Jadwiga Żagańska
- trzecia żona Kazimierza Wielkiego
Jadwiga była córką księcia żagańskiego, Henryka V Żelaznego i księżniczki mazowieckiej, Anny. Ojciec Jadwigi był najpotężniejszym po Bolku Świdnickim księciem śląskim. Jadwiga urodziła się około 1350 roku. Nie mamy prawie żadnych informacji o jej charakterze i wyglądzie. Długosz pisze, że była ładna i "przymiotami ozdobiona". Wydaje się, że była łagodna, o słabej woli. Pozwoliła innym kierować sobą. Brak jest jakichkolwiek wzmianek o jej aktywności politycznej. Przymierze między Kazimierzem Wielkim a księciem śląskim miało być przypieczętowane małżeństwem. Poślubienie księżniczki żagańskiej miało ułatwić dworowi krakowskiemu starania o odzyskanie Śląska. Król Kazimierz liczył też, że z tego związku doczeka się synów, którzy przejmą schedę po nim. W ten sposób chciał unieważnić układ z Ludwikiem Węgierskim. Ponieważ żyła żona Kazimierza Wielkiego, Adelajda Heska, przed zawarciem nowego małżeństwa konieczne było otrzymanie papieskiego zezwolenia. Stanowiący bigamię ślub z Krystyną nie był ważny. Kazimierz starał się o otrzymanie zezwolenia. W 1365 roku odbyły się zaślubiny 15-letniej Jadwigi z 55-letnim Kazimierzem. Jadwiga została ukoronowana na królową Polski. Adelajda Heska złożyła skargę do papieża. Podnosiła w niej, że ślub odbył się na podstawie sfałszowanej bulli papieskiej. Toczyło się śledztwo w tej sprawie i nie mamy jasności co do jej okoliczności. Pewne jest, że w świetle prawa kanonicznego związek Kazimierza z Jadwigą był nielegalny. Opinia publiczna w Polsce uważała jednak ślub króla z księżniczką żagańską za ważny. Kilkadziesiąt lat później, na wniosek umierającej królowej Jadwigi Andegaweńskiej, Jagiełło poślubił, za pełną aprobatą dostojników wnuczkę z tego małżeństwa. Umocnił w ten sposób swe prawa do tronu. Małżeństwo Jadwigi i Kazimierza było dobre. Król podobno kochał młodziutką żonę, po ślubie zrezygnował z głośnych wcześniej miłostek. Jadwiga urodziła trzy córki, z których jedna zmarła jako dziecko. Nie miały one praw do tronu. Syna Kazimierz Wielki nie doczekał i zmarł w 1370 roku. Po jego śmierci przybyła do Krakowa siostra Kazimierza, Elżbieta Łokietkówna. Była to kobieta o silnej osobowości i całkowicie zdominowała Jadwigę. Córki Jadwigi wywieziono na Węgry, a sama królowa - wdowa wróciła do rodzinnego księstwa żagańskiego. Miała wówczas zaledwie 21 lat i wkrótce poślubiła księcia legnickiego Ruprechta. Urodziła jeszcze dwie córki. Zmarła w 1390 roku. Pochowano ją w kolegiacie legnickiej.