Prawo Cywilne

1. Przedmiot prawa cywilnego i jego miejsce w systemie prawa.

Prawo cywilne to gałąź prawa obejmująca normy regulujące stosunki majątkowe pomiędzy osobami fizycznymi i prawnymi. Podmioty stosunku muszą być względem siebie równorzędne w danym stosunku prawnym (żaden podmiot nie ma uprawnień władczych względem drugiego).

Niektóre jednak grupy takich stosunków zostały, ze względu na swoją specyfikę, wyłączone z kodeksu cywilnego (np. prawo pracy).

Prawo cywilne reguluje nie tylko stosunki majątkowe, takie jak prawa autorskie, ochrona danych osobowych etc.

2. Systematyka prawa cywilnego.

W ramach prawa cywilnego wyodrębnia się następujące działy:

• Część ogólną, obejmującą normy regulujące zagadnienia wspólne dla całego prawa cywilnego lub choć kilku jego działów.

• Prawo rzeczowe, obejmujące normy regulujące korzystanie z dóbr materialnych. Prawo rzeczowe reguluje przede wszystkim problematykę prawa własności, nabycia, ochrony rzeczy.

• Prawo zobowiązaniowe, czyli normy regulujące stosunki prawne, z których wynikają prawa podmiotowe względne. Prawo zobowiązaniowe reguluje np. zobowiązania wynikające z umów.

• Prawo spadkowe.

• Prawo autorskie i wynalazcze, określające prawa do dóbr niematerialnych. Kodeks cywilny nie reguluje prawa autorskiego i wynalazczego, pozostawiając ich unormowanie przepisom szczególnym.

• Podstawowe zasady prawa cywilnego.

Zasada jedności prawa cywilnego.

Zasada równości podmiotów niezależnie od ich przynależności sektorowej.

Zasada swobody umów. „Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie, ani zasadom życia społecznego”.

Zasada nominalizmu, tzn. dłużnik musiał spłacić nominalną sumę pożyczonych pieniędzy, bez uwzględnienia inflacji lub deflacji, lecz wprowadzona została też możliwość waloryzacji świadczenia pieniężnego. Można zastrzec to sobie w spisywaniu umowy lub też dochodzić (w razie istotnej zmiany wartości pieniądza) waloryzacji drogą sądową.

Zasada (klauzula) rebus sic stantibus, w myśl której sądy w wypadku nadzwyczajnej zmiany stosunków mogą zmodyfikować sposób wykonywania zobowiązania, wysokość usługi a nawet rozwiązać umowę.

Zasada współżycia społecznego. Nie są to normy prawne, lecz uzupełniają istniejący porządek prawny. Są one wytworem poglądów, tradycji, obyczajów itp. Przepisy prawa cywilnego odsyłające do zasad współżycia społecznego nazywane są klauzulami generalnymi.

4. Cechy stosunku cywilnoprawnego.

Stosunkiem cywilnoprawnym nazywamy stosunek społeczny regulowany normami prawa cywilnego. Cechy wyróżniające ten stosunek to:

• majątkowy charakter (z nielicznymi wyjątkami, patrz wyżej)

• równorzędność podmiotów występujących w tym stosunku.

• Swoboda podmiotów w ustanawianiu i kształtowaniu tych stosunków.

Elementy stosunku cywilnoprawnego to:

• podmioty (strony) stosunku prawnego, tzn. osoby fizyczne (ludzie) lub prawne (np. spółki). Najczęściej po każdej stronie stosunku występują pojedyncze podmioty.

• przedmiot stosunku prawnego.

• prawo (uprawnienie)

• obowiązek, będący korelatem tego prawa

Prawa i obowiązki składają się na treść stosunku cywilnoprawnego. Prawa i obowiązki są skorelowane, tzn. prawom jednego podmiotu odpowiadają obowiązki innego podmiotu.

5. Zdolność prawna a zdolność do czynności prawnych - definicja pojęć.

Każda osoba fizyczna lub prawna może występować jako podmiot stosunków cywilnoprawnych. Zdolnością prawną nazywamy właśnie taką możność do występowania w stosunku cywilnoprawnym (być podmiotem praw i obowiązków). Tę zdolność ma każdy człowiek od urodzenia aż do śmierci.

Zdolność do czynności prawnych polega na możliwości nabywania praw, zaciągania zobowiązań i rozporządzania prawami przez własne działanie. Tej zdolności nie ma każdy człowiek. O tym, czy dany człowiek ma zdolność do czynności prawnych decyduje wiek oraz ewentualne całkowite lub częściowe ubezwłasnowolnienie.

6. Brak zdolności do czynności prawnych osób fizycznych - zakres, przyczyny i skutki.

Pełną zdolność do czynności prawnych mają osoby pełnoletnie (ukończony 18 rok życia), jak również osoby małoletnie, które zawarły związek małżeński.

Ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają osoby między 13 a 18 rokiem życia oraz osoby pełnoletnie, częściowo ubezwłasnowolnione.

Nie mają zdolności do czynności prawnych osoby poniżej 13 roku życia i osoby całkowicie ubezwłasnowolnione.

Ubezwłasnowolnienie może nastąpić jedynie na drodze orzeczenia sądu.

Ubezwłasnowolnienie całkowite może orzec sąd w stosunku do osoby, która wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego, zaburzeń psychicznych (np. pijaństwa, narkomanii) nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. Dla osoby takiej ustala się opiekę.

Czynność prawna dokonana przez osobę nie mającą zdolności do czynności prawnych jest nieważna, poza umowami zawieranych w drobnych sprawach życia codziennego (chyba, że umowa ta zawiera rażące pokrzywdzenie osoby bez czynności prawnych).

7. Ograniczenie zdolności do czynności prawnych osób fizycznych - zakres, przyczyny i skutki.

Pełną zdolność do czynności prawnych mają osoby pełnoletnie (ukończony 18 rok życia), jak również osoby małoletnie, które zawarły związek małżeński.

Ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają osoby między 13 a 18 rokiem życia oraz osoby pełnoletnie, częściowo ubezwłasnowolnione.

Nie mają zdolności do czynności prawnych osoby poniżej 13 roku życia i osoby całkowicie ubezwłasnowolnione.

Ubezwłasnowolnienie może nastąpić jedynie na drodze orzeczenia sądu.

Ubezwłasnowolnienie częściowe orzeka się z tych samych powodów jak całkowite lecz wtedy, gdy stan osoby nie wymaga zastosowania ubezwłasnowolnienia całkowitego. Dla takiej osoby ustanawia się kuratelę.

Czynność prawna (zbycie prawa lub zaciągnięcie zobowiązania) zawierana przez osobę o ograniczonej zdolności prawnej zazwyczaj wymaga zgody jej przedstawiciela ustawowego. W wypadku jej braku trzeba po zawarciu umowy ją uzyskać lub czekać na odzyskanie przez osobę pełnej zdolności do czynności prawnych. Inaczej umowa jest nieważna. Osoba o ograniczonych czynnościach prawnych może swobodnie zawierać umowy nie będące zbyciem prawa lub zaciągnięciem zobowiązania.

8. Pojęcie i rodzaje osób prawnych

Osobą prawną jest wyodrębniona jednostka organizacyjna, wyposażona przez normy prawne zdolność prawną, która może występować w stosunkach cywilnoprawnych jako podmiot. Są nimi np. spółki kapitałowe, przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie, wyższe uczelnie itp. Nie są osobami prawnymi jednak np. szkoły średnie. Kodeks Cywilny stanowi, że osobami prawnymi jest Skarb Państwa oraz jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną. Decyduje o tym ustawodawca, kierując się względami celowości gospodarczej, stopniem wyodrębnienia itp. Osoby prawne uzyskują zdolności prawne i zdolności do czynności prawnych jednocześnie.

9. Tryby powstania osób prawnych.

Wyróżnia się trzy tryby powstania osób prawnych:

• system aktów organów państwowych, tzn. zasadniczą przesłanką powstania osoby prawnej jest akt państwowy (np. ustawa).

• - system koncesyjny, tzn. inicjatywa utworzenia osoby prawnej należy do osoby fizycznej lub prawnej, lecz jej utworzenie możliwe jest dopiero po uzyskaniu zezwolenia odpowiedniego organu, a więc swego rodzaju koncesji. Powstają tak np. banki, potrzebujące licencji od prezesa NBP.

• system normatywny (zwany rejestrowo-meldunkowym) polega na tym, że utworzenie osoby prawnej nie wymaga żadnego specjalnego zezwolenia, lecz muszą spełnione być wszystkie przesłanki przewidziane w aktach normatywnych. Spełnienie tych warunków jest konieczne do ustanowienia osoby prawnej.

• Skarb Państwa jako osoba prawne.

Państwo w stosunkach cywilnoprawnych występuje jako Skarb Państwa. Do Skarbu Państwa jako osobie prawnej nie stosują się przepisy o powstaniu i ustaniu osoby prawnej. Skarb Państwa jest podmiotem praw i obowiązków w zakresie tej części mienia państwowego, która nie należy do żadnej państwowej osoby prawnej.

Skarb Państwa nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania przedsiębiorstw państwowych i innych państwowych osób prawnych, chyba że szczegółowe przepisy stanowią inaczej. I odwrotnie, za zobowiązania Skarbu Państwa nie ponoszą odpowiedzialności przedsiębiorstwa państwowe i inne państwowe osoby prawne. Nadzór nad majątkiem Skarbu Państwa sprawuje Minister Skarbu.

11. Pojęcie i rodzaje rzeczy.

Rzeczami w rozumieniu Kodeksu Cywilnego są tylko przedmioty materialne. Do rzeczy zalicza się również nieruchomości, tzn. część powierzchni ziemskiej stanowiący odrębny przedmiot własności (grunty) jak również budynki trwale z gruntem związane, jak również nieruchomości rolne, czyli takie nieruchomości które są lub mogą być wykorzystywane do działalności wytwórczej w rolnictwie.

12. Części składowe rzeczy i przynależności.

Częścią składową rzeczy nazywamy wszystko, co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości lub przedmiotu odłączanego. Część składowa rzeczy nie może być odrębnym przedmiotem własności i innych praw rzeczowych. Nie stanowią części składowych przedmioty dołączane do rzeczy tylko dla przemijającego użytku. Częściami składowymi gruntu są (zazwyczaj) wszystkie budynki, zwierzęta, drzewa itp., ale nie urządzenia.

Przynależnościami są rzeczy ruchome potrzebne do korzystania z innej rzeczy (rzeczy głównej) zgodnie z jej przeznaczeniem. Nie może być przynależnością rzecz nie należąca do właściciela rzeczy głównej. Przynależność nie traci swego charakteru przez przemijające pozbawienie jej związku z rzeczą główną.

Czynność prawna mająca za przedmiot rzecz główną odnosi skutek także względem przynależności, chyba że co innego wynika z treści czynności albo przepisów szczególnych.

13. Pożytki rzeczy.

Pożytkami naturalnymi rzeczy są jej płody i inne odłączne od niej części składowe, o ile stanowią normalny dochód z rzeczy. Pożytkami cywilnymi rzeczy są dochody, które rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego.

14. Pojęcie przedsiębiorstwa w rozumieniu przepisów Kodeksu Cywilnego.

Przedsiębiorstwo jest to zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych. W skład przedsiębiorstwa wchodzi:

• firma (nazwa), znaki towarowe

• księgi handlowe

• nieruchomości i ruchomości należące do przedsiębiorstwa, w tym produkty i materiały

• patenty, wzory użytkowe

• zobowiązania i obciążenia przedsiębiorstwa

• prawa wynikające z najmu i dzierżawy lokali zajmowanych przez przedsiębiorstwo.

• Pojęcie i rodzaje czynności prawnych.

Czynnością prawną nazywamy czynność składającą się z co najmniej jednego oświadczenia woli zmierzającego do wywołania określonych skutków prawnych (ustanowienia, zmiany, zniesienia stosunku prawnego).

Czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz również te, które wynikają z ustawy, zwyczajów i zasad współżycia społecznego.

Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego lub sprzeczna z ustawą, chyba, że właściwy przepis przewiduje inny skutek.

16. Oświadczenie woli - pojęcie, forma, skuteczność i sposób interpretacji.

Oświadczenie woli może być wyrażone przez osobę dokonującą czynność prawną przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny. Oświadczenie woli uważa się za złożone z chwilą, gdy adresat się z nim zapoznał.

Oświadczenie woli należy tłumaczyć zgodnie ze zwyczajami i zasadami współżycia społecznego. W umowach natomiast należy raczej badać jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy niż opierać się na jej dosłownym brzmieniu.

17. Tryby zawarcia umowy.

Umowę można zawrzeć w następujących trybach:

• poprzez złożenie oferty

• poprzez przetarg, ustny lub pisemny

• poprzez rokowania

• Oferta - pojęcie i moc wiążąca.

Kto oświadczył drugiej stronie wolę zawarcia umowy, określając jej istotne postanowienia (oferta) i wyznaczył termin odpowiedzi, jest tą ofertą związany aż do upływu oznaczonego terminu. W wypadku braku terminu oferta przestaje obowiązywać:

• w wypadku bezpośredniego porozumienia - gdy nie zostanie przyjęta bezzwłocznie

• w innym wypadku po czasie, w którym składający powinien otrzymać odpowiedź bez nieuzasadnionego opóźnienia.

Umowa zostaje zawarta w chwili i miejscu otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu. Gdy potwierdzenie nie jest potrzebne - w chwili przystąpienia drugiej strony do wykonywania umowy.

19. Przetarg i jego rodzaje.

Ogłoszenie przetargu musi zawierać co najmniej czas, miejsce, przedmiot oraz warunki przetargu.

Oferta złożona w przetargu ustnym przestaje obowiązywać w chwili, gdy inny licytant złoży ofertę korzystniejszą, lub gdy przetarg zostanie zamknięty bez dokonania wyboru oferty. Umowa w przetargu ustnym zostaje zwarta w chwili wybrania oferty.

Oferta złożona w przetargu pisemnym przestaje obowiązywać gdy zostanie wybrana inna oferta lub przetarg zamknięty bez wyboru. Musi o tym poinformować niezwłocznie organizator przetargu. Umowa w przetargu pisemnym zostaje zawarta zgodnie z przepisami dot. Przyjęcia oferty.

20. Zawarcie umowy w drodze rokowań.

Za zaproszenie do rokowań (a nie za ofertę) poczytuje się reklamy, ogłoszenia, cenniki itp. Umowa w drodze rokowań zostaje zawarta gdy strony dojdą do porozumienia we wszystkich punktach będących przedmiotem rokowań.

21. Formy czynności prawnej i skutki ich niezachowania.

Generalnie, Kodeks Cywilny dopuszcza dowolna formę czynności prawnych. Niekiedy konieczna jest jednak szczególna, pisemna forma czynności prawnej. Czynność prawna jest jednak nieważna w wypadku braku zachowania formy szczególne tylko wtedy, gdy zachowanie tej formy konieczne było pod rygorem nieważności.

Inna (poza pisemną) forma szczególna w wypadku jej niezachowania powoduje nieważność czynności prawnej.

W wypadku niezachowania formy pisemnej bez rygoru nieważności nie jest możliwe w ewentualnym sporze nie jest dopuszczalny dowód z zeznań świadków i przesłuchiwania stron na okoliczność podjęcia czynności prawnych, chyba, że obie strony wyrażają na to zgodę lub sąd uzna to za konieczne.

22. Treść czynności prawnej.

W treści czynności prawnej wyróżnia się:

• składniki istotne, czyli składniki określające i indywidualizujące dany rodzaj czynności, dzięki którym można odróżnić czynności prawne danego rodzaju.

• składniki nieistotne, czyli takie składniki, których brak nie ma wpływu na dojście danej czynności do skutku.

• składniki dodatkowe, czyli takie które w ustawie nie zostały potraktowane jako składniki istotne, lecz którym strony taki charakter nadały.

• Przesłanki ważności czynności prawnej.

• osoba dokonująca czynności prawnej musi mieć zdolność do czynności prawnej

• czynność prawna musi być dokonana w określonej formie

• czynność prawna nie może być sprzeczna z ustawą i zasadami współżycia społecznego.

• Oświadczenie woli musi być wolne od wad

• Wady oświadczenia woli i ich skutki.

• brak świadomości lub swobody powzięcia decyzji i wyrażenia woli (np. choroba psychiczna), powoduje nieważność czynności prawnej

• pozorność oświadczenia woli (np. w celu ukrycia innej czynności prawnej), powoduje nieważność czynności prawnej (ważna natomiast jest czynność prawna, którą starano się ukryć)

• błąd, polega na mylnym wyobrażeniu o treści składanego oświadczenia, wyróżnia się błędy istotne lub nieistotne. Błąd istotny to taki, przy którym przypuszcza się, że gdyby składający oświadczenie o nim wiedział, nie złożyłby oświadczenia. Tylko taki błąd powoduje nieważność czynności prawnej poprzez pisemne oświadczenie drugiej stronie o uchyleniu się. Można takie oświadczenie składać przez rok od wykrycia błędu.

• bezprawna groźba, podobnie jak w błędzie, można uchylić się na piśmie przez rok od momentu, w którym stan obawy ustał.

• Pojęcie i rodzaje przedstawicielstwa.

Przedstawicielstwo polega na tym, że jedna osoba zwana przedstawicielem dokonuje w granicach posiadanego umocowania czynności prawnej w imieniu innej osoby zwanej reprezentowanym, wywołując tym działaniem skutki bezpośrednio dla reprezentowanego.

Umocowanie do działania w czyimś imieniu może opierać się na ustawie (przedstawicielstwo ustawowe) lub na oświadczeniu woli reprezentowanego (pełnomocnictwo).

Wyróżni się pełnomocnictwo ogólne (obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu, musi być pod rygorem nieważności udzielone na piśmie) i szczególne (do dokonywania czynności określonego rodzaju, udzielone w tej samej formie co dana czynność prawna).

Pełnomocnictwo udziela się na jakiś czas bądź do wykonania jakiejś czynności lub bez ograniczenia. Można je w każdej chwili ograniczyć lub przerwać. Wygasa ono po upływie czasu, wykonaniu czynności lub (w zasadzie) po śmierci mocodawcy.

Rodzajem pełnomocnictwa jest tzw. Pełnomocnictwo domniemane. Takim pełnomocnikiem jest np. sprzedawca w punkcie sprzedaży. Może on jednak dokonywać tylko określonych czynności prawnych (w tym przypadku - sprzedaży).

26. Rodzaje pełnomocnictwa.

Patrz punkt 25.

27. Prokura.

Jest to szczególny rodzaj pełnomocnictwa, udzielanego w spółkach prawa handlowego.

28. Przedawnienie roszczeń.

Dochodzenie roszczeń z tytułu stosunków majątkowych jest ograniczone czasowo. Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może (lecz nie musi) uchylić się od jego zaspokojenia. Przedawnieniu nie ulegają roszczenia niemajątkowe, takie jak prawa autorskie.

Terminy przedawnienia z Kodeksu są przepisami imperatywnymi, strony nie mogą umówić się o ich skróceniu czy wydłużeniu.

O ile przepis szczególny nie stanowi inaczej termin przedawnienia wynosi:

• 3 lata dla roszczeń okresowych oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej

• 10 lat w innym wypadku

Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne.

29. Zawieszenie i przerwa biegu przedawnienia.

Zawieszenie biegu przedawnienia polega na tym, że bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu. Dzieje się tak:

• w wypadku roszczeń dzieci przeciw rodzicom, aż do ustania władzy rodzicielskiej

• w wypadku roszczeń osób będących pod opieką nad opiekunami lub kuratelą

• w wypadku roszczeń jednego małżonka przeciw drugiemu, póki trwa małżeństwo

• w wypadku roszczeń, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może ich dochodzić przed sądem, przez czas trwania przeszkody

Po ustaniu zawieszenia bieg przedawnienia wznawia się od momentu, w którym zostało przerwane

Przerwa biegu przedawnienia polega na tym, że cały bieg przedawnienia zostaje przekreślony a przedawnienie zaczyna biec od początku. Może się tak zdarzyć gdy:

• osoba przeciwko której roszczenie przysługuje uzna roszczenie

• przez każdą czynność przed sądem związaną z np. zabezpieczeniem czy zaspokojeniem roszczenia

• Pojęcie własności.

Prawo własności daje właścicielowi możność korzystania z rzeczy z wyłączeniem innych osób i rozporządzania nią w granicach prawa oraz zasadami współżycia społecznego.

Własność jest prawem mającym za przedmiot rzecz. Jest też prawem bezwzględnym, skutecznym wobec całego otoczenia.

31. Treść prawa własności.

Prawo własności składa się z szeregu uprawnień właściciela. Wymienione są szczególnie dwa: prawo do korzystania z rzeczy i rozporządzania nią.

Korzystanie z rzeczy polega na uprawnieniu do jej posiadania, korzystania z niej, pobierania z niej pożytków (naturalnych i cywilnych), przetwarzania rzeczy, zużycia jej lub zniszczenia. Rozporządzanie rzeczą obejmuje prawa do dysponowania rzeczą, tzn. dokonywania czynności prowadzących do wyzbycia się prawa własności lub mających na celu obciążenie tego prawa .

W prawie własności zawarto też pewne ograniczenia dla właścicieli rzeczy, takie jak ograniczenia dla właścicieli nieruchomości, tj. powstrzymanie się od działań, które zakłócałyby spokój sąsiadów. Ograniczeni w zasadzie opierają się na zasadach współżycia społecznego.

32. Sposoby nabycia własności i ich charakterystyka.

Nabycie prawa własności może być pierwotne lub pochodne.

Nabycie pierwotne prawa własności następuje niezależnie od praw poprzednika. Między prawami uprzedniego właściciela a prawami nabywcy nie ma ciągłości, nie ma następstwa prawnego. Pierwotne nabycie prawa własności odbyć się może za pomocą: zasiedzenia, znalezienia, wywłaszczenia, nabycia prawa własności od osoby nieuprawnionej, nacjonalizacji.

Nabycie pochodne prawa własności charakteryzuje się ciągłością praw poprzedniego właściciela i osoby nabywającej prawo własności. Uzależnione jest ono od prawa poprzednika. Występuje następstwo prawne (sukcesja). Nabycie pochodne prawa własności może nastąpić drogą umowy (sprzedaż, darowizna, zamiana) lub spadku. Ważne jest, że następny właściciel nie może uzyskać więcej praw niż poprzedni (np. przechodzą wszystkie obciążenia prawa własności).

33. Nabycie własności od osoby nieuprawnionej.

Kodeks Cywilny dopuszcza możliwość nabycia własności (pierwotne) od osoby nieuprawnionej, kierując się zasadą pewności i uproszczenia obrotu. Muszą być jednak spełnione dwie przesłanki:

• nabywca musi działać w dobrej wierze (nie może wiedzieć, że zbywca jest osobą nieuprawnioną do rozporządzania rzeczą)

• rzecz musi być wydana nabywcy

Jeśli jednak dana rzecz została zgubiona, skradziona lub w inny sposób utracona przez właściciela, nabywca może uzyskać prawo własności dopiero po 3 latach od jej zgubienia, skradzenia etc. Nie dotyczy to ograniczenie pieniędzy, dokumentów ani rzeczy nabytych na urzędowej licytacji.

34. Zasiedzenie rzeczy.

Zasiedzenie polega na nabyciu prawa własności przez samoistnego posiadacza (przez tego, który włada daną rzeczą) po upływie danego czasu. I tak:

• samoistny posiadacz nieruchomości może nabyć prawo do jej własności po 20 nieprzerwanych latach jej posiadania jeśli jest posiadaczem w dobrej wierze (tj. gdy nie wie, że wykonywane przez niego prawo służy komuś innemu) lub po 30 latach gdy działa w złej wierze.

• samoistny posiadacz rzeczy ruchomej nabywa prawo do jej własności przez zasiedzenie jedynie jeśli działa w dobrej wierze, po 3 latach.

• Znalezienie rzeczy.

Znalazca rzeczy zgubionej powinien niezwłocznie powiadomić o tym osobę uprawnioną do odbioru rzeczy, a jeśli jest to niemożliwe odpowiedni organ państwowy. Znalazca może żądać 10% wartości znalezionych rzeczy. Przedmioty wartościowe (pieniądze, kosztowności) stają się własnością państwową po 1 roku od wezwania o ich znalezieniu, lub , gdy nie jest to możliwe, po 2 latach od ich znalezienia. Inne przedmioty po tych okresach stają się własnością znalazcy. W budynkach publicznych, w wagonach kolejowych i innych środkach transportu publicznego stosuje się inne zasady. Znalazca obowiązany jest oddać rzecz zarządcy budynku, których dalsze postępowanie regulują przepisy szczególne.

36. Przeniesienie własności.

Przeniesienie własności może nastąpić na podstawie umowy sprzedaży, darowizny, zamiany etc. Jest to pochodne nabycie własności.

Przeniesienie własności rzeczy oznaczonej co do tożsamości(o danych cechach indywidualnych) następuje na podstawie samej umowy, tzn. zarówno zobowiązują do przeniesienia prawa własności na nabywcę, jak i samo to prawo przenoszą.

Gdy przedmiotem umowy są rzeczy oznaczone co do gatunku lub rzeczy przyszłe umowa zobowiązuje jedynie do przeniesienia prawa własności. Do przeniesienia prawa własności wymagane jest przeniesienie posiadania rzeczy.

Gdy przedmiotem umowy jest nieruchomość umowa powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Właściciel zobowiązany jest też do ujawnienia swego prawa w księdze wieczystej. Forma pisemna nie jest wymagana w przenoszeniu prawa własności ruchomości, jedynie zalecana w wypadku wartości rzeczy pow. 2000zł.

37. Pojęcie i rodzaje współwłasności.

Współwłasność występuje wtedy, gdy własność do tej samej rzeczy przysługuje niepodzielnie kilku osobom. Wyróżnia się dwa rodzaje współwłasności - łączną i w częściach ułamkowych.

Współwłasność łączna jest zawsze połączona z określonym stosunkiem prawnym, np. współwłasność majątkowa w małżeństwie. Przy współwłasności łącznej udziały stron w rzeczy wspólnej nie są oznaczone. W konsekwencji współwłaściciele nie mogą zarządzać swymi udziałami ani wnosić o zniesienie współwłasności.

Współwłasność w częściach ułamkowych polega na tym, że każdy z współwłaścicieli ma swój udział we własności rzeczy. Każdy z współwłaścicieli może zarządzać swą częścią rzeczy bez zgody współwłaścicieli. Do zwykłego zarządu rzeczą wystarczy zgoda właścicieli większości udziałów w rzeczy. Do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu (np. do rozporządzania rzeczą) konieczna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli. Pożytki i obciążenia z rzeczy dzieli się według udziałów w niej.

38. Zniesienie współwłasności.

Może ono nastąpić na mocy orzeczenia sądu lub w drodze porozumienia między współwłaścicielami. Może to nastąpić przez sprzedaż rzeczy osobie trzeciej, sprzedaż udziałów jednemu z współwłaścicieli lub przez fizyczny podział, chyba, że pociągałby on za sobą istotną zmianę rzeczy lub znacznie zmniejszał jej wartość. Roszczenia o zniesienie współwłasności nie ulegają przedawnieniu.

39. Pojęcie i rodzaje posiadania.

Posiadanie jest stanem faktycznym, przy którym posiadacz mający rzecz w swoim władaniu korzysta z niej taki sposób, w jaki mógłby z niej korzystać w wyniku przysługującego mu prawa podmiotowego. Posiadaniu nie musi jednak towarzyszyć istnienie po stronie posiadacza właściwego prawa podmiotowego. Posiadacz nie musi być właścicielem, właściciel nie musi być posiadaczem, choć istnieje takie domniemanie (domniemanie, że posiadane jest zgodne ze stanem prawnym).

Występują dwa rodzaje posiadania:

• samoistne, czyli władanie faktyczne rzeczą, tak jak właściciel

• zależne, czyli władanie rzeczą jako użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca etc.

Możliwe jest by rzecz była jednocześnie posiadaniu samoistnym i zależnym. Posiadanie podlega ochronie prawnej.

40. Nabycie posiadania.

Może nastąpić przez jednostronny akt objęcia rzeczy w faktyczne władanie (akt jednostronny) lub w postaci przeniesienia posiadania z jednej osoby na drugą (akt dwustronny).

Akt jednostronny może polegać na objęciu w posiadanie rzeczy, której uprzednio nikt nie posiadał albo na objęciu we władanie rzeczy będącej w cudzym posiadaniu, bez wiedzy tego posiadacza. W takim wypadku traci on swe posiadanie, nawet gdyby odbyło się to wbrew jego woli.

Przeniesienie posiadania najczęściej polega na wydaniu rzeczy bądź też wydanie odpowiednich dokumentów czy środków.

41. Dzierżenie.

Dzierżycielem jest ten, kto rzeczą faktycznie włada za kogoś innego. Nie jest to jednak posiadanie, ponieważ dzierżyciel, w przeciwieństwie do posiadacza, nie wykazuje woli władania rzeczą dla siebie. Dzierżyciel najczęściej włada rzeczą w interesie kogoś innego. Dzierżycielem jest np. przedstawiciel, posłaniec, pracownik przedsiębiorstwa handlowego.

42. Roszczenie windykacyjne - pojęcie i zakres ochrony.

Roszczenie windykacyjne polega na tym, że właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, aby rzecz została mu wydana, chyba, że osobie tej przysługuje skuteczne wobec właściciela uprawnienie do władania rzeczą (np. rzecz został pożyczona na jakiś czas).

Postawą roszczenia windykacyjnego jest takie naruszenie prawa własności, które pozbawia właściciela władzy nad rzeczą. Domniemanie przemawia jednak na korzyć posiadacza, to właściciel musi dowieść swego prawa do własności rzeczy.

Roszczenie windykacyjne polega tylko i wyłącznie na żądaniu wydania rzeczy. Żądanie równowartości w pieniądzach nie jest żądaniem windykacyjnym.

Roszczenie nie ulega przedawnieniu.

43. Roszczenie nagatoryjne - pojęcie i zakres ochrony.

Przysługuje ono właścicielowi przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób niż przez pozbawienie właściciela władzy nad rzeczą. Treścią tego roszczenia jest żądanie przywrócenia stanu zgodnego z prawem i zaniechanie naruszeń. Roszczenie nie ulega przedawnieniu.

44. Ochrona posiadania i dzierżenia.

Prawo nie zezwala na naruszenie posiadania, nawet jeśli posiadacz działa w złej wierze. Możliwa jest ochrona posiadania na dwa sposoby.

• obrona konieczna, polega na odparciu samowolnego naruszenia posiadania (w czasie trwania naruszenia) i samopomocy w celu przywrócenia stanu poprzedniego (bezpośrednio po naruszeniu).

• powództwo posesoryjne, polegające na żądaniu przywrócenia poprzedniego stanu i zaniechanie naruszeń. Posiadacz nie musi udowadniać swej własności. Musi natomiast udowodnić fakt posiadania rzeczy oraz fakt jej naruszenia. Powództwo posesoryjne można zastosować nawet przeciw właścicielowi, jeśli nie posiada rzeczy. Roszczenie posesoryjne wygasa po roku od chwili naruszenia.

Ochrona dzierżenia polega tylko na zastosowaniu obrony koniecznej lub samopomocy, nie powództwa posesoryjnego.

45. Pojęcie i zakres prawa użytkowania wieczystego.

Użytkowanie wieczyste jest prawem rzeczowym polegającym na długotrwałym użytkowaniu gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa. Użytkownik terenu może z niego korzystać z wyłączeniem innych osób w granicach określonych przez ustawy, zasady współżycia i umowę o oddanie gruntu (co jest nowością w stosunku do prawa własności).

Oddanie gruntów państwowych lub samorządowych odbywa się z reguły na 99 lat (od 40 do 99, w praktyce najdłuższy), co ma wystarczyć do spełnienia celu gospodarczego. W ciągu ostatnich 5 lat użytkowania użytkownik może poprosić o przedłużenie użytkowania. Odmowa możliwa jest wyłącznie ze względu na ważny interes społeczny. Można korzystać z gruntów w sposób bardzo szeroki: stawiać budynki, urządzenia, które stanowić będą własność użytkowników wieczystych, nie Skarbu Państwa.

Oddający grunty do użytkowania mają jednak wpływ na sposób ich wykorzystywania i pobierają za grunt opłaty.

46. Ustanowienie, rozwiązanie i wygaśnięcie prawa użytkowania wieczystego.

Ustanowienie wieczystego użytkowania następuje w drodze umowy, która powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Użytkowanie wieczyste jest prawem zbywalnym, jego przeniesienie następuje w tym samym trybie co przeniesienie własności nieruchomości.

Rozwiązanie umowy o wieczyste użytkowanie przed terminem jest możliwe o ile użytkownik korzysta z gruntu w sposób sprzeczny z jego przeznaczeniem (np., jeśli wbrew umowie nie postawił żadnych budynków na gruncie).

W razie wygaśnięcia umowy o wieczyste użytkowanie wygasają wszelkie ustanowione na nim obciążenia. Wieczystemu użytkownikowi należy się wynagrodzenie za wzniesione lub nabyte budynki, chyba, że postępował on wbrew umowie.

47. Pojęcie i rodzaje ograniczonych praw rzeczowych.

Prawa rzeczowe ustanawiane na rzeczy cudzej, które dają formy korzystania z rzeczy, której właścicielem jest inna osoba to ograniczone prawa rzeczowe. Kodeks zalicza do nich

• użytkowanie

• służebność

• zastaw

• własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkaniowego

• spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego

• prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej

• hipotekę

48. Ustanowienie i wygaśnięcie ograniczonych praw rzeczowych.

Ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego odbywa się najczęściej drogą umowy między właścicielem a nabywcą prawa (następuje przeniesienie tych praw poza użytkowani i służebnością, które są niezbywalne).

Wygaśnięcie ograniczanego prawa rzeczowego może nastąpić z szeregu przyczyn. Np. wskutek upływu czasu, zrzeczenia się przez uprawnionego ograniczanego prawa rzeczowego, lub w wypadku przejścia na uprawnionego prawa własności rzeczy.

49. Pojęcie i zakres prawa użytkowania.

Użytkowanie jest ograniczonym prawem rzeczowym polegającym na możności używania cudzej rzeczy i pobierania jej pożytków. Użytkowaniem można obciążyć zarówno rzecz, jak i prawo.

Użytkowanie ustanawia się na drodze umowy. W umowie takiej można ograniczyć zakres użytkowania przez wyłączenie określonych pożytków. Określa się tam również czy użytkowanie jest płatne, czy też nie.

Obowiązkiem dokonywania napraw i innych nakładów związanych ze zwykłym korzystaniem z rzeczy obciąża się użytkownika. Użytkowanie jest niezbywalne, może wygasnąć wskutek niewykonywania użytkowania przez 10 lat. Po wygaśnięciu użytkowania użytkownik zobowiązany jest do zwrócenia rzeczy w odpowiednim stanie.

Użytkowanie nieprawidłowe to użytkowanie rzeczy oznaczonych co do gatunku. Zwraca się je na zasadzie spłaty pożyczki.

50. Użytkowanie gruntu przez rolnicze spółdzielnie rolnicze.

Użytkowanie gruntu stanowiącego własność Skarbu Państwa może być ustanowione na rzecz spółdzielni rolniczej terminowo lub bezterminowo. Budynki na tym gruncie mogą być przekazane spółdzielni do użytkowania lub na własność. Wszystkie budynki wzniesione przez spółdzielnie stają się jej własnością. Po wygaśnięciu użytkowania budynki te stają się własnością Skarbu Państwa, spółdzielnia może wymagać wynagrodzenia. Użytkowanie wygasa z chwilą likwidacji spółdzielni.

51. Pojęcie i rodzaje służebności.

Służebność jest ograniczonym prawem rzeczowym. Może być ono ustanowione tylko na nieruchomości. Służebności dzielą się na:

• czynną, której treścią jest możność korzystania w określonym zakresie z nieruchomości

• bierną, która polega na obowiązku powstrzymania właściciela od pewnych działań związanych z nieruchomością.

Służebność dzieli się również na:

• gruntową, która jest ustanawiana na rzecz właściciela innej nieruchomości (gdy właściciel się zmienia, służebność gruntowa zostaje)

• osobistą, która przysługuje tylko i wyłącznie konkretnej osobie.

Służebność ustanawia się na drodze umowy. Może być też wynikiem orzeczenia sądu. Umowa powinna określać jej treść i zakres, który nie może być sprzeczny z normami współżycia społecznego.

Wygaśnięcie służebności wygasa np. wskutek upływu czasu, śmierci uprawnionego, niewykonywania służebności przez 10 lat lub przez zrzeczenie się uprawnionego.

52. Pojęcie i rodzaje zastawu.

Zastaw jest ograniczonym prawem rzeczowym, które służy do zabezpieczenia wierzytelności na rzeczy ruchomej. Treść zastawu polega na możności zaspokojenia przez wierzyciela swej wierzytelności z rzeczy zastawionej z pierwszeństwem przed innymi wierzycielami. Zastaw może być poczyniony na ruchomościach lub na prawach, nigdy na nieruchomościach. Zazwyczaj należy zastawioną rzecz wydać wierzycielowi (zastawnikowi). Zastaw może powstać na drodze umowy lub z mocy ustawy.

Umowa zastawu jest umową realną, ponieważ konieczne jest wydanie rzeczy.

Zastaw ustawowy powstaje w przewidzianych w ustawie wypadkach (np. pobyt w hotelu).

Zastawca nie może przywłaszczyć sobie zastawu na własność, gdy zastawnik nie spłaca wymaganej wierzytelności. Prawo gwarantuje mu jednak to, że z rzeczy będzie mógł zaspokoić swe roszczenia z pierwszeństwem przed innymi wierzycielami zastawcy. Zwykle odbywa się to za pomocą licytacji, dług oddany zostaje w pieniądzach.

53. Zastaw rejestrowy.

Zastaw rejestrowy może być uzasadniony celem zabezpieczenia wierzytelności Skarbu Państwa, państwowych osób prawnych, banków itp. Do ustanowienia zastawu rejestrowego potrzebna jest umowa (pod rygorem nieważności zawarta na piśmie) i wpis do rejestru zastawów. Specyfiką tego zastawu jest możliwość zostawienia zastawianej rzeczy dłużnikowi lub wydanie jej osobie trzeciej. Przedmiotem tego zastawu mogą być ruchomości i zbywalne prawa majątkowe. Rejestr zastawów jest jawny.

54. Ograniczone prawa rzeczowe uregulowane w Prawie spółdzielczym.

Własnościowe prawo do lokalu mieszkaniowego jest ograniczony prawem rzeczowym, zbywalnym, przechodzącym na spadkobierców, podlegającym egzekucji. Jest unormowane w ustawie „Prawo spółdzielcze”.

Prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej jest ograniczonym prawem rzeczowym unormowanym nie w Kodeksie a w ustawie „Prawo spółdzielcze”. Spółdzielnia mieszkaniowa ma prawo do budowy domków jednorodzinnych które przydziela swoim członkom. Z chwilą zamieszkania członka w przydzielonym domu prawo do tego domu staje się prawem dziedzicznym, zbywalnym i podlega egzekucji. Skuteczność przeniesienia tego prawa na osoby trzecie zależy od przyjęcia nabywcy w poczet członków spółdzielni. Do prawa do domu jednorodzinnego stosuje się odpowiednie przepisy o własnościowym spółdzielczym prawie do lokalu.

55. Pojęcie i zakres hipoteki.

Jest to również ograniczone prawo rzeczowe służące zabezpieczeniu wierzytelności, ale na nieruchomości. Przedmiotem hipoteki może być użytkowanie też wieczyste, własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego i prawo do domu jednorodzinnego oraz wierzytelnością zabezpieczoną hipoteką.

Do ustanowienia hipoteki potrzebne są dwie przesłanki: umowa stron i dokonanie wpisu w księdze wieczystej. Oświadczenie woli właściciela musi być złożone w formie aktu notarialnego.

Hipoteka może być wyrażona tylko w sumie pieniężnej. Istota hipotecznego zabezpieczenia polega na tym, że wierzycielowi służy przy zaspokojeniu swej wierzytelności z nieruchomości pierwszeństwo przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości, nawet, jeśli właściciel ten się zmienił.

Hipoteka nie daje prawa wierzycielowi do korzystania z niej. Właściciel obciążonej nieruchomości może z niej korzystać oraz ją rozporządzać.

Zazwyczaj wygaśnięcie wierzytelności pociąga za sobą wygaśnięcie hipoteki.

56. Rodzaje hipoteki.

Hipoteka przymusowa, to taka która powstaje bez umowy stron. Ma to miejsce gdy wierzyciel, którego wierzytelność została stwierdzona tytułem wykonawczym może na podstawie tego tytułu uzyskać hipotekę na wszystkich nieruchomościach dłużnika.

Hipoteka ustawowa to taka, która zabezpiecza wierzytelność państwa, powstaje z mocy prawa na podstawie przepisów szczególnych.

57. Rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych.

Księgi wieczyste prowadzi się w celu określenia prawnego stanu nieruchomości. W zasadzie księgę wieczystą prowadzi się oddzielnie dla każdej nieruchomości. Księgi wieczyste są jawne. Przez ustawę uchwalona dodatkowo została zasada rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych. W jej myśl w razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym, treść księgi rozstrzyga się na korzyść tego, kto przez czynność prawną z osobą uprawnioną według treści księgi nabył prawo własności lub inne prawo rzeczowe, chyba, że nabywca działał w złej wierze (tzn. wiedział lub z łatwością mógł się dowiedzieć o treści księgi wieczystej).

58. Pojęcie zobowiązania.

Zobowiązanie jest to stosunek tej treści, że jedna strona (wierzyciel) może żądać od drugiej strony (dłużnik) określonego zachowania się (świadczenia). Podmiotami stosunku mogą być zarówno osoby fizyczne, jak i prawne, muszą być jednak zawsze ściśle określone. Najczęściej w stosunku każda strona jest jednocześnie uprawniona i zobowiązana.

Dłużnik odpowiada za zobowiązanie całym swym majątkiem. Nazywa się to odpowiedzialnością osobistą.

59. Pojęcie i rodzaje świadczenia.

Wierzyciel może żądać od dłużnika określonego zachowania zwanego świadczeniem (lub długiem). Powinność ta powinna być spełniona dobrowolnie przez dłużnika. Gdy to się nie odbywa, wierzyciel może w określonym prawem trybie zmusić dłużnika do spełnienia świadczenia. Długu nie można zastąpić odszkodowaniem, chyba że świadczenie stało się niemożliwe do zrealizowania.

60. Zasada nominalizmu a zasada waloryzacji świadczeń.

W prawie polskim obowiązuje zasada nominalizmu, tzn. dług zwraca się przez zapłatę wartości nominalnej,. bez uwzględnienia inflacji. Sąd może jednak od tej zasady zrobić wyjątek, po uwzględnieniu interesów obu stron może zmienić wysokość świadczenia, nawet jeśli były one ustalone w umowie. Zasadę waloryzacji można też zawrzeć w umowie między stronami.

61. Klauzula rebus sic stantibus.

Świadczenia mogą też być uzależnianie do zmieniających się czynników zewnętrznych. Wprowadzona została zasada (klauzula) rebus sic stantibus, w myśl której sądy w wypadku nadzwyczajnej zmiany stosunków mogą zmodyfikować sposób wykonywania zobowiązania, wysokość usługi a nawet rozwiązać umowę.

62. Odpowiedzialność osobista a odpowiedzialność rzeczowa.

Odpowiedzialność osobista to taka, gdy dłużnik odpowiada za sług całym swym majątkiem, bez ograniczeń. Odpowiedzialność ograniczona występuje wtedy, gdy na mocy pewnych przepisów prawa KC odpowiedzialność dłużnika jest ograniczona do określonej wysokości, lub odpowiada on tylko częścią swego majątku.

63. Pojęcie i rodzaje szkody.

Przez szkodę w kodeksie cywilnym rozumie się jedynie szkodę majątkową. Strat moralnych i cierpieć fizycznych kodeks nie obejmuje pojęciem szkody, lecz pojęciem krzywdy. Za krzywdę nie ma odszkodowania, jest zadośćuczynienie. Szkoda to jednak również szkoda na osobie (tzn. koszty leczenia, utrata możliwości zarobku).

Na szkodę składają się dwa elementy: faktyczny uszczerbek jaki nastąpił na majątku poszkodowanego i utrata spodziewanych korzyści, jakie mógłby on osiągnąć, gdyby szkody mu nie wyrządzono.

64. Przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej.

Obowiązek odszkodowania może wynikać z :

• Niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Szkoda powstaje wtedy w ramach istniejącego stosunku zobowiązaniowego. Odpowiedzialność nazywa się wtedy odpowiedzialnością kontraktową.

• Wyrządzenia szkody czynem niedozwolonym (deliktem). Szkoda deliktowa powstaje wtedy, gdy powstaje ona poza stosunkiem zobowiązaniowym. Odpowiedzialność nazywa się wówczas odpowiedzialnością deliktową.

• Obowiązek odszkodowania może też powstać wskutek zaciągnięcia zobowiązania polegającego właśnie na odszkodowaniu. Np. umowa ubezpieczeniowa.

Przesłankami odpowiedzialności są:

• szkoda

• powiązanie przez ustawodawcę z faktem wyrządzenia szkody obowiązku jej naprawy

• istnienie związku przyczynowego miedzy powyższym faktem a powstałą szkodą.

65. Sposoby naprawienia szkody.

Wyróżnia się dwa rodzaje naprawienia szkody: przywrócenie stanu poprzedniego lub zapłata tytułem odszkodowania określonej sumy pieniędzy. Wyboru może dokonać poszkodowany. Nie zawsze jednak przywrócenie pierwotnego stanu jest możliwe lub opłacalne. Wtedy możliwe jest tylko zadośćuczynienie w pieniądzach.

66. Przyczyny ograniczenia wysokości odszkodowania.

Choć KC mówi, że odszkodowanie ma pokryć pełną szkodę, możliwe są pewne odstępstwa od tej zasady. Wysokość odszkodowani może być ograniczona przepisami ustawy lub umową stron. Np. niekiedy przepisy ograniczają odszkodowanie wyłącznie do zapłaty za faktyczny uszczerbek.

Umowne ograniczenie wysokości odszkodowania jest możliwe, ale tylko w pewnym zakresie. Nie można wyłączyć odpowiedzialności dłużnika za szkodę, którą wyrządził on wierzycielowi naumyślnie.

Jeśli zaś poszkodowany swoim zachowaniem zwiększył rozmiary szkody, dłużnik nie musi pokrywać jej w całości.

67. Odpowiedzialność solidarna i jej rodzaje.

Zobowiązanie jest solidarne tylko wtedy, gdy solidarność wynika z ustawy lub czynności prawnej (jest umową stron).

Przy solidarności dłużników (solidarność bierna) wierzyciel może żądać spłacenia całości świadczenia od jednego, kilku lub wszystkich dłużników. Każdy dłużnik musi liczyć się z tym, że w całości będzie musiał świadczyć odszkodowanie. Taki dłużnik jednak może żądać od pozostałych dłużników zwrotu odpowiedniego świadczenia. Nazywa się to roszczenie regresowe (zwrotne).

Przy solidarności wierzycieli (solidarność czynna) dłużnik może spełnić roszczenie wobec jednego wierzyciela.

68. Zobowiązania niepodzielne.

Podobnie jak odpowiedzialność solidarna kształtuje się zobowiązanie kilku dłużników do świadczenia zobowiązania niepodzielnego. Wierzyciel może żądać spłacenia długu każdemu dłużnikowi, powstają roszczenia regresowe.

69. Źródła zobowiązań.

Źródłami zobowiązań nazywamy te zdarzenia prawne, których skutkiem prawnym jest powstanie stosunku zobowiązaniowego między określonymi podmiotami. I są to:

- czynności prawne (jednostronne (ustawa), dwustronne (umowa))

• akty administracyjne

• wyrządzenie szkody czynem niedozwolonym

• bezpodstawne wzbogacenie

• inne zdarzenia, z którymi ustawa łączy stosunek prawny postaci powstania zobowiązania.

70. Wzorce umowne i ich moc wiążąca.

Ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowy (warunki umów, regulaminy, wzory umów) wiąże drugą stronę, jeśli został jej doręczony przy zawarciu umowy. Jeśli jednak wzorzec umowy jest zwyczajowo przyjęty strona nie musi go dostarczać, obowiązuje on i tak, chyba że chodzi o umowę z konsumentem (osoba, która zwiera umowę nie w celu bezpośrednio związanym z działalnością gospodarczą).

W razie sprzeczności treści umowy z wzorcem umowy strony są związane umową.

71. Niedozwolone klauzule w umowach z konsumentami.

Niedozwolone postanowienia w umowie to:

• wyłączają lub ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za szkodę na osobie

• wyłączają lub istotnie ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania

• przewidują postanowienia z którymi konsument nie mógł się zapoznać przed zawarciem umowy.

• zezwalają kontrahentowi konsumenta na przeniesienie praw i przekazanie obowiązków wynikających z umowy bez zgody konsumenta

• uzależniają zawarcie umowy od przyrzeczenia przez konsumenta zawierania w przyszłości innych umów tego rodzaju

• uzależniają spełnienie świadczenia od okoliczności zależnych tylko od woli kontrahenta.

• uprawniają kontrahenta do jednostronnej zmiany umowy bez ważnej przyczyny wskazanej w umowie

• wyłączają obowiązek zwrotu konsumentowi uiszczonej zapłaty za świadczenie niespełnione w całości lub części jeśli konsument zrezygnuje z zawarcia umowy lub jej wykonania

• pozbawiają wyłącznie konsumenta uprawnienia do rozwiązania umowy odstąpienia od niej lub jej wypowiedzenia

• wyłączają jurysdykcję polskich sądów

• przewidują uprawnienia kontrahenta konsumenta do określenia lub podwyższenia ceny wynagrodzenia po zawarciu umowy bez przyznaniu konsumentowi prawa do odstąpienia od umowy.

72. Umowa przedwstępna.

Umową przedwstępną nazywa się umowę przez którą jedna ze stron lub obie strony zobowiązują się do zawarcia w przyszłości oznaczonej umowy. Umowa przedwstępna powinna zawierać istotne postanowienia umowy przyrzeczonej i termin jej zawarcia. Z umowy przedwstępnej wynika tylko termin zawarcia umowy przyrzeczonej, nie jej postanowienia.

73. Zadatek.

Jest to jedno z trzech zastrzeżeń umownych. Zadatek jest określoną sumą pieniędzy, którą jedna ze stron daje drugiej przy zawarciu umowy. Jeśli umowa nie została wykonana w terminie przez jedną ze stron druga strona bez wyznaczania dodatkowego terminu może odstąpić od umowy a zadatek zatrzymać (jeśli sama go dała - zażądać sumy dwukrotnie wyższej). Gdy umowa została wykonana, zadatek zostaje zaliczony na poczet świadczenia strony lub zwrócony.

74. Prawo odstąpienia od umowy.

Polega ono na zastrzeżeniu w umowie, że jednej lub obu stronom przysługiwać będzie w ciągu oznaczonego terminu prawo odstąpienia od umowy. W razie odstąpienia od umowy na mocy tego prawa umowę uważa się za niezawartą. To, co strony świadczyły ulega zwrotowi. Za świadczone do tej pory usługi należy się wynagrodzenie.

75. Odstępne.

Polega ono na zastrzeżeniu, że jednej lub obu stronom wolno od umowy odstąpić za zapłatą oznaczonej sumy pieniędzy. Jest to rodzaj prawa odstąpienia.

76. Czyny niedozwolone i odpowiedzialność deliktowa - definicja pojęć.

Czynem niedozwolonym nazywa się w KC działania wyrządzające komuś krzywdę nie związaną z istniejącym stosunkiem zobowiązaniowym (również wyrządzone przez zwierzęta i rzeczy, jak i takie czyny, w których nie ma sprawcy). Odpowiedzialność za taką szkodę nazywa się odpowiedzialnością deliktową. Odpowiedzialność ta dotyczy zarówno osoby fizyczne jak i prawne.

77. Różnice między odpowiedzialnością deliktową a odpowiedzialnością karną.

Po pierwsze niektóre czyny mogą powodować odpowiedzialność cywilną bez powodowania odpowiedzialności karnej (np.. poplamienie czyjegoś ubrania jest czynem deliktowym nie powoduje konsekwencji w prawie karnym). I odwrotnie, niektóre czyny powodują powstanie odpowiedzialności karnej, a cywilnej nie.

Po drugie inna jest treść i zakres odpowiedzialności cywilnej (wynagrodzenie szkody poszkodowanemu) a karnej (ukaranie sprawcy).

Przesłanką odpowiedzialności cywilnej jest powstanie szkody. W odpowiedzialności karnej szkoda nie musi wystąpić.

Po czwarte, odpowiedzialność karna opiera się zawsze na winie sprawcy. Odpowiedzialność cywilna może też być wynikiem zasady ryzyka lub słuszności (nie ma wtedy winy).

78. Zasady odpowiedzialności deliktowej.

Odpowiedzialność w prawie cywilnym może być następstwem trzech zasad: winy, ryzyka i słuszności.

Odpowiedzialność na zasadzie winy ma charakter ogólny. Inna odpowiedzialność zachodzi tylko w określonych przepisami wypadkach.

79. Odpowiedzialność deliktowa na zasadzie winy za własny czyn.

„Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę zobowiązany jest do jej naprawienia”. Ciężar dowodu w odniesieniu do wszystkich przesłanek spoczywa na poszkodowanym, tzn. musi on udowodnić powstanie i wysokość szkody, istnienie związku przyczynowego między działaniem sprawcy a szkodą, winę sprawcy (zarówno subiektywną jak i obiektywną).

Za szkodę odpowiedzialny jest też ten, który drugiego do wyrządzenia szkody nakłaniał lub ten, kto świadomie skorzystał z szkody.

80. Wina w prawie cywilnym i jej rodzaje.

W zasadzie pojęcia winy KC nie określa. Składają się na nią zarówno elementy obiektywne jak i subiektywne.

Elementem obiektywnym jest bezprawność (naruszenie porządku prawnego lub naruszenie zasad współżycia społ.) działania sprawcy.

Elementem subiektywnym winy jest stosunek sprawcy do niej. Może więc być wina umyślna (sprawca wie, że jego zachowanie może wywołać szkodliwe skutki i albo się na to godzi albo do tego dąży) lub nieumyślna (sprawca ma świadomość, że może wywołać swym działaniem ujemne skutki lecz uważa że zdoła ich uniknąć lub też tych skutków nie przewiduje, choć z łatwością mógłby i powinien to zrobić).

Na winę jako przesłankę odpowiedzialności deliktowej muszą złożyć się obydwa te elementy.

Winy nie można jednak przypisać osobie niepoczytalnej ani małoletniemu poniżej 13 roku życia.

81. Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez osoby niepoczytalne lub małoletnie.

Odpowiedzialność za taką szkodę ponosi z reguły osoba zobowiązana z mocy ustawy lub umowy do nadzoru. Jest to odpowiedzialność z tytułu tzw. Winy w nadzorze.

82. Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przy wykonywaniu powierzonej czynności.

Przy powierzaniu czynności drugiemu odpowiedzialność jest odpowiedzialnością za winę w wyborze. Powierzający nie ponosi odpowiedzialności gdy nie popełnił winy w wyborze lub gdy zlecił tę czynność przedsiębiorstwu trudniącemu się podobnymi czynnościami zawodowo.

83. Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez podwładnego.

Odpowiedzialność nie jest tu oparta na zasadzie winy, lecz na zasadzie ryzyka. Zwierzchnik ponosi ją nawet jeśli nie ponosi winy. Istotna jest tu tylko wina podwładnego. Jeśli podwładny podczas wykonywania powierzonej czynności wywoła szkodę, odpowiedzialny jest za nią zwierzchnik.

84. Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy.

Za szkody podczas wykonywania powierzonych czynności przez funkcjonariuszy odpowiada Skarb Państwa. Skarb Państwa nie ponosi jednak odpowiedzialności za działania funkcjonariuszy inne niż im powierzone.

Funkcjonariusz dodatkowo musi ponosić winę za szkodę. Gdy jednak poszkodowany doznał uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia i jest niezdolny do pracy lub znalazł się w ciężkim położeniu. Może on żądać zadośćuczynienia (częściowego lub całkowitego) przez Skarb Państwa.

Jeśli chodzi o funkcjonariuszy państwowych osób prawnych to odpowiedzialność za szkody ponoszą właśnie te państwowe osoby prawne. Każda osoba prawna jest zobowiązana do naprawienia szkody powstałej w wyniku działania ich organu.

85. Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez zwierzęta lub rzeczy.

Gdy zwierzęciem kierował człowiek ponosi on odpowiedzialność za szkody spowodowane przez wierzę jak z a własne. Gdy zwierzęciem nie kierował człowiek odpowiedzialność za szkody ponosi ten, kto zwierzę chowa lub kto się nim posługuje niezależnie od tego czy w danej chwili było ono pod jego nadzorem czy też uciekło. Istnieje w takich wypadkach domniemanie winy osoby zobowiązanej do nadzoru.

Za szkodę wyrządzoną wyrzuceniem, spadnięciem itp. jakiejś rzeczy lub zawaleniem się budynku odpowiedzialność jest oparta na zasadzie ryzyka (patrz niżej).

86. Odpowiedzialność za szkody wyrządzona w związku z użyciem sił przyrody (odpowiedzialność prowadzącego przedsiębiorstwo lub pojazd mechaniczny).

Odpowiedzialność osób korzystających z sił przyrody oparta jest nie na zasadzie winy lecz na zasadzie ryzyka. Taką odpowiedzialność ponoszą:

• prowadzący przedsiębiorstwo na własny rachunek wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody, za szkody wyrządzone przez ruch tego przedsiębiorstwa.

• samoistny lub zależny posiadacz środka komunikacji za szkody wyrządzone przez ruch pojazdu.

Brak winy przy zasadzie ryzyka nie zwalnia od odpowiedzialności. Od odpowiedzialności przy zasadzie ryzyka można się uwolnić jedynie przez wykazanie, że szkoda nastąpiła w wyniku jednej z poniższych przyczyn:

• siła wyższa (zdarzenie losowe, nie można go przewidzieć ani mu zapobiec)

• wyłącznie z winy poszkodowanego

• wyłącznie z winy osoby trzecie, za którą osoba obciążona nie ponosi odpowiedzialności.

87. Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez produkt niebezpieczny.

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną komukolwiek przez produkt niebezpieczny (rzecz ruchoma, zwierzęta, energia elektryczna) ponosi jego wytwórca. Niebezpieczny produkt to taki, który nie zapewnia oczekiwanego bezpieczeństwa w trakcie jego normalnego użytkowania. Decyduje o tym sposób wprowadzenia go na rynek, a zwłaszcza informacje udzielone konsumentom.

Producent nie ponosi odpowiedzialności za szkodę spowodowaną niebezpiecznym produktem jeśli nie wprowadzono go na rynek lub jeśli nastąpiło to poza jego działalnością gospodarczą. Nie ponosi on odpowiedzialności również wtedy, gdy wprowadzony do obiegu produkt ukazał swe cechy niebezpieczne dopiero po wprowadzeniu lub gdy przy ówczesnym stanie wiedzy nie można go było stwierdzić. Domniemywa się jednak, że produkt niebezpieczny został wytworzony i wprowadzony do obrotu w zakresie działalności gospodarczej producenta.

Podobne zasady dotyczą wytwórców materiałów lub surowców.

Roszczenie o naprawienie szkody w wyniku działania niebezpiecznego produktu ulega przedawnieniu po trzech latach od momentu w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie a w każdym razie po 10 latach od wprowadzenia produktu na rynek.

Odpowiedzialności za niebezpieczny produkt nie można ograniczyć ani wyłączyć.

88. Przedawnienie roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym.

Roszczenie o naprawie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem trzech lat od dnia w której poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie zobowiązanej do jej naprawienia, chyba, że szkoda nastąpiła w wyniku zbrodni lub występku. Wtedy przedawnienie następuje dopiero po 10 latach od powstania szkody, bez względu na to kiedy dowiedział się o niej poszkodowany. W każdym jednak przypadku przedawnienie następuje również po 10 latach od nastąpienia szkody.

89. Naprawienie szkody na osobie.

Naprawienie szkody na osobie (uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia) obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Poszkodowany może zażądać sumy na leczenie z góry, bądź, gdy został inwalidą, sumy na przekwalifikowanie się. Jeśli zaś uszkodzenie ciała poszkodowanego jest permanentne i stracił on całkowicie lub częściowo możliwość zarobków, może on żądać stałej renty.

90. Zadośćuczynienie za doznaną krzywdę.

W razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, którego dobro zostało naruszone odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub też zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny. Jest to niezależne od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia.

91. Naprawienie szkody w przypadku śmierci osoby poszkodowanej wskutek deliktu.

Zobowiązany do naprawienia szkody powinien zwrócić odpowiedniej osobie koszty leczenia i pogrzebu poszkodowanego, który w wyniku uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia zmarł.

Od zobowiązanego naprawić szkodę może stałej, odpowiedniej renty pieniężnej żądać osoba względem której zmarły posiadał obowiązki alimentacyjne przez cały ich okres. Podobnej renty mogą żądać osoby którym zmarły dostarczał środków do życia dobrowolnie, o ile wymagają tego zasady współżycia społecznego.

Jeśli wskutek śmierci rodzina zmarłego pogorszyła swą sytuację życiową sąd może przyznać odszkodowanie.

92. Bezpodstawne wzbogacenie.

Bezpodstawne wzbogacenie to uzyskanie bez podstaw prawnych korzyści majątkowych względem drugiej osoby. Skutkiem prawnym takiego wzbogacenia się jest powstanie stosunku zobowiązaniowego między wzbogaconym a zubożonym. Wzbogacony zobowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a jeśli nie jest to możliwe do zwrotu jej wartości. Obowiązek ten wygasa jednak, gdy wzbogacony utracił lub zużył już daną rzecz, tak, że nie jest już wzbogacony.

93. Nienależyte świadczenie.

Świadczenie jest nienależyte jeśli ten, kto je spełnił nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, lub też gdy czynność prawna będąca podstawą świadczenia wygasła.

Nienależyte świadczenie powoduje obowiązek zwrotu świadczenia przez osobę, która w ten sposób uzyskała korzyść. Nie dotyczy to jednak sytuacji gdy świadczący wiedział o braku ciążącego na nim obowiązku.

94. Prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia.

Prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia polega na działaniu w cudzym interesie nie w wyniku istniejącego stosunku prawnego lecz z własnej inicjatywy. Osoba taka musi działać z korzyścią dla osoby, której sprawy prowadzi, działać z jej prawdopodobną wolą, zachować należytą staranność przy prowadzeniu tych spraw oraz w miarę możliwości zawiadomić osobę, której sprawy prowadzi.

Prowadzący cudze sprawy bez zlecenia musi złożyć rachunek ze swoich czynności oraz wydać drugiej stronie wszystko, co zyskał prowadząc tę sprawę. W zamian za to może żądać zwrotu uzasadnionych wydatków i nakładów wraz z ustawowymi odsetkami oraz zwolnienia od zobowiązań, które zaciągnął.

95. Zasady wykonywania zobowiązań umownych.

Wykonanie umowy polega na spełnieniu przez dłużnika świadczenia, do którego był zobowiązany. Obowiązują przy tym następujące zasady:

• zasada wykonywania zobowiązań zgodnie z celem gospodarczo społecznym oraz zasadami współżycia społecznego

• zasada współdziałania stron przy wykonywaniu zobowiązania

• zasada realnego wykonania zobowiązania

• zasada należytej staranności

• zasada nominalizmu i klauzula rebus sic stantibus

96. Jakość świadczenia w zobowiązaniach umownych.

Gdy w umowie nie jest określona jakość świadczenia ani nie została ona określona przepisami a dłużnik ma świadczyć rzecz oznaczoną tylko co do gatunku KC ustanawia regułę, że dłużnik powinien w takim wypadku świadczyć rzecz średniej jakości.

W innych wypadkach konieczne jest precyzyjne określenie świadczenia w umowie.

97. Czas i miejsce wykonywania zobowiązań umownych.

Czas i miejsce zobowiązania powinna dokładnie określać umowa. Gdy nie zostało to określone, ani nie wynika z charakteru świadczenia, świadczenie niepieniężne powinno nastąpić w miejscu zamieszkania dłużnika. Gdy chodzi o świadczenie pieniężne, powinno być spełnione w miejscu zamieszkania wierzyciela.

Świadczenia obu stron powinny być spełnione jednocześnie.

98. Należyta staranność.

Dłużnik, według KC powinien dołożyć staranność ogólnie wymaganą w tego rodzaju stosunkach. Uwzględnia się przy tym zawodowy charakter tej działalności (tzn. od fachowców można wymagać większej staranności niż od amatorów). Dłużnik jest odpowiedzialny wobec wierzyciela za niezachowanie należytej staranności. Można go oskarżyć na podstawie niedbalstwa o niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie zlecenia.

99. Przesłanki odpowiedzialności kontraktowej.

Odpowiedzialność kontraktowa to odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania, które powstały z winy dłużnika. Przesłanki odpowiedzialności kontraktowej są takie same jak odpowiedzialności deliktowe. Istotne jest jednak to, że w odpowiedzialności kontraktowej szkoda musi być wywołana niewykonanie lub nienależytym wykonaniem zobowiązania.

100. Zwłoka dłużnika i jej skutki.

Zwłoka powstaje wtedy, gdy dłużnik nie spełnia świadczenia z przyczyn za które jest odpowiedzialny. Wierzyciel może się domagać naprawienia szkody powstałej ze zwłoki. Niekiedy nawet wierzyciel może nie przyjąć świadczenia po zwłoce i obciążyć dłużnika za niewykonanie świadczenia.

Gdy przedmiotem świadczenia są rzeczy oznaczone co do gatunku w razie zwłoki dłużnika wierzyciel może nabyć taką samą ilość na koszt dłużnika.

Jeśli dłużnik opóźnia zwrot pieniędzy wierzyciel może zażądać odsetek nawet jeśli szkody nie poniósł.

101. Zwłoka wierzyciela i jej skutki.

W razie zwłoki wierzyciela dłużnik może żądać naprawienia powstałej w ten sposób szkody. Wierzyciel dopuszcza się zwłoki gdy bez uzasadnionego powodu uchyla się od przyjęcia ofiarowanego przedmiotu lub nie chce dokonać czynności bez której świadczenie nie może być zrealizowane.

102 Kary umowne.

Strony mogą w umowie dodatkowo zabezpieczyć się przed jej niewykonaniem. Służą do tego kary umowne. W umowie można więc zastrzec, że naprawienie szkody powstałej w wyniku niewykonania świadczenia niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy pieniędzy, tej samej bez względu na wysokość szkody. Dłużnik nie może jednak bez zgody wierzyciela zwolnić się z świadczenia przez zapłacenie kary umownej.

Gdy świadczenie zostało częściowo wykonane, dłużnik może żądać zmniejszenia zbyt wygórowanej kary umownej.

103. Prawo odstąpienia od umowy wzajemnej.

Jeśli w umowie zawarto prawo do odstąpienia od umowy w wypadku gdy świadczenie nie zostanie wykonane w terminie strona w wypadku zwłoki może odstąpić od umowy. To samo dotyczy sytuacji gdy świadczenie po terminie nie miałoby wartości dla drugiej stronie, a świadczący wiedział o tym.

Strona która odstępuje od umowy ma obowiązek zwrócić drugiej stronie wszystko, co otrzymała na mocy umowy. Druga strona może żądać też naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania.

104. Potrącenie, odnowienie, wyzwolenie z długu.

Jeśli dwie osoby są względem siebie jednocześnie wierzycielami i dłużnikami a przedmiotem wierzytelności są pieniądze lub rzeczy oznaczone co do gatunku tej samej jakości każda osoba może potrącić swą wierzytelność z wierzytelności drugiego. Wskutek tego potrącenia obie wierzytelności umarzają się do wierzytelności niższej. Odbywa się to przez oświadczenie ustne.

Potrąceniu nie mogą ulec wierzytelności z czynów niedozwolonych ani o dostarczenie środków utrzymania.

Jeżeli w celu umorzenia zobowiązania dłużnik zobowiązuje się za zgodą wierzyciela spełnić inne świadczenia albo nawet takie same z innej podstawy prawnej, zobowiązanie dotychczasowe wygasa. Następuje odnowienie.

Zobowiązanie wygasa jeśli wierzyciel zwalnia dłużnika z długu a dłużnik zwolnienie przyjmuje.

105. Cesja wierzytelności.

Cesja, czyli przelew wierzytelności polega na tym, że dłużnik może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią, chyba, że sprzeciwiałoby się to umowie lub charakterowi zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenia o zaległe odsetki.

Przedmiotem przelewu nie mogą być wierzytelności związane z osobą dłużnika (np. wierzytelności z tytułu umowy o dzieło). Przelew nie musi obejmować całej wierzytelności. Dopóki jednak dłużnik nie zostanie zawiadomiony o dokonaniu cesji ważne jest jego świadczenie do poprzedniego właściciela. Przelew wierzytelności nie może pogarszać sytuacji dłużnika.

Generalnie gdy trzecia osoba spełnia dług wierzycielowi we własnym imieniu wyręczając dłużnika, dłużnik zostaje zwolniony, zobowiązanie wygasa. Osoba trzecia ma względem dłużnika możliwość roszczenia o zwrot, oparte na przepisach o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia lub na bezpodstawnym wzbogaceniu.

Na mocy umowy jednak można wstąpić w miejsce starego wierzyciela. Stosunek zobowiązaniowy trwa nadal. Czasem dzieje się to z samej mocy ustawy. Osoba trzecia, która spłaciła wierzytelność, nabywa spłaconą wierzytelność wtedy gdy:

• jeśli płaci dług, za który jest odpowiedzialna

• jeżeli działa za zgodą dłużnika w celu zastąpienia w prawa wierzyciela. Zgoda powinna zostać wyrażona na piśmie

jeśli przewidują to przepisy szczególne.

106. Przejęcie długu.

Przejęcie długu polega na wstąpieniu trzeciej osoby w miejsce dotychczasowego dłużnika, który tym samym zostaje zwolniony. Przejęcie długu następuje na drodze umowy. Przejęcie długu wymaga zarówno zgody dłużnika jak i wierzyciela.

Przejęcie długu może nastąpić przez umowę osoby trzeciej z wierzycielem (zgoda dłużnika złożona którejkolwiek ze stron) lub dłużnikiem (zgoda wierzyciela złożona którejkolwiek ze stron). Zgoda wierzyciela jest nieważna gdy dłużnik jest niewypłacalny. Umowa w obu wypadkach musi być złożona na piśmie.

Nowy dłużnik ma wobec wierzyciela takie same zarzuty jak stary, z wyjątkiem zarzutu potrącenia z wierzytelności dotychczasowego dłużnika.

107. Roszczenia pauliańskie.

Jeśli wskutek czynności prawej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzyciela osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową wierzyciel może uznać czynność bezskuteczną w stosunku do niego, gdy dłużnik działał ze szkodą dla wierzyciela.

Jeśli w chwili darowizny dłużnik był niewypłacalny domniemywa się, że działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela.

108. Umowa sprzedaży.

Umowa sprzedaży jest formą, w której dokonywana jest wymiana towaru na pieniądz (tylko i wyłącznie). Przez tą umowę sprzedawca zobowiązuje się przenieść własność rzeczy na kupującego i wydać rzecz, a kupujący odebrać rzecz i zapłacić cenę.

Jest to umowa konsensualna, tzn. dochodzi do skutku poprzez zgodne oświadczenie obu stron. Zapłata i wręczenie rzeczy nie stanowią przesłanki zawarcia umowy.

Umowa sprzedaży nie przenosi prawa własności kupującego na rzecz lecz jedynie zobowiązuje sprzedającego do przeniesienia tego prawa własności (jeśli chodzi o rzeczy oznaczone tylko co do gatunku; jeśli chodzi o rzeczy oznaczone co do tożsamości to umowa sprzedaży automatycznie przenosi prawo własności na nabywcę).

Forma umowy jest dowolna, przy sprzedaży rzeczy pow. 2000zł. zaleca się formę pisemną.

109. Rękojmia za wady fizyczne przy umowie sprzedaży.

Odpowiedzialność z tytułu rękojmi powstaje z mocy samego prawa, nie trzeba zamieszczać specjalnej klauzuli w umowie. Rękojmię można w umowie ograniczyć, rozszerzyć lub wyłączyć. Jednak w umowie z konsumentami takie ograniczenie rękojmi możliwe jest tylko w sytuacjach określonych przepisami szczególnymi.

Wady fizyczne następują wtedy, gdy rzecz ma mniejszą wartość niż wynikało to z umowy, ma mniejszą użyteczność ze względu na cel lub wynikający z nieprzewidzianych właściwości rzeczy, gdy nie posiada określonych w umowie właściwości lub gdy została wydana w stanie niekompletnym.

Odpowiedzialność z tytułu rękojmi jest obiektywna, nie zależy od winy sprzedawcy ani od powstałej szkody. Brak wiedzy sprzedawcy o wadzie nie zwalnia go od odpowiedzialności. Przesłanką odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest istnienia wady, brak wiedzy o wadzie przez kupującego, oraz fakt, że wada powstała przed przyjęciem rzeczy przez kupującego. Jeśli chodzi o rzeczy oznaczone co do gatunku i rzeczy mające powstać dopiero w przyszłości sprzedawca zwolniony jest z rękojmi jeśli kupujący wiedział o wadzie z chwilą wydania rzeczy.

Do uprawnień kupującego z tytułu rękojmi należą:

• możność odstąpienia od umowy (zawsze możliwa, również przy drobnych wadach, chyba, że sprzedawca wymieni lub naprawi rzecz natychmiast).

• możność żądania obniżenia ceny (proporcjonalnie do mniejszej wartości rzeczy).

• możność żądania dostarczenia w miejsce rzeczy wadliwych tej samej ilości rzeczy dobrych oraz żądanie naprawienia szkód powstałych ze zwłoki (przy rzeczach oznaczonych co do gatunku)

• możność żądania usunięcia wady w określonym terminie (przy rzeczach oznaczonych co do tożsamości)

Kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi jeśli nie zawiadomił o wadzie sprzedawcy w miesiąc od jej wykrycia (lub od czasu kiedy powinien ją wykryć przy zachowaniu należytej staranności). Nie następuje ta utrata jeśli sprzedawca podstępnie zataił wadę lub zapewnił kupującego że wada nie istnieje (znak „Q”).

Kupujący może żądać od sprzedawcy naprawienia szkody powstałej w wyniku istnienia wady chyba, że nie ponosi on za nią odpowiedzialności.

Uprawnienia z tytułu rękojmi wygasają po roku od wydania rzeczy, chyba, że sprzedawca wadę podstępnie zataił.

110. Rękojmia za wady prawne przy umowie sprzedaży.

Rzecz posiada wadę prawną jeśli stanowi własność trzeciej osoby lub jeśli jest obciążona prawem osoby trzeciej.

111. Gwarancja jakości przy umowie sprzedaży.

W dokumencie gwarancyjnym gwarant zobowiązuje się do usunięcia wady fizycznej lub dostarczenia rzeczy wolnej od wad, jeśli wady pojawią się w terminie określonym gwarancją. Gwarancja różni się od rękojmi: gwarancja dotyczy tylko wad fizycznych, odpowiada za nie gwarant (nie sprzedawca), nie wynika z treści prawa, jest dobrowolna. Zawiadomienie o wadzie nie musi nastąpić w terminie gwarancji, ważne jest by wada powstała w terminie gwarancji. Ograniczone są w stosunku do rękojmi uprawnienia kupującego. Z tytułu gwarancji kupujący może żądać tylko naprawienia rzeczy lub dostarczenia takiej samej wolnej od wad. Wybiera gwarant.

Kupujący może wykonywać uprawnienia z tytułu rękojmi niezależnie od uprawnień wynikających z gwarancji. Gwarancja (jeśli nie jest podane inaczej) jest udzielana na rok od chwili wydania rzeczy kupującemu. Po wykonaniu zamiany w ramach gwarancji, termin gwarancji biegnie na nowo (jeśli wymieniono tylko jedną część - zasada ta dotyczy tylko tej części).

112. Sprzedaż na raty.

Przez sprzedaż ratalną KC rozumie sprzedaż rzeczy ruchomych za cenę pełną w określonych ratach, jeśli według umowy rzecz ma być wydana kupującemu przed zapłaceniem całej ceny. W takiej sprzedaży odpowiedzialność z tytułu rękojmi może być ograniczona lub wyłączona tylko na mocy przepisów specjalnych.

Obowiązkiem kupującego jest terminowe płacenie rat. Może on też zapłacić raty przed terminem. W wypadku niepłacenia rat umowa może zastrzegać natychmiastową wymagalność nie uiszczonej ceny. (jeśli kupujący jest w zwłoce z co najmniej dwoma ratami, łączna zaś suma zaległych rat t więcej niż 1/5 ceny). W takim też przypadku kupujący może odstąpić od umowy, jeśli przedtem wyznaczy dodatkowy termin zapłacenia rat.

113 Zastrzeżenie własności rzeczy sprzedanej.

Zastrzeżenie własności rzeczy sprzedanej polega na tym, że sprzedawca zastrzega sobie własność do sprzedanej rzeczy ruchomej aż do uiszczenia ceny.

Jeśli kupujący kupił dany przedmiot tylko na próbę (w celu sprawdzenia) i chce go po okresie określonym w umowie oddać sprzedawca ma prawo żądać wynagrodzenia za zużycie rzeczy. Jeśli kupujący nie odda przedmiotu przed wyznaczonym terminem umowę uważa się za zawartą.

114. Prawo pierwokupu a prawo odkupu.

Prawo odkupu może być zastrzeżone na czas do pięciu lat. Składa się je przez oświadczenie sprzedawcy złożone kupującemu. Gdy prawo do zostaje wykonane kupujący zobowiązany jest zwrócić rzecz i prawa do niej sprzedawcy, a ten z kolei musi zwrócić nakłady i koszty sprzedaży.

Prawo pierwokupu może przysługiwać komuś w stosunku do jakiejś rzeczy. Właściciel może sprzedać tę rzecz osobie trzeciej tylko wtedy, gdy osoba uprawniona do pierwokupu nie skorzysta z swego prawa. Prawo pierwokupu wykonywa się poprzez oświadczenie złożone zobowiązanemu. Prawo pierwokupu można wykorzystać w przeciągu tygodnia (dla ruchomości, miesiąca dla nieruchomości) od chwili zawiadomienia o sprzedaży danej rzeczy (zawiadomienie musi właściciel przesłać możliwie szybko).

115. Umowa dostawy.

„Przez umowę dostawy dostawca zobowiązuje się do wytworzenia rzeczy oznaczonej tylko co do gatunku i do ich dostarczenia , a odbiorca do odebrania tych rzeczy i zapłacenia ceny”. Tak więc dostawcą w tej umowie może być tylko producent. Przedmiotem dostawy mogą być tylko rzeczy oznaczone co do gatunku. Te rzeczy muszą być wytworzone dopiero w przyszłości. Jest to, podobnie jak umowa sprzedaży, umowa konsensualna (tzn. dochodzi do skutku po zgodnym oświadczeniu stron).

Jeżeli dostawca opóźnia się z rozpoczęciem produkcji przedmiotu dostawy tak, że istnieje duże prawdopodobieństwo że nie zdąży on ich wykonać na czas, zleceniodawca może bez wyznaczania dodatkowego terminu odstąpić od umowy nawet przed terminem oddania przedmiotu. Jeśli dostarczany przedmiot jest wadliwy po wyznaczeniu dodatkowego terminu zleceniodawca również może odstąpić o umowy. Dostawca jest odpowiedzialny z tytułu rękojmi.

116. Umowa kontraktacji.

W umowie kontrakcji producent określonego produktu rolnego zobowiązuje się wytworzyć i dostarczyć określoną jego ilość kontraktującemu, a kontraktujący zobowiązuje się te produkty odebrać, zapłacić cenę i ewentualnie wykonać określone dodatkowe świadczenia (np. premia pieniężna, rzeczowa, pomoc techniczna, zapewnienie producentowi możliwości nabycia określonych produktów).

Jeśli producent nie jest w stanie wywiązać się z umowy i nie jest to jego wina musi on tylko zwrócić kredyty bankowe i zaliczki.

Przedawnienie roszczeń następuje w chwili upływu dwóch lat od chwili gdy świadczenie stało się wymagalne.

117. Umowa o dzieło.

Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia (określonego w umowie). Przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do uzyskania pozytywnego rezultatu. Od umowy dostawy różni się umowa o dzieło tylko tym, że jej przedmiotem jest rzecz bardziej zindywidualizowana. Na wykonującym zlecenie spoczywa odpowiedzialność z tytułu rękojmi za rzecz.

118. Umowa najmu.

Umowa najmu umożliwia najemcy korzystanie z danej rzeczy bez konieczności nabywania jej, jedynie za opłata czynszu. Wynajmujący zaś, nie wyzbywając się własności rzeczy, ma możność pobierania czynszu. Treść umowy polega na tym, że wynajmujący oddaje najemcy rzecz do używania, a ten płaci mu w zamian czynsz. Nie mogą być przedmiotem najmu prawa. Najemca zobowiązany jest do zwrotu rzeczy (nie może jej więc zużyć). Umowa ta jest umową konsensualną. Jest też umową wzajemną, od umowy użyczenia różni ją konieczność płacenia czynszu.

Najemca musi dbać o rzecz, drobne nakłady z tym związane obciążają najemcę. Musi on też wykorzystywać ją zgodnie z przeznaczeniem. No i musi on płacić czynsz, przy braku uzgodnionego terminu do 10 każdego miesiąca. Najemca nie odpowiada za zmiany w rzeczy wynikłe z jej normalnego używania.

Umowa jest zwierana na pewien określony czas, może być wypowiedziana zgodnie z terminami zawartymi w umowie a w wypadku ich braku - w terminie ustawowym. Jeśli najemca łamie postanowienia umowy lub zalega z czynszem o dwie wypłaty umowa może zostać wypowiedziana bez wyznaczania terminu, ze skutkiem natychmiastowym.

119. Szczególne zasady najmu lokali mieszkaniowych.

Najem lokali mieszkalnych kształtuje się odmiennie w zależności od tego, czy lokal podlega przepisom prawa lokalnego czy też nie. Jeśli tak stosuje się przepisy Prawa lokalowego.

Kodeks określa w jaki sposób lokal powinien być używany. Najemca powinien stosować się do porządku domowego, powinien liczyć się z potrzebami innych mieszkańców itp. Do ochrony praw najemcy lokalu stosuje się przepisy o ochronie prawa bezwzględnego, choć one ze swej natury mają charakter względny.

Przy wypowiedzeniu najmu gdy najemca lokalu zalega z co najmniej dwoma czynszami wynajmujący może wypowiedzieć najem bez zachowania terminów jeśli wcześniej wyznaczy dodatkowy termin (miesiąc) na dokonanie spłaty.

W innych wypadkach najem można wypowiedzieć najpóźniej na trzy miesiące naprzód na koniec miesiąca kalendarzowego.

120. Umowa dzierżawy.

Ta umowa jest zbliżona do umowy najmu, lecz różni się od niej tym, że umożliwia poza używaniem również użytkowanie (wytwarzanie i pobieranie pożytków) danej rzeczy. Zazwyczaj przedmiotem dzierżawy są nieruchomości, ale mogą nimi być również np. prawa.

Treść umowy jest analogiczny do umowy najmu (oddanie dzierżawcy rzeczy do używania i pobierania pożytków (to nowość w stosunku do umowy najmu) w zamian za czynsz). Jest to również umowa konsensualna i wzajemna.

Nowością jest to że w wypadku braku lub znikomych pożytków z rzeczy dzierżawca może żądać obniżenia czynszu. To na dzierżawcy spoczywa obowiązek wszelkich napraw tak, by oddać daną rzecz w stanie nie pogorszonym (w umowie najmu najemca był zobowiązany tylko do drobnych napraw).

Generalnie, wypowiedzenie umowy odbywa się podobnie jak w wypadku umowy najmu. Różnica jest taka, że w wypadku dzierżawy gruntu rolnego można tę dzierżawę wypowiedzieć na jeden rok naprzód pod koniec roku dzierżawnego, inne dzierżawy na pół roku naprzód.

121 Umowa leasingu.

Przez umowę leasingu finansujący zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa nabyć daną rzecz na warunkach określonych w umowie i oddać tę rzecz korzystającemu do używania (ewentualnie i użytkowania) na określony czas, a korzystający zobowiązuje się do zapłacenia w określonych ratach wynagrodzenia pieniężnego, równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy.

Umowa powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności.

Jeśli po wydaniu rzeczy korzystającemu rzecz zostanie utracona z powodów za które finansujący nie ponosi odpowiedzialności (korzystający musi o tym niezwłocznie finansującego zawiadomić), umowa leasingu wygasa. Finansujący może wtedy zażądać natychmiastowej zapłaty pozostałych rat.

Finansujący nie odpowiada za wady rzeczy przed korzystającym, chyba że ponosi za nie odpowiedzialność bezpośrednią. Korzystający nie może bez zgody finansującego oddać rzeczy do używania osobie trzeciej.

Po czasie określonym umową korzystający może żądać przeniesienia własności rzeczy na siebie.

122. Umowa użyczenia.

Ta umowa również jest podobna do umowy najmu. Różni się głównie tym, że jest nieodpłatna. Przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu na bezpłatne używane oddanej mu rzeczy na czas określony lub nieokreślony.

Umowa użyczenia jest (odmiennie niż umowa najmu) umową realną. Dochodzi do skutku dopiero z chwilą oddania rzeczy. Przedmiotem użyczenia mogą być tylko rzeczy które nie podlegają zużyciu. Rzecz bowiem musi być zwrócona właścicielowi po wygaśnięciu umowy. Korzystający ponosi drobne nakłady związane z używaniem rzeczy.

Gdy w umowie nie jest podany okres użyczenia użyczenie kończy się gdy biorący zrobił użytek z rzeczy lub gdy minie czas, w którym mógłby ten użytek zrobić. Oddana rzecz musi być w stanie nie pogorszonym, używający jednak nie odpowiada za zużycie będące następstwem normalnego używania rzeczy.

123. Umowa zlecenia.

Jest to jedna z umów, których treścią jest świadczenie usług przez jeden podmiot na rzecz drugiego. Umowa ta polega na tym, że przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Umowę tę stosuje się więc do wszystkich umów które nie podlegają innym przepisom.

Od umowy o pracę umowa zlecenia rożni się tym, że przy umowie zlecenia przyjmujący zlecenie nie staje się pracownikiem, nie podlega osobie dającej zlecenie, działa samodzielnie.

Od umowy o dzieło różni się umowa zlecenia tym, że umowa zlecenia nie jest umową rezultatu, przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania pewnych czynności, nie gwarantuje ostatecznego rezultatu, choć oczywiście jest zobowiązany do starannego działania.

Przyjmujący zlecenie zobowiązany jest dokonać danej czynności osobiście. Może powierzyć ją innej osobie tylko wtedy, gdy zmuszają go do tego okoliczności. Musi o tym niezwłocznie zawiadomić zleceniodawcę.

Zleceniodawca musi zapłacić wynagrodzenie a także (zazwyczaj) zwrócić poniesione nakłady.

Umowa może zostać w każdej chwili wypowiedziana przez którąkolwiek ze stron. Strony zobowiązane są wtedy zwrócić wzajemnie świadczenia. Gdy stanie się to bez ważnego powodu strona odpowiada z tytułu poniesionej szkody. W zasadzie umowa nie wygasa w chwili śmierci zleceniodawcy.

124. Umowa agencyjna.

Przez umowę agencyjną przyjmujący zlecenie (agent) zobowiązuje się za wynagrodzeniem (prowizja) do stałego pośredniczenia przy zawieraniu umów określonego rodzaju na rzecz dającego zlecenie lub w jego imieniu. Rożni się to tym od umowy zlecenia, że przy umowie agencyjnej agent zobowiązuje się do stałego pośredniczenia przy zawierani umów (nie jednorazowego). Agent nie podlega służbowo dającemu zlecenie i wykonuje swe czynności samodzielnie.

Od umowy o dzieło różni się umowa agencyjna tym, że wynik działania agenta jest zawsze niepewny. Agent nie zobowiązuje się do osiągnięcia pozytywnego rezultatu (zawarcia umowy), tylko do dołożenia starań, by tak się stało. Agent, w przeciwieństwie do komisanta zawsze działa w czyimś imieniu, czego nie wolno mu ukrywać. Świadczenie usług przez agenta jest odpłatne.

Agent działa na zasadzie na własne ryzyko, musi więc pokrywać wszystkie wydatki i koszty związane z wykonywaniem swych czynności. Wydatki te pokrywa z prowizji. Tyko w wyjątkowych wypadkach może zażądać od zleceniodawcy zwrotu nakładów (wtedy, gdy wydatki były uzasadnione i ich wysokość przekraczała zwykła miarę).

Umowa agencyjna zawarta na czas nieokreślony może być wypowiedziana na trzy miesiące naprzód na koniec miesiąca kalendarzowego.

125. Umowa komisu.

Istota umowy komisu polega na tym, że przyjmujący zlecenie (komisant) zobowiązuje się za prowizją w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do kupna lub sprzedaży rzeczy ruchomych na rachunek dającego zlecenie (komitenta) lecz na własny rachunek.

Tak więc umowa komisu jest zawsze umową odpłatną, dotyczącą rzeczy ruchomych, mogą ją zawierać jedynie przedsiębiorstwa trudniące się daną działalnością zawodowo. Komisant działa zawsze we własnym imieniu lecz na rachunek komisanta. Tym rożni się umowa komisu od umowy agencyjnej. Poza tym umowa komisu ma zwykle charakter jednorazowy.

Obowiązkiem komisanta jest kupienie lub sprzedanie dla komitenta danej rzeczy. Usługa komisanta musi być pełna, tzn. musi on w razie potrzeby np. zareklamować produkt, udostępnić jego oglądanie itp. Musi on też zainkasować ustaloną cenę. Za wszystkie działania odbiegające od umowy komisant odpowiada przed komitentem (np. jeśli sprzeda rzecz taniej musi komitentowi i tak dać pełną cenę). Jeśli sprzedałby daną rzecz drożej, różnica w cenie i tak należy do komitenta (ponieważ komisant działa w jego imieniu).

O fakcie sprzedaży danej rzeczy komisant musi jak najszybciej powiadomić komitenta. Komisant ponosi odpowiedzialność z tytułu rękojmi (poza ukrytymi wadami fizycznymi i wadami prawnymi o których nie wiedział).

Obowiązkiem komitenta jest zapłacenie komisantowi prowizji. Może on tego wymagać od chwili, gdy sprzedał rzecz. Komisant może też żądać prowizji gdy umowa nie została wykonana z winy komitenta.

Prawo własności rzeczy posiada komitent (nie komisant). Komisant może natomiast przenieść to prawo na osoby trzecie, którym sprzedał rzecz, jako że działa w imieniu komitenta.

126. Umowa przewozu.

Przez umowę przewozu przewoźnik zobowiązuje się do przewiezienia za wynagrodzeniem osób lub rzeczy. Jest to umowa konsensualna i odpłatna. Do przewozu bezpłatnego stosuje się umowę zlecenia.

Przy przewozie osób podstawowym obowiązkiem przewoźnika jest dowiezienie podróżnego na miejsce oraz zapewnienie mu bezpieczeństwa w czasie jazdy. Odpowiedzialność za bagaż nie powierzony przewoźnikowi przewoźnik ponosi tylko wtedy jeśli szkoda powstała w wyniku jego niedbalstwa lub winy umyślnej.

Podobna odpowiedzialność dotyczy przewozu rzeczy. Dodatkowo, wysyłający powinien oznaczyć przesyłkę według rodzaju, ilości i sposobu opakowania. Na żądanie przewoźnika powinien on też wystawić list przewozowy, który poza tymi detalami podaje też istotne postanowienia umowy. Odbiorca zobowiązuje się do zapłaty należności przewodnikowi.

Odpowiedzialność przewoźnika jest odpowiedzialnością kontraktową, tzn. w wypadku niedostarczenia przesyłki istnieje domniemanie jego winy. Odpowiedzialność przewoźnika jest jednak ograniczona, tzn. przewoźnik odpowiada za maksymalnie zwykłą wartość przesyłki. Przewoźnik nie odpowiada jednak za ubytki naturalne.

Według ustawy „Prawo przewozowe” przewoźnik jest zwolniony od obowiązku przewozu jeśli:

• zachodzą okoliczności uniemożliwiające przewóz, którym przewoźnik nie mógł zapobiec

• klient nie zastosował się do przepisów przewozowych

• ze względu na przedmiot przewozu nie było możliwe dokonanie przewozu

Jeśli przewoźnik odda przesyłkę innemu, odpowiada za jego czyny jak za swe własne.

List przewozowy składa się z: oryginału, wtórnika (kopia dla nadawcy), grzbietu (do stacji nadania), ceduły (towarzyszy przesyłce).

127. Spedycja.

Umowa spedycji polega na tym, że spedytor zobowiązuje się za wynagrodzeniem w zakresie działań swego przedsiębiorstwa do wysłania lub odbioru przesyłki albo do dokonania innych usług związanych z przewozem. Spedytor może przy tym występować w imieniu swoim lub zleceniodawcy, zawsze jednak na jego rachunek. Ważne jest to że spedycja jest odpłatna i umowę zawrzeć można tylko z zawodowcami. Jest to umowa konsensualna.

Podstawowym obowiązkiem spedytora jest zorganizowanie nadania przesyłki, a więc i zawarcie umowy z przewoźnikiem. Jest on za niego odpowiedzialny chyba, że nie ponosi odpowiedzialności w wyborze. Może spedytor jednak sam dokonać przewozu. W tym wypadku posiada on prawa przewoźnika.

Odpowiedzialność spedytora jest odpowiedzialnością kontraktową.

128. Umowa ubezpieczeniowa według kodeksu cywilnego.

Ubezpieczenia dzielą się na społeczne, związane bezpośrednio ze stosunkiem pracy. Ich przedmiotem jest życie, zdrowie, zdolność do pracy oraz ubezpieczenia gospodarcze, nie związane ze stosunkiem pracy, których przedmiotem jest majątek oraz dobra osobiste.

Przez umowę ubezpieczenia zakład ubezpieczeń spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku. Ubezpieczany zobowiązuje się płacić składkę, a także informować zakład o wszystkich wydarzeniach które mogą mieć związek z przedmiotem ubezpieczenia. Świadczenie polega na odszkodowaniu za szkodę powstałą wskutek wypadku (przy ubezp. majątkowym) lub umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia (ubezp. osobowe). Ubezpieczenie obejmuje tylko przyszłe, losowe wypadki. Nie można ubezpieczyć wypadków które już zaszły.

Umowa ubezpieczenia to umowa rodzaju umów przystąpienia. Ubezpieczający się nie może podyktować swych warunków umowy, może przyjąć narzucone lub do umowy nie przystępować. Umowę uważa się za zawartą w chwili doręczenia przez zakład ubezpieczeń dokumentu ubezpieczenia.

Przyjęło się że odpowiedzialność zakładu rozpoczyna się następnego dnia po zawarciu umowy, nie wcześniej jednak niż następnego dnia po zapłaceniu pierwszej składki. W razie wypadku zakład zobowiązany jest do wypłacenia świadczenia w ciągu 30 dni od wypadku, chyba, że ustalono co innego.

129. Umowa przechowania.

Przez umowę przechowania przechowawca zobowiązuje się zachować w stanie nie pogorszonym rzecz ruchomą oddaną mu na przechowanie. Jest to umowa realna, konieczne jest oddanie rzeczy by umowę można było uznać za zawartą. Jej przedmiotem może być tylko rzecz ruchoma. Odpłatność nie jest istotnym elementem umowy.

Obowiązkiem przechowawcy jest przede wszystkim roztoczenie pieczy nad rzeczą tak, by oddać ją w sanie nie pogorszonym. Nie wolno mu używać rzeczy, chyba że jest to konieczne.

Obowiązkiem składającego jest (poza ewentualną zapłatą wynikającą z umowy) zwrot wszelkich nakładów koniecznych do przechowywania rzeczy.

Składający może w każdej chwili przerwać przechowanie. Zwrot powinien nastąpić w miejscu w którym rzecz była przechowywana.

130. Depozyt nieprawidłowy.

Szczególną odmianą przechowania jest depozyt nieprawidłowy. Jego przedmiotem są pieniądze lub inne rzeczy oznaczone co do gatunku. Przechowawca może takimi rzeczami rozporządzać. Przy zwrocie depozytu oddaje tę samą ilość rzeczy.

131. Umowa składu.

Przez umowę składu przedsiębiorstwo składowe zobowiązuje się di przechowania za wynagrodzeniem przyjętych towarów. Różnice od umowy przechowania są więc takie, że umowa składu jest zawsze odpłatna i można ją zawrzeć tylko z przedsiębiorstwami trudniącymi się tym zawodowo.

Przedsiębiorstwa takie mają więcej obowiązków niż przechowujący. Gdy np. przechowują rzeczy łatwo psujące się muszą, gdy interes składującego tego wymaga, sprzedać te rzeczy z zachowaniem należytej staranności.

Jest to też umowa realna.

132. Umowa pożyczki.

Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy lub rzeczy oznaczonych co do gatunku (tylko!) a pożyczający zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość rzeczy po upływie określonego terminu. . Jest to umowa konsensualna. Od depozytu nieprawidłowego różni się pożyczka ściśle określonym terminem oddania. Termin wypowiedzenia wynosi 6 tygodni. Pożyczka może być oprocentowana lub nie. Może być zawarta w dowolnej formie.

133. Umowa rachunku bankowego.

Przez umowę rachunku bankowego bank zobowiązuje się względem posiadacza rachunku na czas oznaczony lub nie do przechowania jego środków pieniężnych oraz do prowadzenia na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych. Jest to umowa konsensualna. Pieniędzmi klienta można obracać, ale bank musi być gotowy na wydanie ich na każde żądanie klienta.

Przy każdej zmianie rachunku bank zobowiązany jest do przesyłania posiadaczowi rachunku z wyciągiem z rachunku z saldem. Roszczenia wynikające ze stosunku rachunku bankowego przedawniają się po 2 latach. Roszczenia o zwrot wkładów oszczędnościowych ulegają przedawnieniu po 10 latach. Umowę można wypowiedzieć w każdej chwili. Bank może to jednak uczynić wyłącznie z ważnych powodów.

134. Poręczenie według kodeksu cywilnego.

Przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. Umowa musi być pod rygorem nieważności sporządzona na piśmie. Poręczyciel staje się odpowiedzialny jak dłużnik solidarny. Poręczyciel może przenieść wszelkie zarzuty wobec wierzyciela jakie posiadał dłużnik główny. Jeśli dłużnik opóźnia się z spełnieniem świadczenia wierzyciel powinien natychmiast poinformować o tym poręczyciela.

135. Darowizna.

Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Nie stanową darowizny bezpłatne świadczenia, które wynikają z umowy uregulowanej innymi przepisami.

Darczyńca zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Obdarowany może się też domagać odsetek w wypadku opóźnienia świadczenia. Darczyńca jest też odpowiedzialny za wady rzeczy.

Darczyńca może zobowiązać obdarowanego do oznaczonego działania lub zaniechania. Jest to polecenie, nikt nie zostaje wierzycielem. Obdarowany może odmówić przez oddanie rzeczy którą przekazał mu darczyńca. Darowizna może być odwołana jeśli obdarowany dopuścił się względem darczyńcy rażącej niewdzięczności. Następuje to przez złożenie oświadczenia na piśmie.

136. Renta a dożywocie.

Przez umowę renty jedna ze stron zobowiązuje się względem drugiej do określonych świadczeń okresowych w pieniądzu lub rzeczach oznaczonych co do gatunku. O ile nie oznaczono inaczej rentę należy płacić co miesiąc z góry lub w terminie wynikającym z właściwości renty. Do renty ustanowionej za wynagrodzeniem stosuje się umowę o sprzedaży (bez wynagrodzenia - o darowiźnie).

Jeśli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie, powinien on przyjąć zbywcę jako domownika, zapewnić mu normalne życie. Dożywocie można zastrzec też na rzeczy osoby bliskiej zbywcy. Prawo dożywocia jest niezbywalne. W wyjątkowych wypadkach możliwe jest zasądzenie przez sąd zmiany dożywocia na rentę lub rozwiązanie umowy dożywocia.

Przy zbyciu nieruchomości obciążonej dożywociem dożywotnik może zażądać dożywotniej renty odpowiadającej wartości prawa.

137. Ugoda.

Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego, aby uchylić niepewność co do roszczeń lub zapewnić ich wykonanie.

138. Przyrzeczenie publiczne.

Kto przez ogłoszenie publiczne przyrzekł nagrodę za wykonanie oznaczonej czynności zobowiązany jest przyrzeczenia dotrzymać. Może on je również odwołać, również przez ogłoszenie publiczne. Jeśli czynność wykonana została przez kilka niezależnych osób nagroda przysługuje wszystkim, chyba że zastrzeżone zostało iż istnieje tylko jedna nagroda. Wtedy nagrodę otrzymuje pierwsza osoba lub nagrodę dzieli sąd.

139. Przekaz według kodeksu cywilnego.

Kto przekazuje drugiemu (odbiorcy) świadczenie osoby trzeciej (przekazanego), upoważnia tym samym odbiorcę przekazu do przyjęci a przekazanego do spełnienia świadczenia przekazującego. Roszczenia odbiorcy przeciw przekazanemu przedawniają się po roku. Dopóki przekazany nie przyjął lub nie spełnił świadczenia przekazujący może odwołać przekaz.

140. Papiery wartościowe według kodeksu cywilnego.

Jeśli zobowiązanie wynika z wystawionego papieru wartościowego dłużnik zobowiązany jest do świadczenia za zwrotem dokumentu. Spełnienie świadczenia do rąk posiadacza dokumentu zwalnia dłużnika ze świadczenia, chyba, że działał on w złej wierze.

Dokumenty dzielą się na imienne, legitymujące osobę wymienioną z nazwiska, na okaziciela, które muszą posiadać zezwolenie odpowiedniego organu państwowego i na zlecenie, indos czyli pisemne oświadczenie na papierze wartościowym zawierające podpis zbywcy i oznaczające przeniesienie praw na inną osobę. Umarzanie papierów wartościowych regulują przepisy ogólne.

2

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.




---