Historia, historia 1, HISTORIA ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE


HISTORIA ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE

1.Postanowienia kongresu wiedeńskiego, ich znaczenie.

FRANCJA- pozostała w granicach z 1790r., nałożono na nią kontrybucję oraz nakazano zwrot dzieł sztuki.

SPRAWA WŁOSKA- odnowiono państwo kościelne; utrzymano rozbicie Włoch; potwierdzono wpływy Austrii w Lombardii, Wenecji, Salzburgu i Tyrolu.

Potwierdzono neutralność Szwajcarii.

NIEMCY- utrzymano ich podział, związek niemiecki, złożony z 34 państw, działał pod hegemonią Austrii

PRUSY- zyskały nabytki kolonialne, otrzymały część ziem polskich oraz Saksonii, pomorze szwedzkie z Rugią, część Nadrenii i Westfalii.

Norwegię przyznano Szwecji; Rosja utrzymała Finlandię i Besarabię; połączono Belgię z Holandią i Luksemburgiem, które utworzyły Królestwo Niderlandów; uchwalono kodeks dyplomatyczny; potwierdzono potęgę kolonialną Anglii- uzyskała ona Maltę, Helgoland, Cejlon, Przylądek Dobrej Nadziei oraz wyspę Mauritius.

2. Cele zawiązania Świętego Przymierza.

Car Rosji Aleksander I zaproponował utworzenie Świętego Przymierza. Powstało ono w wyniku podpisania przez Aleksandra I, Franciszka I i Fryderyka Wilhelma III- aktu wzajemnej pomocy monarchów chrześcijańskich. Działało w nim kilkanaście państw, ale dominującą rolę odgrywało tu współdziałanie Rosji, Prus i Austrii. Uwidoczniło się to we współdziałaniu skierowanym przeciwko ruchom rewolucyjnym, narodowowyzwoleńczym i liberalnym w Europie.

3. Sprawa polska na kongresie wiedeńskim.

  1. Rosja otrzymała część ziem Księstwa Warszawskiego, z których utworzono Królestwo Polskie z carem Aleksandrem I jako monarchą, Królestwo Polskie wchodziło, bowiem w skład Cesarstwa Rosyjskiego.

  2. Austria otrzymała część Galicji Wschodniej( okręg tarnopolski) oraz część Galicji zachodniej (Wieliczka)

  3. Prusy otrzymały departamenty poznański i bydgoski oraz część kaliskiego, z tych terenów utworzono Wielkie Księstwo Poznańskie oraz miasta Gdańsk i Toruń.

  4. Kraków został wolnym miastem, utworzono Rzeczpospolitą Krakowską kontrolowaną przez 3 mocarstwa z dyktowaną przez nie konstytucją.

5.Utworzenie Królestwa polskiego, jego postawy ustrojowe i gospodarcze.

Decyzja o utworzeniu Królestwa Polskiego zapadła podczas kongresu wiedeńskiego. Zostało ono utworzone z ziem Księstwa Warszawskiego. Zajmowało obszar18,5 tyś. Km2. liczyło w 1816r. około3,2 mln ludności. W olbrzymiej ilości byli to Polacy, chociaż w jej granicach mieszkali żydzi, Niemcy, Litwini i Ukraińcy. Terytorialnie dzieliło się na 8 województw: Krakowskie- siedziba w Kielcach, Sandomierskie, Lubelskie, Płockie, Mazowieckie- siedziba w Warszawie, Podlaskie- w Siedlcach, Augustowskie- siedziba w Suwałkach i Kaliskie. Województwa dzieliły się na obwody, a obwody na gminy miejskie i wiejskie.

Królestwo polskie funkcjonowało na podstawie konstytucji z 27. XI. 1815r., która została wydana przez cara Aleksandra I. Królestwo polskie zostało połączone z Rosją unią personalną poprzez wspólnego władcę, cara Aaleksandra I, który był także królem Polski.

  1. KRÓL- królestwo polskie było monarchią konstytucyjną, którą łączyła z Rosją osoba monarchy oraz wspólna polityka zagraniczna, natomiast we wszystkich innych dziedzinach życia państwowego posiadało odrębność instytucji państwowych. Do wyłącznych kompetencji króla należały: uprawnienia nominacyjne urzędników, polityka zagraniczna i zwierzchnictwo nad armią, wyłączność ustawodawstwa w materii konstytucyjnej.

  2. WŁADZA USTAWODAWCZA- władzę tę sprawował sejm składający się z senatorów, tj. biskupów, wojewodów i kasztelanów w liczbie nie większej niż 64 osoby, mianowanych przez króla. Izbę poselską tworzyło 77 posłów i 51 deputowanych. W ciągu 15 lat(1815-1830) sejm zwołano tylko 4 razy- 1818, 1820, 1823, 1825r.

  3. RADA STANU- był to organ pomocniczy w sprawach władzy wykonawczej, przygotowujący projekty praw i opiniujący dla króla prace rządu.

  4. RADA ADMINISTRACYJNA- składała się z namiestnika i 5 ministrów, którzy stali na czele pięciu komisji: Komisji przychodów i skarbu; komisji sprawiedliwości; komisji wyznań religijnych i oświecenia publicznego; komisji wojny; kmisji spraw wewnętrznych i policji.

GOSPODARKA KRÓLESTWA POLSKIEGO

Opierała się na rozwoju rolnictwa oraz przemysłu ciężkiego, skoncentrowanego w Zagłębiu Dąbrowskim i Staropolskim. Trzeci wielki ośrodek przemysłowy stanowiła Warszawa. Duże zasługi w tej dziedzinie przyłożył książe Ksawery Drucki- Lubecki, który był miistrem skarbu. Stworzył on sprzyjające warunki dla rozwoju gospodarczego kraju poprzez popieranie wielkiej własności ziemskiej i produkcji przemysłowej. Wspomagał on założone w 1825r. Towarzystwo Kredytowe Ziemskie oraz założony w 1828r. Bank Polski, w 1822 dzięki niemu zawarto układ celny z Rosją, który otworzył rynek rosyjski dla towarów z Królestwa Polskiego. Zawarł także traktat handlowy z Prusami. Doprowadziło to do wzrostu eksportu z Królestwa i spowodowało równowagę między wydatkami a przychodami w budżecie królestwa.

  1. Sytuacja polityczna w Europie w I połowie XIXw.

W tym okresie powstawało wiele grup młodych ludzi mających na celu walkę z istniejącym porządkiem. Wierzyli oni w możliwości jednostki, co przejawiały tendencje romantyczne pojawiające się w tym ookresie. Na drodze konspiracji i spisków zmierzali do wywołania rebelii, której celem była bliżej niesprecyzowana idea wolności. Powstawły tajne stowarzyszenia tj. WOLNOMULARSTWO, które skupiało w swoich szeregach wybitne jednostki. W wielu krajach ich niejawna działalność była tolerowana, jednak stowarzyszenie to było posądzane o wywołanie rewolucji francuskiej i przez to tępione było przez Kościół i konserwatystów.

Inn ą organizacją o szerokim zasięgu byli KARBONIUSZE- WĘGLARZE. Ojczyzną tego ruchu były Włochy. Celem tej organizacji było obalenie postanowień kongresu wiedeńskiego. Rozwinęły się one szczególnie w krajach romańskich( Włochy, Hiszpania, Francja). Przywrócenie starego ładu w Europie oznaczało powrót do feudalnych porządków, jednak rodziło to opór w związku ze zmianami społeczno- gospodarczymi.

HISZPANIA-w 1815r. Władzę objął Ferdynand VII. Zlikwidował on uchwaloną przez antynapoleoński powstańczy parlament hiszpański(Kortezy) konstytucję i zaczął rządzić w starym stylu. Wywołało yto opór ludności i doszło do rewolucji(1820-1823). Ferdynant musiał zgodzić się na wprowadzenie konstytucji.święte przymierze kazało stłumić powstanie królowi Francji. W wyniku interwencji francuskiej w 1823 konstytucja została zniesiona i w Hiszpani przywrócono absolutyzm.

FRANCJA- w roku 1830 doszło do rewolucji we Francji oraz wybuchu powstania w Belgii, skierowanego przeciw holendrom.francja rządzona była w tym okresie przez burbonów(LudwikXVIII i KarolX). W wyniku rewolucji lipcowej w 1830r władzę we Francji objął przedstawiciel bocznej lini burbonów Ludik Filip. Przed interwencją państw świętego przymierza uchroniło Europę zachodnią powstanie listopadowe w Polsce. Ludwik Filip po objęciu władzy zatwierdził konstytucję, a w swoich rządach oparł się na wielkiej burżuazji co budziło niezadowolenie innych grup społecznych.

AMERYKA POŁUDNIOWA- rewolucji w Hiszpani towarzyszyło powstanie w jej koloniach w Ameryce środkowej i płd. Dążenie do uniezależnienia się wynikało z rozwoju społeczno- gospodarczego i silnego poczucia odrębności. Interwencji świętego przymierza sprzeciwiła się Wielka Brytania. Sukces powstańców oznaczał bowiem upadek imperium kolonialnego Hiszpani. Polityka brytyjska planowała rozciągnięcie na tych terenach swoich wpływów politycznych. Tutaj jednak sprzeciw wniosły Stany Zjednoczone. W 1823r prezydent USA Monroe ogłosił doktrynę, której założenia soprowadzały się do postulatu rezygnacji państw europejskich w sprawy Ameryki, a Ameryki w sprawy Europy.

  1. sytuacja gospodarcza w Europie w I poł. XIXw.

Nagromadzenie kapitału, pojawienie się taniej siły roboczej( wolni osobiście chłopi przenosili się do miast) oraz wynalazki techniczne spowodowały w Europie zach. Szybki rozwój demograficzny, określany często rewolucją przemysłową. Upowszechnienie narzędzi i nowe techniki doprowadziły do zwiększenia ilości zywności. Wynalezienie szczepionek, polepszenie warunków higieny wywołały rewolucję demograficzną. Liczba ludności poszczególnych krajów uległa podwojeniu, a nawet potrojeniu. Towarzyszyły temu procesy urbanizacyjne. Rozwijał się przemysł szczególnie nowe gałęzie tj. przemysł włókienniczy, wydobywczy, metalwy, a coraz większy odsetek ludzi stanowili mieszkańcy miast. Rozwijał się także transport, szczególnie szybko rozwijały się koleje. Co jakis czas pojawiały się kryzysy gospodarcze wynikające z nadprodukcji. W ich efekcie część przedsiębiorstw upadała lub ograniczała produkcję. Rosły szeregi bezrobotnych, którzy w związku z utratą pracy ograniczali swoją konsumpcję. Miało to negatywny wpływ na przedsiębiorstwa innych branż. Rewolucja przemysłowa powodowała, że coraz większego znaczenia nabierala burżuazja. Rosnąca siła ekonomiczna rodziła ambicje polityczne, wyrażające się w dążeniu do przejęcia władzy. Tymczasem system polityczny ustalony na kongresie oddawał władzę w ręce władców i arystokracji. Powodowało to stale konflikty wewnęrzne, w trakcie których monarchowie albo byli obalani i wprowadzano nowy porządek, albo dzielili się władzą z burżuazją. Ideologią burżuazji był LIBERALIZM. Według niego podstawą wartości człowieka była praca, a pieniądz stanowił jej widoczny efekt. Wobec tego prawa polityczne zależeć powinny od wielkości własnych dochdów i płaconych podatków( cenzus majątkowy).

7. przyczyny i następstwa powstania listopadowego.

Głoówną przyczyną powstania listopadowego było łamanie przez Mikołaja I konstytucji oraz plan wysłania wojsk polskich do Europy zachodniej w celu stłumienia powstania w Belgii i rewolucji we Francji. Na czele powstania zorganizowanego przez sprzysiężenie podchorążych stał Wysocki. Powstanie listopadowe wybuchło w nocy z 29 na30 listopada 1830r. Planowano zabić księcia Konstantego Pawłowicza, rozbić garnizon warszawski i włączyć do walki wojsko polskie. Atak na Belweder nie przyniósł oczekiwanych rezultatów, gdyż Konstanty zbiegł. Wielu polskich wysokich oficeów nie przyłączyło się do powstania. Zdobycie Arsenału przez ludność cywilną zmieniło sytuację. Wielki książe wycofał się z wojskami do Wierzbna pod Warszawą. Duże nadzieje wiązano z osobą generała Józefa Chłopickiego, który 6 XII 1830 ogłosił się dyktatorem. Nie spełnił on jednak pokładanych w nim nadziei i w styczniu 1831 został pozbawiony przez sejm władzy. Zastąpił go gen. Michał Radziwiłł. Najważniejszą decyzją sejmu był akt detronizacji cara z dnia 25.01.1831r. oznaczało to że królestwo polskie stało się państwem niepodległym. Z kolei od lutego do września powstanie przemieniło się w wojnę polsko- rosyjską. Do pierwszego zwycięskiego dla polaków starcia doszło pod Stoczkiem. Kulminacyjnym momentem była bitwa pod Grochowem, gdzie polacy powstrzymali ofensywę rosyjską.. nieudane działanie gen. Skrzyneckiego oraz klęska pod Ostrołęką(26.V.1831) doprowadziły do przejęcia inicjatywy przez rosjan. Po śmierci Iwana Dybicza wojskami rosyjskimi dowodził Iwan Paskiewicz, na jego ręce kapitulację złożyła Warszawa(08.IX.1831). władza i armia polska wycofały się z Płocka. Modlin i Zamość, ostatnie twierdze, skapitulowały w pażdzierniku..

O klęsce powstania zadecydowała dysproporcja sił, zaniechanie kwestii chłopskiej, bierna postawa państw zachodnich oraz niewiar polskich dowódców w zwycięstwo.

SKUTKI- po stłumieniu powstania na jego uczestników padły represje- kary, więzienia, zsyłki, konfiskaty majątków. Konstytucja została zlikwidowana i zastąpiona tzw. Statutem organicznym. Królestwo zachowało odrębność administracyjną, osobny skarb. Likwidacji uległo wojsko polskie, sejm. Statut zapowiadał wolnośćsłowa jednak w rzeczywistości nie było to przestrzegane. Wprowadzono także stan wojenny i wysoką konstrybucję.

8.Przyczyny i kierunki Wielkiej emigracji.

Po upadku powstania wielu jego uczestników udało się na emigrację, szacuje się że było to około 8-9 tysięcy osób. Główne kierunki to Francja, Anglia, Szwajcaria, Belgia i Stany Zjednoczone. Spośród tej masy większość stanowiła szlachta. Emigracja polska od samego początku była zróżnicowana politycznie. Na prawym jej krzydle znajdował się obóz polityczny, związany z księciem Adamem Czartoryskim( Hotel Lambert), a po stronie przeciwnej Gromady Ludu Polskiego o radykalnych poglądach społecznych i rewolucyjnych. Na emigracji powstawało wiele partii:

  1. HOTEL LAMBERT- przywódca książe Adam Czartoryski; założenia programu:

  1. TOWARZYSTWO DEMOKRATYCZNE POLSKI- przywódcy: Ludwik Mirosławski, Władysław Hetman; założenia:

  1. KOMITET NARODOWY POLSKI- Joachim Lelewel; założenia

  1. GROMADY LUDU POLSKIEGO- Stanisław Worcell; założenia

ZNACZENIE WIELKIEJ EMIGRACJI-

9. Wiosna ludów w Europie- przyczyny, następstwa i jej zasięg terytorialny.

Wiosna ludów są to wydarzenia na przełomie lat 1848-49 na terenie Europy.były to wystąpienia o charakterze rewolucyjnym, czy też powstania narodowe. Nie przyniosła ona zwycięstwa w żadnym z państw, chociaż zapoczątkowała szereg istotnych procesów, tj.

W Austrii wiosna ludów rozlała się po całym cesarstwie. Obudziły się aspiracje narodowe wielu narodów, przeprowadzano reformy. Była to zapowiedź zmian, które nastąpiły później, kiedy powołano do życia dualistyczną monarchię Austro-Węgry(1867r) czy nadano autonomię kilku krajom wchodzącym w skład monarchi np.w Galicji.

11. Postawa Rosji wobec polaków po upadku powstania styczniowego.

Upadek i klęska powstania styczniowego rozpoczęła nowy rozdział w dziejach ziem polskich znajdujących się pod zaborami. Represje dotknęły Polaków mieszkających w dwóch zaborach- rosyjskim i pruskim. W Królestwie polskim władze rosyjskie powołały KOMITET URZĄDZAJĄCY na czele którego stanął nowy namiestnik Królestwa polskiego, hrabia Fiodor Berg. Komitet ten miał formalnie wprowadzić w życie reformę uwłaszczeniową(dekret uwłaszczeniowy cara z 2 marca 1864), ale w praktyce zajął się organizacją na nowych zasadach życia politycznego na ziemiach polskich pod zaborem rosyjskim.. działania podejmowane przez władze rosyjskie zmierzały przede wszystkim do zlikwidowania odrębności politycznej, gospodarczej i prawnej ziem Królestwa Polskiego od pozostałych ziem imperium rosyjskiego i włączenia ziem polskich w struktury państwa rosyjskiego.

12. Postawę polaków wobec polityki germanizacyjnej. Przyczyny strajku we Wrześni.

13. Polityka germanizacyjna w XIXw , cele HAKATY.

Polityka germanizacyjna była inna w zaborze pruskim i inna w Galicji. W Prusach akcję germanizacyjną rozpoczętop po roku 1820. na Warmii, Mazurach, Śląsku i Pomorzu Gdańskim przejawiała się w stopniowym zniemczaniu szkolnictwa i administracji, usuwano także polski z praktyk religijnych.

HAKATA- najzacieklejszym wrogiem polskości był Związek Marchii Wschodnich , organizacja zrzeszająca niemieckich nacjonalistów, nazwana przez polaków hakatą od nazwisk założycieli-Hansemanna, Kennemanna, Tiedemanna. Hakata prowadziła ostrą propagandę anytypolską, inicjowała i popierała antypolskie zarządzenia rządu polskiego. Z jej inicjatywy wydano w 1904 ustawę zabraniającą wznoszenia bez zgody miejscowych władz budynków mieszkalnych na nowo nabytych gruntach. Polakom zgody nie dawano. Odpowiadając na akcje germanizacyjne, ludność polska podjęła walkę o prawa narodowe.

14. przyczyny i skutki powstania styczniowego.

W połowie XIXw stanowisko szefa rządu objął Aleksander Wielkopolski. Był on przeciwnikiem konspiracji i walki zbrojnej. Jego głównym celem było przywrócenie autonomii królestwa. W trakcie swoich rządów oczynszował chłopów, wprowadził równouprawnienie żydów, spolonizował administrację i szkolnictwo, odnowił Uniwersytet Warszawski. Jednak ambicje polaków szły dalej niż program Wielkopolskiego. w 1861-63 ukształtowały się dwa obozy polityczne: białych i czerwonych. Biali reprezentowali interesy szlachty i burżuazji, a także byli przeciwnikami akcji powstańczej. Natomiast czerwoni mieli zwolenników we wszystkich grupach społecznych. Ich program zakładał uwłaszczenie chłopów i walkę zbrojną z caratem,a także odzyskanie pełnej niepodległości..

Wielkopolski zdając sobie sprawę co się dzieje zorganizował brankę czyli pobór do wojska. Miały mu podlegać osoby podejrzane o współpracę z czerwonymi. Próba likwidacji konspiracji przyspieszyła tylko wybuch powstania.

Dnia 22 stycznia 1863 komitet centralny czerwonych przekształcił się w tymczasowy rząd narodowy. Na mocy wydanych dekretów uwłaszczeniowych chłop stawał się właścicielem ziemi, szlachta miała otrzymać odszkodowanie ze skarbu państwa. Od początku ze względu na przewgę Rosji walki miały charakter partyzancki. Z pomocą Rosji przyszły Prusy- KONWENCJA ALVENSLEBENA..



Wyszukiwarka