Strategia problemowa - u jej podstaw leży uczenie się poprzez rozwiązywanie problemów, lub jej szczególna odmiana, jaką jest uczenie się przez badanie, inaczej mówiąc uczeń uczy się rozwiązując zadania, których nie może rozwiązać za pomocą posiadanej wiedzy i umiejętności, lecz posiłkując się myśleniem produktywnym.
Tok rozwiązywania problemów ujmowany jest najczęściej w postaci pięciu faz, których kolejność jest raczej nieodwracalna:
odczuwanie sytuacji problemowej
sformułowanie i analiza problemowa
wytwarzanie pomysłu rozwiązań
weryfikowanie pomysłów
działania zgodne z wytworzoną wiedzą w rozwiązywaniu zadań teoretycznych i praktycznych lub powrót do faz poprzednich
Strategia emocjonalna (ekspresyjna) u jej podstaw leży uczenie się przez przeżywanie; istotą tej strategii jest poznanie, przeżywanie i tworzenie wartości. Przeżycia determinują efekty uczenia się, mają niepowtarzalny wpływ na przekonania i postawę człowieka. Staje się realne osiąganie celów wychowawczych, poznawanie samego siebie, kierowanie indywidualnym rozwojem.
W strategii tej pobudzamy procesy motywacyjne uczącego się; treści kształcenia, wzbogacane o uczucia towarzyszące ich poznania mogą same przeobrażać się w wartości, a jest to tylko wtedy możliwe, gdy oddziałujemy na sferę intelektualną i emocjonalną uczącego się.
Jej znaczenie w całości procesu uczenia się jest ogromne gdyż:
organizuje doświadczenia uczniów
stwarza możliwości poznania i posługiwania się systemem normatywnym, zawierając cele ustanowione w oparciu o te wartości.
Strategia operacyjna u jej podstaw leży samodzielne, praktyczne, działanie uczniów. Celem tej strategii jest kształcenie uczniów konkretnych umiejętności praktycznego działania. Kluczem jest tu pojęcie „zadania”, którego istotą jest działanie o charakterze
manualno-motorycznym. Uczeń nastawiony jest na realizację konkretnych zadań użytecznych oraz na percepcję informacji wiążących się z wykonywaniem zadań.
W tej strategii na plan pierwszy wysuwają się czynności uczniów. Nauczyciel zaś steruje samodzielną pracą ucznia. Ta praktyczna działalność może:
być źródłem nowej wiedzy
stanowić podstawę jej weryfikacji
służyć przekształceniu rzeczywistości
Warstwy wiedzy naukowej (treści kształcenia)
Teoria wielostronnego kształcenia zakłada istnienie w zależności pomiędzy sposobami (drogami)uczenia się a samym procesem poznawania świata przez człowieka. Poznanie to odzwierciedla się w czterech głównych kategoriach zadań składających się na wiedzę naukową i opisie, wyjaśnieniu, ocenie, normie.
Dwa pierwsze składniki (opis, wyjaśnienie)dotyczą głównie procesu poznawania rzeczywistości, zaś dwa kolejne (ocena, norma)odnoszą się do jej zmieniania.
Poznawanie gotowych wiadomości opiera się przede wszystkim na przyswajaniu zadań opisowo-wyjaśniajacych, zaś formułowaniu ocen musi towarzyszyć przyjęcie określonego systemu wartości; czyli proces poznawania, to nie tylko poznawanie, ale i przeżywanie. Normy są najlepiej przyswajane w trakcie działań, w których weryfikują się niemal natychmiast (człowiek osiąga coś, albo nie osiąga czegoś zgodnie z dana normą).
„Opis” (zdanie opisowe) stanowi efekt działań badawczych, zmierzających do „odtwarzania rzeczy, zjawisk, procesów, wydarzeń, tak jak się one w rzeczywistości przedstawiały, przedstawiają i przedstawiać będą” (zdanie wyjaśniające) to wzbogacenie opisu, próby uzasadnienie, wytłumaczenia, do czego dany stan rzeczy tak właśnie wygląda, tak dany proces przebiega.
„Ocena” (zdanie oceniające) to wypowiedź o charakterze wartościującym będąca rezultatem opinii o danym obiekcie. Opinia może być pozytywna bądź negatywna. Może mieć charakter emocjonalny i utylitarny.
„Norma” (zdanie normatywne), to taki rodzaj wypowiedzi, który informuje nas, w jaki sposób człowiek powinien się zachować w określonych sytuacjach. Normy mogą mieć charakter: rzeczowy, emocjonalny, nakazujący i zakazujący.
Dydaktyka 10.04.2008