warunki te należy rozumieć u Kanta jako logiczne założenia aprioryczne w umyśle ludzkim, będące podstawą powszechności i konieczności wszelkiego poznania.

Podstawą poznania jest myślenie aprioryczne- oparta na racjonalizmie.

Malarstwo nawiązuje do wzorców antycznych

- Bellotto- Warszawa

- Biała Fabryka w Łodzi- klasycyzm

- Rzym- Kapitol- siedziba władz państwa polskiego

- Warszawa- pomnik J. Poniatowskiego

- Pałac na wodzie- Łazienki Warszawa

- Wodzisław Śląski- Zamek

- Canaletto

Teorie Kanta

„postępuj tak, abyś mógł chcieć, aby zasada twego postępowania była prawem powszechnym”

Z tego nakazu wynikają wszystkie obowiązki człowieka. Do rozpoznania tych obowiązków służy druga formuła imperatywu kategorycznego:

„postępuj tak, aby ludzkość nigdy tobie ani innym jednostkom nie służyła za środek, lecz zawsze była celem”

Ten właśnie nakaz jest najważniejszym nakazem rozumu praktycznego. W konsekwencji normą moralności jest u Kanta nie dobro, lecz prawo.

Człowiek podmiotem a nie przedmiotem działania.

Główne idee kultury oświeceniowej w Xviii.

1. krytycyzm- krytyczne podejście, weryfikacja prawd i zasad dotychczas utworzonych = krytyczne spojrzenie na ustrój polityczny, poglądy religijne i na stosunki społeczne.

2. racjonalizm- prekursor Kartezjusz; akcentował rolę rozumu w poznawaniu świata; ratio- rozum

3. empiryzm- łac. empirio- doświadczenie; świat może być poznawany dzięki doświadczeniu; tylko to co jest sprawdzalne, doświadczalne jest prawdziwe

4. sensualzn- świat poznajemy poprzez zmysły; na podstawie tego poglądu J. Locke stworzył pojęcie „tabula rasa”- czysta karta

Odpowiedzialność jednostki

5.ateizm- pogląd odrzucający całkowicie istnienie Boga

6. deizm- uznaje istnienie Boga i to, że stworzył świat; człowiek w życiu ma kierować się prawdami moralnymi wynikającymi z religii; Bóg nie ingeruje w życie ludzi.

Kult istoty najwyższej

---