9. Metoda projektu w edukacji wczesnoszkolnej

Z WYKŁADU:

1. Etapy projektu:

• Wybór tematu

• Realizacja projektu

• Zakończenie projektu

2. Istotą metody projektu - grupa osób samodzielnie inicjuje, planuje coś, pewne przedsięwzięcia, a potem je ocenia

3. Projekt - pogłębione badanie tematu o dużej wartości poznawczej. Charakter badawczy. Samodzielne badania dziecka. Projekt zespołowy, grupowy.

4. Różnice między metodą projektu a metodą klasyczną (wypisane to co jest w metodzie projektu, w metodzie klasycznej na odwrót):

• Czas trwania zależy od tempa realizacji. Kończy się w momencie wygasania uwagi, ciekawości, zainteresowania (tydzień, miesiąc)

• Tematy ustalane w drodze negocjacji z dziećmi ale też ma być to zgodne z podstawą programową

• Nauczyciel obserwuje aktywność badawczą, na bieżąco planuje działania

• Nauczyciel musi ustalić siatkę pojęciową dzieci, w metodzie projektu mają poznać nowe wiadomości

• Wiedza zdobywana przez aktywność badawczą

• Materiały przynosi nauczyciel i dzieci

5. Etapy metody projektu:

I. Wybór tematu

• Tematy mogą być inicjowane przez nauczyciela, ale powinny wychodzić od dzieci

• Ustalenie wspólnych doświadczeń ( projekt powinien pomóc dzieciom, zrozumieć ich dotychczasowe doświadczenia, zachęcać je do bardziej uważnego niż dotychczas śledzenia interesujących zjawisk)

• Ustalanie zasobu osobistej wiedzy dzieci (można to robić za pomocą wielu technik: siatka pojęć, rysunki, schematy, gry, zabawy, konstrukcje, inscenizacje)

• Podjęcie decyzji o możliwości realizacji tematu projektu

• Formułowanie pytań do projektu (utworzenie listy pytań jako punktu wyjścia do dalszych działań)

• Przygotowanie środowiska fizycznego (Sali przedszkolnej lub/i innych sal) do realizacji projektu oraz gromadzenie sprzętu i materiałów

• Ustalenie miejsca projektu w dziennym planie zajęć (aktywność dziecka związana z projektem może wystąpić w jednym bloku lub w jednym dniu, tygodniu lub nawet dłużej)

II. Realizacja projektu:

• Przygotowanie zajęć terenowych, przygotowanie pracowników w miejscu zajęć terenowych, nauka potrzebnych umiejętności (szkicowanie - rysunek z obserwacji. Fotografowanie, prowadzenie wywiadów, nagrywanie na taśmę wideo, dokonywanie obliczeń, zapisywanie, kodowanie)

• Przygotowanie wizyt ekspertów, nauka potrzebnych umiejętności (prowadzenie wywiadów, nagrywanie na taśmę wideo, na dyktafon)

• Przejście do aktywności badawczej i realizacja zajęć terenowych, wizyta eksperta)

• Omówienie doświadczeń edukacyjnych i zajęć terenowych, przedstawienie zdobytej wiedzy za pomocą opisów, rysunków, działań konstrukcyjnych, zabaw inscenizowanych z wykorzystaniem pozyskanych podczas zajęć terenowych i wizyt ekspertów eksponatów

• Powrót do siatki pytań, postawienie nowych pytań i kontynuowanie działań badawczych lub przygotowanie nowej siatki uwzględniającej nowo poznaną wiedzę

III. Zakończenie projektu:

• Zorganizowanie dyskusji podsumowującej realizowany projekt zebranie zdobytej wiedzy (wyartykułowanie wiedzy pomaga w jej ugruntowaniu i utrwaleniu)

• Przygotowanie wydarzenia kulminacyjnego, by umożliwić dzieciom podzielenie się z innymi swoją nową wiedzą lub umiejętnościami zdobytymi podczas realizacji projektu

• Dzielenie się wiedzą i doświadczeniami z rodzicami, rówieśnikami, dziećmi młodszymi lub starszymi w danym przedszkolu lub innych (forma zależna od tematu projektu: wystawa zdjęć, rysunków, inscenizacja, kronika projektu, pokaz filmu, degustacja potrwa)

• Analiza projektu i ocena realizacji celów

Z INNYCH ŹRÓDEŁ:

Spośród wielu metod aktywizujących do najskuteczniejszych należy metoda projektu edukacyjnego. Pozwala ona na łączenie różnych treści w spójną całość, na inspirowanie uczniów do pracy twórczej i samodzielności w działaniu, na praktyczne zastosowanie wiedzy i umiejętności w życiu codziennym. Umożliwia realizację każdego zamierzenia związanego z programem szkoły, przewidzianego programem nauczania. Jest to metoda stosowana nie tylko w ramach zajęć szkolnych, ale i pozaszkolnych.

Na etapie nauczania zintegrowanego metoda projektów to wspólne - grupowe wykonanie jakiegoś zadania, którego ukończenie zaowocuje konkretnym, materialnym wytworem.

Istotą jest tutaj wspólne planowanie działań - określenie celów, dobieranie metod i środków służących realizacji, pełnienie różnych ról oraz ocenianie efektów. Efekt, będący dziełem kilku grup bądź całej klasy, może być przedmiotem podziwu ze strony rodziców, kolegów, nauczycieli. Szczególne zalety tej metody polegają na rozwijaniu umiejętności pracy grupowej, podejmowania różnych ról, komunikowania się, korzystania z różnych źródeł informacji, przejmowania odpowiedzialności za własne uczenie się, planowania działań oraz prezentacji ich efektów. Włączenie projektów edukacyjnych już na tym etapie umożliwi w przyszłości realizację większych programów zespołowych.

Metoda projektu edukacyjnego należy do interaktywnych metod nauczania. Wdrażano ją w pierwszych latach XX w. w Stanach Zjednoczonych. Pod pojęciem projektu edukacyjnego rozumiano wszelką działalność uczniowską natury praktycznej, nastawioną na wykonanie produktu. Początkowo metoda była wykorzystywana w nauczaniu prac ręcznych w szkolnictwie ogólnokształcącym i później w szkolnictwie zawodowym.

Nowe spojrzenie na metodę projektu wniosła filozofia i pedagogika J. Deweya. Z inspiracji zaproponowanego przez niego programu pedagogicznego zrodził się pomysł stworzenia szkoły na zasadzie „metody projektów” w miejsce tradycyjnego systemu klasowo-lekcyjnego. Szkoła taka miała być instytucją żywą, przygotowującą do życia poprzez stwarzanie warunków do zdobywania doświadczeń. Zadaniem nowej edukacji było nawiązanie do osobistych doświadczeń dziecka, do przemian zachodzących w jego otoczeniu i środowisku. Szkoła Deweya to również uczenie samodzielności i rozwiązywania problemów, a także tworzenie przez nauczycieli i uczniów wspólnej, partnerskiej społeczności szkolnej, w której dostrzegana jest indywidualność dziecka. Tak rozumiana metoda projektów stała się drogą do realizacji szkoły alternatywnej.

 
W Polsce zainteresowanie metodą projektów pojawiło się w latach trzydziestych ubiegłego stulecia. W latach dziewięćdziesiątych, w dobie reformującej się polskiej szkoły, praca tą metodą na nowo zaczęła funkcjonować w placówkach oświatowych ze względu na korzyści, jakie niesie wszystkim uczestnikom procesu nauczania.

Definicje projektu:

• Projekt to metoda aktywizująca, podstawowe narzędzie integracji międzyprzedmiotowej. Istotą projektu jest samodzielna praca uczniów w realizacji konkretnego i dużego przedsięwzięcia na podstawie wcześniej ustalonych założeń¹.

• Projekt to pogłębione badanie tematu o dużej wartości poznawczej. Projekt realizuje zazwyczaj niewielka grupa dzieci wyodrębniona z klasy, czasami cała klasa, a czasem pojedyncze dziecko. Zasadniczą cecha projektu jest jego charakter badawczy, przy czym działania badawcze ukierunkowane są celowo tak, by znaleźć odpowiedzi na pytania dotyczące tematu, postawione przez dzieci lub nauczyciela albo pojawiające się podczas wspólnej pracy nauczyciela z dziecmi².

• Metoda projektów polega na nauce i kształtowaniu umiejętności podczas wykonywania projektu pod dyskretną opieką nauczyciela; to samodzielne realizowanie przez uczniów zadania, które jest koordynowane przez nauczyciela.³

• Projekt to cykl zaplanowanych działań związany z programem konkretnej szkoły, placówki, który ma określone:
  - cele;
  - sposoby realizacji;
  - czas realizacji (kilka tygodni lub miesięcy);
  - terminy poszczególnych etapów realizacji i całego przedsięwzięcia;
  - osoby odpowiedzialne za poszczególne etapy i za cały projekt (przy projekcie grupowym określona odpowiedzialność uczniów za efekt pracy zespołu);
  - niezbędne materiały;
  - sposób publicznej prezentacji;
  - opis umiejętności oczekiwanych po ukończeniu projektu;
  - kryteria oceny;
  - sposób ewaluacji⁴.

• Projekt jest samodzielnym rozwiązywaniem przez dzieci/uczniów praktycznych problemów podczas wykonywania zadania, którego efektem końcowym jest jakiś produkt. Nauczyciel organizuje zajęcia wprowadzające dzieci/uczniów w zagadnienie związane z zaplanowanym projektem i zajęcia podsumowujące doświadczenia zebrane przez uczniów. Jednak w czasie samodzielnej pracy dzieci cały czas monitoruje, udziela konsultacji i ocenia ich pracę na poszczególnych etapach⁵.

¹ Projekt edukacyjny i inne formy uczenia się we współpracy, praca zbiorowa pod red. D. Kitowskiej, Piła 2003.

² J.H. Helm, I.G. Katz, Mali Badacze - metoda projektu w edukacji elementarnej, Warszawa 2003.

³ K. Ćwiąkała, Wykorzystanie metody projektów w kształtowaniu postaw przedsiębiorczych uczniów, Rzeszów 2001.

⁴ Program Sierra - pakiet edukacyjny, Warszawa 1997.

⁵ K. Ćwiąkała, tamże.

⁶ J. Królikowski, Projekt edukacyjny. Materiały dla zespołów międzyprzedmiotowych, Warszawa 2001.

 

---