BUDOWA ATOMÓW, WIĄZANIA
Materia-wszystko, co istnieje we wszechświecie i ulega ciągłym przemianom.
Substancja-element materii o ściśle określonych własnościach fizycznych i chemicznych.
Atomy-najmniejsza część pierwiastka zachowująca jego własności. Atomy jednego pierwiastka są jednakowe a atomy różnych pierwiastków są różne. Atomy mogą łączyć się między sobą. Jeśli łączą się atomy tego samego pierwiastka, tworzą się cząsteczki pierwiastka. Jeśli łączą się atomy różnych pierwiastków otrzymujemy cząsteczki związków chemicznych.
Pierwiastek-zbiór atomów o jednakowych własnościach.
Reagenty-substraty i produkty.
Reakcja syntezy (łączenia)-z 2 lub większej liczby substratów otrzymujemy 1 produkt.
Reakcja analizy (rozkładu)-z 1 substratu otrzymujemy 2 produkty reakcji.
Reakcja wymiany- 2 substratów otrzymujemy 2 produkty reakcji.
W modelu Rutheforda atom nie jest wypełniony materią w sposób ciągły, lecz jest tworem prawie prostym, we wnętrzu którego znajduje się dodatnio naładowane jądro, na zewnątrz zaś znajduje się chmura ujemnych elektronów. Objętość jądra jest znikomo mała w porównaniu z objętością całego at. W jądrze skupiona jest prawie cała masa atomu, ponieważ masa elektr. jest tak mała, że można ją zaniedbać.
Jonizacja-od atomów odrywają się elektrony.
Liczba atomowa (z)-ilość protonów w jądrze danego pierw., równa liczbie porządkowej.
Liczba masowa(A)-suma protonów i neutronów w jądrze.
Nukleony-wspólna nazwa dla cząstek elementarnych w jądrze(p+n).
Izotopy-odmiany pierw. o identycznej liczbie masowej (takiej samej ilości prot.) a różnej liczbie masowej (liczbie elekt.).
Masa atomowa-masa średniego składu izotopowego atomów danego pierw., wyrażona w atomowych jednostkach masy.
Nuklidy -atomy o takiej samej liczbie atomowej i masowej.
W modelu atomu Bohra w centrum znajdują się jądra, natomiast wokół jądra po ściśle określonych torach poruszają się elektr. Posiadają one określoną energią, czyli znajdują się na ściśle określonych poziomach energetycznych.
Maksymalna ilość elektr. na danym poziomie: 2n2 (n-nr. poziomu).
Konfiguracja (struktura) elektronowa-rozmieszczenie elektronów w at. na poszczególnych poziomach energetycznych. Ilość elektr. na ostatnim poziomie energet. zgadza się z numerem grupy, w którym znajduje się ten pierw. w układzie okresowym. Ilość poziomów energet. zapełnianych elektronami w at. danego pierw., zgadza się z numerem okresu.
Pierwiastki grup pobocznych uzupełniają zawsze poziom przedost. natomiast lantanowce i aktynowce trzeci od końca. Im dalej od jądra tym większa energia. Gazy szlachetne-nie reagują z innymi pierw., mają 8 elektr. (Hel 2) na ostatniej powłoce - oktet elektronowy (hel duet elektronowy). Taka konfiguracja jest korzystna (stabilna) energetycznie.
Jony-cząstki naładowane energetycznie, kationy-dodatnio, aniony-ujemnie.
Potencjał jonizacji -energia potrzebna do oderwania elektronów od atomu. Im dalej od jądra znajduje się elektron, tym łatwiej go oderwać (trzeba zużyć mniej energii-mniejszy potencjał).
Powinowactwo elektronowe-energia wymieniana z otoczeniem podczas przyjmowania elektronu do atomu.
Promień kationu ( anionu) jest mniejszy (większy) od promienia at. z którego powstał. Łatwiej jest przyciągnąć elektron na poziom bliższy jądra.
Elektroujemność-wielkość określająca zdolność pierw. do przyjmowania elektronów. Pierwiastek jest metalem, gdy oddaje elektrony i tworzy kationy. Im łatwiej tworzy kationy, tym silniejsze własności metal. Własności niemetaliczne- łatwo przyjmuje elektr. i tworzy aniony. Wystarczy aby pierw. nie oddawał elekt. a jest niemetalem.
Wiązanie jonowe-tworzy się między pierwiastkami o dużej różnicy elektroujemności(1,7). Tworzenie wiązania polega na wymianie elektronów między atomami. Atom pierwiastka o małej (dużej) elektroujemn. oddaje (przyjmuje) elektr., stając się kationem (anionem). Powstałe różnoimienne jony przyciągają się siłami elektrostatycznymi, tworząc siatkę krystaliczną. Nie ma pojedynczych cząsteczek związku o wiązaniu jonowym a wzór sumaryczny mówi nam o stosunku jonów kryształu.
Wiązanie atomowe ( kowalencyjne)-utworzenie wspólnej pary elektronowej, jeden elektr. pochodzi od jednego atomu, drugi od drugiego. Wspólna para elektronowa jest równooddalona od jąder obu atomów. Energia cząsteczki jest niższa od energii pojedynczych atomów, stąd cząsteczka jest trwalsza. Cząsteczki pierwiastków tworzą się między atomami tych pierw., którym bardzo mało elektr. brakuje do utworzenia trwałej konfiguracji a atomy tych pierw. są małe, lekkie.
Wiązanie atomowe spolaryzowane-utworzenie wspólnej par(y) elektr., jeden elektr. pochodzi od jednego at., drugi od drugiego. Ta wspólna para elektr. jest przesunięta w kierunku jądra at. pierw. bardziej elektrouj. Przesunięcie to nazywamy polaryzacją wiązania.
Cząsteczka polarna (dipol)-wyróżniamy w niej biegun ujemny i dodatni.
Wiązanie koordynacyjne-utworzenie pary elektr. Cała para elektr. pochodzi od at. jednego pierw. Atom pierw., który daje do wiązania tę parę nazywamy donorem, a ten, który tę parę akceptuje akceptorem. Para ta jest przesunięta w kierunku pierw. bardziej elektrouj.
Stopień (liczba) utlenienia-liczba wskazująca na ilość elektronów oddanych, pobranych lub przesuniętych.