7. Psychologia w Polsce.
A) Rozwój polskiej myśli psychologicznej.
Z dwóch źródeł wypływa polska mysl psychologiczna. Jedno to potrzeba poznawcza uczonego, która z jednej strony - zwielokrotniona w swoiście polskim fenomenie psychologicznej szkoły lwowskiej brentanisty Twardowskiego- legła u podstaw polskiej psych.humanistycznej, z drugiej zaś , spełniwszy się w powołaniu do życia pracowni psychologii eksperymentalnej przez wundtystę Heinricha, sprawiła ze stał się on prekursorem behawioryzmu. Drugie źródło : przekonanie, że znajomość języka polskiego miała stać się sprawdzianem narodowej tożsamości Polaków, skierowano Dawida ku psychologii stosowanej. Z obu tych źródeł wyrosła współczesna polska psychologia.
Polska myśl psychologiczna sięga drugiej połowy XIII w., kiedy to Witelo, pierwszy polski filozof przyrody napisał w swoim traktacie między rokiem 1270 a 1272 teorię spostrzegania wzrokowego. Myśl psychologiczna była także obecna w twórczości polskich pisarzy XVI w, stając się źródłem inspiracji dla następnych myślicieli.
Początek polskiej psychologii naukowej utożsamiamy- jak w przypadku psych. Wilhelma Wundta- z założeniem pracowni psychologii eksperymentalnej, datuje się od roku 1903, w którym taką pracownie powołał do życia na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie prof. Władysław Heinrich. Od niego pochodzą uchodzące za pierwsze historycznie oficjalne informacje z psych. eksperymentalnej z 1898 r . Natomiast Kazimierz Twardowski z Uniwersytetu Lwowskiego przyznaje pierwszeństwo w założeniu pracownia psych. eksperymentalnej w semestrze zimowym roku akademickiego 1898/1899, ale on nie prowadził jeszcze psych.eksperymentalnej sensu stricte. Otworzył on na Uniwer. Lwowskim dopiero w 1907 oficjalne laboratorium psych.
Po 1945 r wznowiono działalność uniwersytetów i utworzono nowe ( wymieniam poniżej). Wznowiono wydawanie Psychologii Wychowawczej i Kwartalnika Psychologicznego.. W 1949 roku powołano Polskie Towarzystwo Psychologiczne z siedzibą w Poznaniu.
B) Główne ośrodki badań psychologicznych w kraju.
W 1910 r w Warszawie powstała trzecia po krakowskiej i lwowskiej pracownia psychologiczna , kierowana przez Edwarda Abramowskiego. Badał: podswiadomość, wzruszenia, siła woli. Jego zasługa: próba założenia pierwszego pol. czasopisma psych.: Prace z Psychologii Doświadczalnej.
Psychologowie polscy studiowali głównie we Wiedniu, Zurychu, Monachium i po powrocie zakładali w Polsce pracownie, ale wtedy polska była pod zaborami. Takie ośrodki które propagowały w tym czasie kulture polską, język i niezależność były : Uniwer. Jagielloński i Uniwer. Lwowski. Przez co niestety zamknęli polskiej myśli psychologicznej dostęp do zagranicznego rynku wydawniczego.
Psychologia po 1945 roku
Po wyzwoleniu wznowiły działalność uniwersyteckie katedry psychologii w : Warszawie ( W. Witwicki, S. Baley), Krakowie ( S. Szuman) i Poznaniu ( S. Błachowski).
Utworzono tez nowe ośrodki : we Wrocławiu ( M. Kreutz i H. Słoniewska) , w Lublinie ( T. Tomaszewski), w Toruniu ( A. Lewicki), i w Łodzi ( A. Dryjski, E. Geblewicz, M. Librechowa i J. Pieter).
C) Czołowi psycholodzy polscy i ich działalność.
Kazimierz Twardowski - jw.
Jan Władysław Dawid ( 1859- 1914) - działający w zaborze rosyjskim, z Lipska po studiach do Warszawy wrócił. Zajął się pedagogiką eksperymentalną. ; 1896 r- opublikował: Zasób umysłowy dziecka. - znaczenie teoretyczne dla psych. i wychowania, i praktyczny dla programów i metod nauczania.
Julian Ochorowicz ( 1850 - 1917) - pierwszy w kraju i jeden z pierwszych w Europie docentów psychologii empirycznej, należy do grona najbardziej znanych Polaków w Europie w drugiej poł. XIX i początku XX wieku. Zajmował się terapią hipnotyczną oraz eksperymentami nad przesyłaniem dźwięku na odległość( wynalazł w 1885 r telefon). Należał do grona najwybitniejszych teoretyków hipnotyzmu w Europie. Interesował się też mediumizmem, który od spirytyzmu różni tylko przyrodniczy sposób wyjaśniania tych samych zjawisk - tak mówił Ochorowicz.
Władysław Witwicki - autor pierwszego polskiego podręcznika psychologii (1925); teoria kratyzmu.
Stefan Baley ( 1885- 1952)- twórca polskiej psychologii wychowaczej(1928)
Staefan Błachowski- założyciel Kwartalnika Psychologicznego (1930) i Przeglądu Psychologicznego ( 1952)
Mieczysław Kreutz - obrońca metody introspekcyjnej.
Tadeusz Tomaszewski - opracował teorie czynności; jego teoria zmieniła status polskiej psych. bo mówi się o psychologicznej szkole warszawskiej jako wyodrębnionej formacji naukowej.
Włodzimierz Szewczuk - uczeń i współpracownik W. Heinricha - po nim kierownik Krakowskiej Pracowni Psychologii Doświadczalnej; badania nad złudzeniami optyczno - geometrycznymi, widzeniem przestrzennym; przeprowadził krytykę psych. postaci i feudowskiej koncepcji psychologii.; utworzono w 1986 pod jego kierownictwem „Bibliotekę Klasyków Psychologii” w PWN.