Polityka gosp. III, Tomidajewicz, Cele polityki gospodarczej, Cele polityki gospodarczej:


Cele polityki gospodarczej:
Zjawiska społeczne i gospodarcze pożądane z punktu widzenia najwyższych organów władzy państwowej.
W literaturze często spotyka się traktowanie w systemie nauk politycznych (nauki społecznej) oraz gospodarczej (nauki ekonomiczne) jako odrębnych dziedzin.
Oba rodzaje polityki mogą nakładać się na siebie gdyż nie sposób rozpatrywać gospodarkę oderwaną od jej społeczeństwa. Wprowadzona przez państwo polityka gospodarcza zawsze jest adresowana do ludzi gdyż wyłącznie ich reakcje decydują o procesach zachodzących w gospodarce. Jednocześnie procesy te nie są obojętne ze społecznego punktu widzenia gdyż rzutują one na warunki życia społeczeństwa. Oddzielenie polityki społecznej od gospodarczej nie ma żadnego przekonującego uzasadnienia.
Jeżeli pojęcie polityki społecznej utożsamia się z polityką socjalną państwa wtedy tę ostatnią można uważać za jedną z dziedzin polityki gospodarczej.
Po drugiej wojnie światowej pojawiło się nowe zjawisko jest nim polityka gospodarcza o zasięgu ponad państwowym, czyli globalna polityka gospodarcza.

Automatyczne stabilizatory koniunktury.
Trudności związane z wprowadzeniem interwencjonizmu państwowego:
a) natury psychologicznej:
- ingerencja państwa wydawała się być czymś podejrzanym, godzącym w wolność osobistą oraz indywidualną przedsiębiorczość;
- wydawała się być sprzeczna ze sposobem pojmowania, tzw. zdrowej gospodarki, która w myśl tradycyjnych poglądów powinna samoczynnie eliminować pojawiające się w jej funkcjonowaniu napięcia;
b) natury praktycznej:
- możliwości synchronizacji polityki regulacji z koniunkturą gospodarcza, a wiec czy uda się podjąć działalność gospodarczą we właściwym momencie;
- możliwość stabilizacji budżetu w warunkach stabilizacji gospodarki, a więc czy stabilizować gospodarkę kosztem budżetu, czy też gospodarki.
Zaczęto poszukiwać takich sposobów ingerencji, które ograniczałyby do minimum działania administracji państwowej.
Wykrystalizowała się koncepcja (40 - te lata w USA), tzw. stabilizatorów koniunktury - wbudowana giętkość finansowania.
Definicja: automatyczne stabilizatory koniunktury można określić jako szczególne środki polityki fiskalnej państwa, których uruchomienie nie wymaga decyzji rządu oraz następuje niezależnie od świadomości potrzeby integracji.
Ich działanie ma charakter antycykliczny i wynika ze zdolności niektórych typów podatków i wydatków państwa do reagowania na zmiany poziomu globalnego i zatrudnienia.
Należą do nich:
1. Podatki od dochodów indywidualnych, spółek akcyjnych oraz podatki pośrednie.
2. Ubezpieczenia w szczególności na wypadek bezrobocia.
3. Programy pomocy, zwłaszcza dla farmerów stabilizujące ceny produktów rolnych.
Ocena automatycznej stabilizacji nie może być w pełni pozytywna, gdyż jest wbudowana w system barierą wzrostu gospodarczego.

Informacje z rozdz. 6.

Doktryna merkantylizmu XVI I wieku
- zakładała poprawę uprzemysłowienia kraju;
- eksport wysoko przetworzonych wyrobów;
- osłonę produkcji krajowej przed zagraniczną konkurencją;
- wprowadzenie form nadzoru nad jakością rodzimej produkcji przemysłowej w celu jej dobrej opinii;
- rozbudowani infrastruktury informacyjnej (w XVII w. rozbudowanie istniejącej floty i dróg);
- uzyskanie dodatniego bilansu handlowego i płatniczego;
- zapewnienie dopływu kruszcu szlachetnego;
W Polsce doktryna ta została wprowadzona w drugiej połowie XVII wieku, za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego - rząd zaczął wspierać powstawanie manufaktur, rozbudowywać przemysł.
W XVIII wieku pojawiły się nowe prądy i tendencje, ponieważ ingerencja państwa w sprawy społeczno - gospodarcze stała się coraz bardziej uciążliwa dla przedsiębiorców, kupców (ponieważ ludzie ci coraz bardziej się bogacili a państwo im to zaczęło uniemożliwiać).

Dwie kolejne doktryny, które poprzedziły liberalizm gospodarczy - to leseferyzm i fizjokratyzm.
Leseferyzm zawierał założenia o wolności ekonomii, funkcjonującej w średniowieczu wraz
z kierunkami filozoficznymi, które lansowały wolność jednostki.
Był to ruch, intelektualny, który stanowił reakcję na państwowe (ingerencje) dla przemysłu i handlu,
a za podstawę tworzenia dochodu uważał wyłącznie ziemię.
Jego założenia to przede wszystkim:
- ochrona rolnictwa (ziemia najwyższym dobrem, źródłem dochodu);
- ograniczenie ingerencji państwa;
- rozwój infrastruktury;
- rozwój kształcenia;
- państwo powinno stać na straży istniejącego porządku i pełnić funkcje w zakresie obronności, sprawiedliwości, ochrony mienia, ochrony wolności działania prywatnych przedsiębiorców.

Doktryna liberalizmu gospodarczego
W XVIII wielu powstała doktryna liberalizmu gospodarczego, która postulowała ograniczenia interwencji państwa w sprawy gospodarcze do niezbędnego minimum. Doktrynę tę wyznawały przede wszystkim państwa wysoko rozwinięte, które nie potrzebowały już silnej osłony własnego przemysłu. Wynikała ona jak już wspomniano z faktu, iż interwencjonizm państwowy stał się uciążliwy dla rozwijającego się prężnie kupiectwa. Kupcy zaczęli wysuwać postulaty dotyczące swobody działania gospodarczego.

Cele, założenia i przesłanki
Państwo ingeruje w sprawy gospodarcze w imię realizacji określonych celów.
Pod pojęciem celów polityki gospodarczej należy rozumieć zjawiska społeczne, gospodarcze z punktu widzenia najwyższych organów władzy państwowej. Cele polityki gospodarczej są w dużym stopniu zdeterminowane typem i formą państwa. Jeżeli organy władzy pochodzą z wyborów to muszą realizować cele gospodarki satysfakcjonujące wyborców. Jeżeli natomiast władze państwa są niezależne od społeczności mogą wtedy dążyć do takich celów które uważają za słuszne.
Wcześniej organy władzy państwowej opierały się na poparciu wybieranych grup społeczeństwa. W okresie późniejszym rozwój stosunków demokratycznych o celach polityki gospodarczej, społecznej mogły już decydować poprzez udziały w wolnych wyborach. Na układ celów oddziałują także uwarunkowania i czynniki doktrynalne w związku z tym cele polityki gospodarczej rozpatrywano często w aspektach ustrojowo- systemowych: uwydatniono odmienności celów polityki ekonomicznej w kapitalizmie i socjalizmie.
Wśród celów polityki ekonomicznej w krajach kapitalistycznych wymieniano:
- pełne zatrudnienie;
- stabilizacje cen;
- zapewnienie równowagi bilansu płatniczego;

W krajach realnego socjalizmu cele polityki ekonomicznej formułowano propagandowo:
- poprawa warunków bytowych;
- kształtowanie stopy wzrostu gospodarczego i przeobrażenie jego struktury;


Współcześnie w większości krajów na czoło zespołów celów demokratycznych w polityce gospodarczej

wysuwa się takie wartości jak:
1. Powszechnie uznawane: suwerenność narodowa, sprawiedliwość, wolność i prawa człowieka, postęp społeczno- ekonomiczny równość szans;
2. Główne cele polityki gospodarczej
- ustrojowo systemowa i polityczna;
- ekonomiczna ;
- społeczna;
- ekologiczna;
- umocnienie siły militarnej państwa;


Cele i przesłanki typu ustrojowo- systemowego

Uwarunkowania ustrojowe i założenia doktrynalne sprawujące ugrupowania polityczne powodują że w każdym kraju wprowadzana przez rząd polityka gospodarcza zawiera cele ustrojowo - systemowe dotyczące kształtowania stosunków społeczno- ekonomicznych w państwie. Mają za zadanie umocnić istniejący ustrój społeczno- gospodarczy z zapewnieniem jego ewaluacji. Szczególna rola przesłanek ideologiczno- politycznych występowała w krajach realnego socjalizmu gdyż wiązała się z przyjmowaną w nich zasada prymatu polityki nad ekonomią, służyła podtrzymaniu władzy partii.
Wywołują często wątpliwości i kontrowersje.

Cele ekonomiczne

wiążą się z pomnożeniem bogactwa kraju i powiększeniem materialnych postaw dobrobytu społecznego.
Dobrobyt oznacza zaspokojenie na wysokim poziomie biologicznych i społecznych potrzeb ludności. Droga do dobrobytu prowadzi przez optymalne wykorzystywanie zasobów powiększenie produkcji wzrostu dochodu narodowego i racjonalizacji jego poziomu. Wzrost gospodarczy staje się jednym z podstawowych kierunków polityki ekonomicznej na dłuższą metę. Wymaga podejmowania trudnych wyborów między przyspieszeniem wzrostu gospodarczego a konsumpcją także koniecznością zwiększenia inflacji. Istotne znaczenie ma pozyskanie zaufania społeczeństwa do polityki rozwoju proponowanej przez władzę
i stosowanie demograficznych metod przy podejmowaniu decyzji.

Konieczne jest kształtowanie celów niższego rzędu takich jak:
1. efektywne wykorzyst. Zasobów, wzrost gospodarczy

2.przemiany strukturalne

3.wzrost przedsiębiorczości, innowacyjności inicjatywności,

4.równowaga gospodarcza

5.wzrost udziału w międzynarod. Podziale pracy
Istotne miejsce wśród celów polityki ekonomicznej zajmuje równowaga jako warunek sprawnego funkcjonowania systemu gospodarczego. Działanie na rzecz utrzymania równowagi mogą dotyczyć wpływania na ceny popyt i podaż.

Cele i przesłanki społeczne
Dobrobyt jako cel polityki gospodarczej wiąże się z jej przesłankami z rozwiązaniami typu społecznego. Poza elementami determinującymi stan bazy materialnej, pojęcie dobrobytu obejmują elementy związane z podziałem dochodu narodowego i liczne elementy pozamaterialne.
Na odczuwanie stanu dobrobytu wpływają:
1. Wysoki poziom dochodów i zabezpieczenia bytu materialnego, warunków życia, zdrowia, mienia;
2. Zasady sprawiedliwości przy podziale dochodów gwarancji zatrudnienia zgodnie z kwalifikacjami, godzinne wynagrodzenie możliwości awansu społecznego.
W indywidualnym odczuwaniu poziomu dobrobytu nie bez znaczenia jest również zdolność i gotowość ludzi do dostosowania swoich potrzeb do wysokości osiąganych dochodów.
Przeciwieństwem dobrobytu jest niedostatek powodujący stan społeczny niezadowolenie, stan ten tworzy:
- nikłą produkcję dóbr materialnych i usług;
- przesilenie gospodarcze;
- marnotrawstwo zasobów i brak ładu w gospodarce;
- bezrobocie jawne lub ukryte;
- niskie płace;
- wielkie nierówności dochodu;
- niesprawiedliwości w relacji płaca- praca;
- brak szans awansu i poprawienia warunków życia;
Źródłem niedostatku są też błędy polityczno- gospodarcze szczególnie gdy są popełniane na dużą skalę.

Realizacja celów i przesłanek społecznych jest zadaniem trudnym i odpowiedzialnym należy je ująć w:
- formie dążeń do wyrównywania szans wszystkich obywateli w zdobywaniu wykształcenia uzyskiwania pracy i płacy odpowiadającym zdobytym kwalifikacją awansowaniu w zawodzie dostępie do działań gospodarczych i uczestnictwie w życiu publicznym;
- w formie osłony grup społecznych i jednostek najsłabszych wszystkim zapewniając minimum socjalne i zwalczając nędzę wszędzie tam gdzie się ujawnia;

Należą : sprawiedliw. Przy podziale dochodów, - gwarancja zatrudnienia,- wyrównanie szans awansu,- dostęp

Do dóbr kultury( oświata),- zapewnienie ochrony zdrowia, - ubezpieczenia społeczne

Cele i przesłanki ekologiczne
Niefrasobliwość w wykorzystywaniu zasobów środowiska przynajmniej w licznych krajach i regionach doprowadziła do jego znacznego zdewastowania i często do nieodwracalnych negatywnych następstw w racjach pomiędzy człowiekiem a przyrodą. Hasła ochrony przyrody mimo że nie nowe dopiero nie dawno znalazły odzwierciedlenie w celach polityki gospodarczej. W związku z powyższym rozwinęła się również współpraca międzynarodowa w tej dziedzinie zgodnie z uwzględnieniem wymagań ekorozwoju czyli rozwoju nie kolidującego z ochroną środowiska naturalnego. Należą; ochrona środowiska, i rekultywacja

Cele obrony militarnej
Historycznie w pewnych okresach czasu cele te w polityce gospodarczej pewnych krajów wysuwały się zdecydowanie na pierwszy plan. Wydatki na cele militarne w budżetach wielu krajów są ciągle znaczącą pozycją. Charakterystyczną cechą celów tego kraju jest ich konkurencyjność. Im więcej polityki gospodarczej kieruje na cele militarne tym mniej może ich w danym czasie przeznaczyć na realizacje innych celów. W polityce realizacja celów obronno- militarnych kieruje się na powiększanie potencjału gałęzi o charakterze obronnym, zapewnienie niezbędnych rezerw mocy produkcyjnych i środków produkcji. Jednocześnie odpowiednio łączy się część przedsięwzięć o znaczeniu militarnym z działaniami zawierającymi do rozbudowy potencjału gospodarczego, szkolenia kadr, wprowadzania nowych technologii, możliwe jest to dzięki uzależnieniu potencjału wojskowego od ogólnego potencjału gospodarki kraju.

Rozdział 22- winiarski

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna państwa jest związana z rolą budżetu w gospodarce. Istotne są tu następujące zagadnienia:
- zrównoważenia budżetu, deficyt lub nadwyżka
-wielkość budżetu
- struktura dochodów
-struktura wydatków
Dochody budżetu to: płace, zyski, dochody rządowe import.

Wydatki budżetu to: konsumpcja, inwestycje, wydatki rządowe i eksport
Jeśli dochody równe są wydatkom to jest zrównoważenie budżetu. Przy nadwyżce budżetowej, przy zrównoważonym bilansie handlu zagranicznego inwestycje wyrównują się z oszczędnościami plus nadwyżka budżetowa.

Deficyt budżetowy: oznacza, że oszczędności musiały pokryć nie tylko inwestycje, ale i deficyt budżetowy. Deficyt budżetowy uzupełnia inwestycje w przypadku zbyt dużych oszczędności i nie dopuszcza do ograniczenia globalnego popytu oraz produktu krajowego brutto. Rozróżnia się deficyt budżetowy strukturalny i deficyt cykliczny.
Deficyt budżetowy strukturalny: jest to taki deficyt, który powstał w celu realizacji wysokiej stopy zatrudnienia.
Deficyt cykliczny - to deficyt stworzony przez recesje gospodarczą, powodująca obniżenie dochodów państwa, wywołaną zmniejszenie wpływów podatkowych ze względu na kurczący się produkt krajowy brutto, a jednocześnie zwiększenie się wydatków na zasiłki dla bezrobotnych.



Wyszukiwarka