Barbara Szamota-Saeki

„Wpływ kary kryminalnej na ogólne rozmiary przestępczości”

Prewencyjne cele kary, które mają w założeniu wpływać na ogólne rozmiary przestępczości:

• odstraszanie potencjalnych przestępców

• wzmacnianie hamulców u osób na ogół przestrzegających prawa oraz kształtowanie nawyku zgodnego z prawem zachowania

• uniemożliwienie popełniania przestępstw skazanym przestępcom poprzez izolację.

• odstraszanie skazanych od popełniania dalszych przestępstw oraz ich poprawa(resocjalizacja)

Prewencja ogólna:

1) Odstraszanie ogólne

• klasyczna doktryna prewencji ogólnej wiąże skuteczność kary z jej trzema cechami: pewnością, surowością i szybkością. Im większa jest pewność, surowość i szybkość kary za dane przestępstwo, tym rzadziej jest ono popełniane.

• prewencja ogólna zachodzi wówczas, gdy potencjalny przestępca powstrzymuje się od działania przestępczego, ponieważ postrzega groźbę kary prawnej za zachowanie sprzeczne z normą prawną i obawia się tej kary

• badania empiryczne potwierdziły związek pomiędzy pewnością kary a rozmiarami przestępczości, nie stwierdziły natomiast związku pomiędzy surowością kary a rozmiarami przestępczości. Brak dowodów na odstraszającą skuteczność wykonania kary tłumaczy się zależnością surowości kary od poziomu pewności kary(surowość miałaby odstraszać tylko przy wysokim poziomie pewności kary)

2) Problem odstraszającej skuteczności kary śmierci

• Teoria brutalizacji- identyfikacja potencjalnego zabójcy z egzekutorem, co pociąga za sobą osłabienie hamulców przeciwko stosowaniu przemocy lub wiąże się z dramatyzmem i rozgłosem towarzyszącymi egzekucjom, które mogłyby popychać do popełnienia zabójstwa motywowanego chęcią stania się znanym, bądź zabójstwa jako alternatywy samobójstwa; wykonywanie wyroków kary śmierci może zostać również odczytane jako legitymizacja zabijania z zemsty

• Badania empiryczne nie dostarczyły dowodów naukowych na to, by egzekucje miały większą skuteczność odstraszającą niż kara długoletniego więzienia,

3) Moralny lub wychowawczy wpływ kary kryminalnej na społeczeństwo

• Idea moralno- wychowawczego wpływu kary na społeczeństwo wyrażana była już od XVIII w. Stanowi ona także reakcję na postulaty abolicjonistyczne podważające sens istnienia kary kryminalnej

• W sposobie ujmowania moralno- wychowawczego wpływu kary na społeczeństwo występują różnice dotyczące:

1. Intensywności wpływu

• kara tworzy moralność

• kara wzmacnia, stabilizuje moralność na danym poziomie

• kara wskazuje tylko na to, że norma nadal obowiązuje

stopnia bezpośredniości wpływu

charakteru komponentu postawy, na który kara przede wszystkim oddziaływuje: emocjonalno- oceniający czy poznawczo- intelektualny

zakresu typów przestępstw, co do których skutek ten może wystąpić:

• wąski krąg przestępstw seksualnych i agresywnych

• tradycyjny krąg przestępstw pospolitych

• wszystkie typy przestępstw

• adresatem moralno- wychowawczego oddziaływania kary są głównie osoby, które na ogół przestrzegają prawa

• koncepcje moralno-wychowawczego wpływu na społeczeństwo:

1. ekspresywna funkcja kary- kara jest wyrazem przekazu społecznego, że popełnione przestępstwo jest złem i nie jest ono tolerowane przez społeczeństwo

2. odstraszająca funkcja kary

• kara może stworzyć ponadto warunki dla kształtowania nawyku przestrzegania prawa

Uniemożliwienie popełniania przestępstw poprzez izolację skazanych

• polega na fizycznym powstrzymaniu od popełniania nowych przestępstw poprzez odizolowanie skazanych od społeczeństwa - nie chodzi tu o poprawę przestępców, ale jedynie o izolację

• wyróżnia się dwa typy polityki opartej na uniemożliwianiu:

1. Uniemożliwienie zbiorowe- skazanie na karę więzienia całej kategorii przestępców (np. sprawców określonego przestępstwa); wielkość skutku uniemożliwienia szacuje się na 10%, jednakże stosowanie tej strategii spowodowałoby znaczne zwiększenie populacji więziennej

2. Uniemożliwienie selektywne- wymiar kary zależy od indywidualnej prognozy co do przyszłych zachowań przestępnych; system ten pozwala na spadek przestępczości bez konieczności zwiększania populacji więziennej (zidentyfikowanie i odizolowanie chronicznych przestępców oraz przestępców wysokiego ryzyka- jednakże nie udało uchwycić się cech specyficznych przestępców wysokiego ryzyka, w związku z czym nie powstała żadna skuteczna skala pozwalająca stwierdzić, że dana osoba przejawia stałą inklinację przestępczą)

W podsumowaniu autorka oświadcza, iż ogólne rozmiary przestępczości zdeterminowane są przez:

-czynniki demograficzne

• czynniki ekonomiczne

• czynniki społeczne

Uważa, że wpływ kary kryminalnej na poziom przestępczości jest ograniczony i słabszy, niż wpływ kontroli społecznej.

---