Ergonomia - nauka o człowieku w sytuacji pracy Nazwa pochodzi od: „ergon” - praca, „nomos” - prawo, prawidłowość.

Od 1978 w Polsce istnieje PTE - Polskie Towarzystwo Ergonomiczne

Ergonomia dzieli się na:

• Ergonomia przemysłowa

• Ergonomia poza przemysłowa :

• ergonomia stanowisk komputerowych

• ergonomia oprogramowania

• ergonomia mieszkania

• ergonomia transportu i ruchu drogowego

• ergonomia pracy umysłowej

• ergonomia czasu wolnego i wypoczynku

• ergonomia osób w starszym wieku

• ergonomia osób młodocianych

• ergonomia krajów rozwijających się

• ergonomiczna lista problemowa ELP (120) + lista warunków diagnostycznych (90)

• Arkusz Oceny Ergonomicznej wg. J. Gierasimiuk.

Definicje Ergonomii:

wg Jana Rosnera: Ergonomia jest nauką praktyczną i kompleksową, której celem jest dostosowanie maszyn, urządzeń technicznych i organizacji pracy do psychicznych i fizycznych możliwości człowieka

wg Janusza Ditrycha: Ergonomia jest nauką stosowaną, której celem jest ukształtowanie optymalnych relacji w systemie człowiek - obiekt techniczny.

wg Edwarda Franusa: Ergonomia jest kompleksową nauką empiryczną ukierunkowaną na wieloaspektowe poznanie układu człowiek - technika i opracowanie zbioru twierdzeń dyrektywalnych dla urzeczywistnienia w praktyce obustronnego dostosowania członów układu celem zapewnienia mu najkorzystniejszych warunków do funkcjonowania.

Certyfikaty:

ISO 9001 - zarządzanie jakością

ISO 14000 - norma ekologiczna

Podstawowe nurty działalności ergonomicznej:

• ergonomia korekcyjna (korygująca) Dotyczy obiektu technicznego (maszyny, wyrobu), procesu technologicznego lub pomieszczenia. Poprawianie własności ergonomicznych.

• ergonomia koncepcyjna (projektowanie ergonomiczne) Zaprojektowanie obiektu, procesu, maszyny lub pomieszczenia tak, by ergonomia była uwzględniona (w fazie projektowania)

• ergonomia modernizująca Celowe nakierowywanie działań, by zwiększyć ergonomię.

PRZEDMIOT BADAŃ ERGONOMII i NAUKI SKŁADOWE:

Nauki techniczno-ekonomiczne:

• Nauki o technologiach

• Naukowa organizacja pracy

• Ekonomiczna analiza pracy (wyliczenie wartości pracy)

• Normowanie i badanie metod pracy

Nauki o człowieku:

• Fizjologia pracy (zachowanie człowieka podczas pracy)

• Antropotechnika (wiedza o wymiarach człowieka)

• Psychologia inżynieryjna (przetwarzanie procesami percepcji i przetwarzania (rozmieszczenie wskaźników, kontrolek itp.)

• Higiena pracy (Właściwości fizyczne stanowiska pracy (temp, światło, hałas itp.)

Przedmiot badań Ergonomii: na dzień dzisiejszy jest tzw. cybernetyczny model człowiek-praca

• prakseologia (praksis - praktyka, logos - nauka), twórca: Espinos (koniec XVIIIw)

• ogólna teoria systemów. Twórca: Ludwig von Bertalanffly (lata 30-te XXw)

• cybernetyka

• informatyka

• teoria sieci neuronowych (neural network theory)

• bionika

• biotechnologia

• biomechanika

• teoria zbiorów rozmytych (fuzzy seto theory) Twórca: Lee Zadel

• psychologia

• socjologia

Czynniki fizycznego środowiska pracy:

• Wibracje

• Mikroklimat

• Hałas

• Oświetlenie

• Zanieczyszczenie

• Promieniowanie elektromagnetyczne wysokiej częstotliwości

• Inne promieniowania

• Elektryczność statyczna

Układ wykonuje funkcje:

• odbiór informacji

• podejmowanie decyzji

Obejmuje podstawowy zakres problematyki ergonomii przemysłowej.

HAŁAS

Poziom natężenia hałasu. (1 fon jednostką poziomu głośnosci)

Granica szkodliwości 1000 Hz

Zakres słyszalności człowieka 16 - 16000 Hz

Ucho ludzkie potrafi rozpoznać dźwięk w stopniu co 1,5 dB

Hałas - każdy dźwięk uciążliwy lub niepożądany w danej sytuacji

Filtr korygujący A - stosowany przy pomiarach hałasu dla ludzkiego ucha w zakresie 0 - 55 fonów

Filtr korygujący B - w zakresie 55 - 85 fonów

Filtr korygujący C - w zakresie > 85 fonów

Pr. Webera - Fechnera - między intensywnością bodźca zewnętrznego a reakcją organizmu ludzkiego istnieje zależność logarytmiczna (organizm reaguje przyrostowo - logarytmicznie)

Dla każdego bodźca fizycznego można ustalić taką wartość intensywności, która nie powoduje u badanego człowieka, bądż też badanej populacji żadnej reakcji. Nazywamy to komfortem ergonomicznym.

Wartości optymalne

Hałas H_opt= 55 fon = 55 dB (A)

Oświetlenie O_opt= 2000 lx

Ze względów ekonomicznych nie opłaca się zawężać norm do wartości pasa ergonomicznego.

Choroba zawodowa - choroba wykryta w czasie trwania pracy.

Choroba parazawodowa - wykryta po zakończonej pracy (po latach) np. po pracy z azbestem

Wartości progowe

Oświetlenie E -> Epr = 1*10^-6 lx

Hałas p -> p₀ p₀= 2*10^-5 [N/m²] ciśnienie

I -> I₀ I₀=1*10^-12 [W/m²] natężenie

W -> W₀ W₀=1*10^-12 [W] moc akustyczna

Wybrane zagadnienia kształtowania klimatu świetlnego - wg PN - 84/E „Oświetlenie wnętrz światłem sztucznym”

Podstawowe wielkości i jednostki świetlne:

E - natężenie oświetlenia

φ - strumień świetlne

I - światłość

L - luminancja

---