Przez Olkę 19 11 2007, MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI POLITYCZNE1, MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI POLITYCZNE


MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI POLITYCZNE

Prof. dr hab. Wiesław Dobrzycki

Egzamin - 18 styczeń 2004 (niedziela): I grupa 12:15 - 13:15, II grupa 13:30 - 14:30 a. 5,

dwa pytania opisowe

Wpis - 24 styczeń 2004 (sobota): 9:15 - 10:50, s 113

Egzamin poprawkowy - 7 luty 2004 (sobota)

2003-10-05

  1. Podstawowa wiedza teoretyczna dotycząca stosunków międzynarodowych.

  2. Ewolucja i etapy rozwoju stosunków międzynarodowych.

  3. Funkcjonalne podejście do stosunków międzynarodowych

Literatura:

Podręczniki:

    1. Edward Haliżak, Roland Kuźniak (red.) „Stosunki międzynarodowe - geneza, struktura, dynamika” Wyd. III, Warszawa 2000.

    2. Włodzimierz Malendowski, Czesław Mojsiewicz (red.) „Stosunki międzynarodowe” Wyd. I, Wrocław 1998.

Encyklopedie i słowniki:

    1. Alfons Klafkowski (red.) „Encyklopedia prawa międzynarodowego i stosunków międzynarodowych” Warszawa .

    2. Grażyna Michałowska (red.) „Mały słownik stosunków międzynarodowych”.

Dokumenty i materiały źródłowe:

    1. Ludwik Gelberg (red.) „Prawo międzynarodowe i historia dyplomatyczna“ 3 tomy, Warszawa 1950-1960.

    2. Stanisław Bieleń (red.) „Prawo w stosunkach międzynarodowych. Wybór dokumentów”.

    3. Teresa Łoś-Nowak „Współczesne stosunki międzynarodowe. Wybór tekstów źródłowych z komentarzem” Wrocław 1994.

    1. Józef Kukułka „Międzynarodowe stosunki polityczne”.

    2. W. Radowan, W. Kadinowicz „Międzynarodowe stosunki polityczne” 1980.

    3. J. Wiatr „Socjologia polityki” Wyd. V, Warszawa 2002.

Teoria stosunków międzynarodowych:

    1. Józef Kukułka „Teoria stosunków międzynarodowych” Warszawa 2002.

    2. Teresa Łoś-Nowak „Stosunki międzynarodowe. Teorie, systemy, uczestnicy” Wrocław 2000.

Historia stosunków międzynarodowych:

    1. Wiesław Dobrzycki „Historia stosunków międzynarodowych w czasach nowożytnych 1815-1945”.

Międzynarodowe stosunki gospodarcze:

    1. Paweł Bożyk, Józef Misala, Popławski „Międzynarodowe stosunki ekonomiczne”.

    2. Adam Budnikowski „Międzynarodowe stosunki gospodarcze” Warszawa 2002.

Prawo międzynarodowe:

    1. Remigiusz Bierzanek, Janusz Szymonides „Prawo międzynarodowe publiczne” Warszawa 2002.

Syntezy i opracowania monograficzne:

    1. Kalwo-Korezi „Polityka po 19..”

Czasopisma:

    1. „Sprawy międzynarodowe” miesięcznik Wyd. Polski Instytut Spraw Międzynarodowych.

    2. „Stosunki międzynarodowe” Wyd. Uniwersytet Warszawski.

Egzamin - pisemny. 60min., 4 pytania - 18-01 (do potwierdzenia)

Pojęcie stosunki międzynarodowe (International Relations) ma dwojakie znaczenie:

Stosunki międzynarodowe to ogół oddziaływań, relacji, powiązań miedzy podmiotami polityki funkcjonującymi ...

Są prowadzone przez takich uczestników jak: państwa, narody, organizacja międzynarodowe, korporacje transnarodowe, ruchy i organizacje społeczne i polityczne, np. ruchy religijne, kościoły, partie a także jednostki.

Stosunki międzynarodowe rozwijają się w sferze polityki, gospodarki, kultury (oddziaływań społecznych), nauki, a także kontaktów międzyludzkich.

Polski termin „międzynarodowy” jest dokładnym tłumaczeniem „international”, który określa stosunki między narodami zorganizowanymi w państwie. Jest to następstwo faktu, że naród tworzy państwo. Państwo jest formą organizacyjną narodu.

Stosunki międzynarodowe używa się na oznaczenie stosunków między państwami.

Płaszczyzny (rodzaje) stosunków międzynarodowych:

  1. międzynarodowe stosunki polityczne

  2. międzynarodowe stosunki gospodarcze - badające sektor gospodarki finansów

  3. międzynarodowe stosunki wojskowe - badające rolę czynnika militarnego w stosunkach międzynarodowych i problemy z nim związane

  4. międzynarodowe stosunki społeczne (kulturalne) - sfera przenikania i asymilacji kulturowej i różnorodności kultur, które na siebie oddziaływują. Odgrywa tu rolę czynnik religijny.

  5. międzynarodowe stosunki naukowo-techniczne - obejmują rozwój techniki w skali międzynarodowej, transfer technologii, licencjonowanie patentów, międzynarodowe skutki nowoczesnych technologii i zagrożenia niebezpieczeństwa przez cybernetykę.

  6. międzynarodowe stosunki ekologiczne - obejmują współpracę w zakresie ochrony środowiska.

Stosunki międzynarodowe można podzielić według kryterium uczestników:

Obecnie mamy ok. 4800 Organizacji Pozarządowych np.

Stosunki międzynarodowe a stosunki wewnętrzne państw.

Stosunki wewnętrzne w państwach są hierarchicznie zorganizowane, centralnie zarządzane.

W stosunkach międzynarodowych brak jest hierarchicznego uporządkowania, brak jest nadrzędnej władzy. Stosunki międzynarodowe charakteryzują się wielością równorzędnych władz, czyli poliarchią oraz głęboką decentralizacją. Z tego wynika, że stosunki międzynarodowe cechuje znacznie mniejszy stopień uporządkowania.

Polityka wewnętrzna i polityka zagraniczna.

Polityka wewnętrzna to całokształt działań państwa realizowanych wewnątrz swojego terytorium narodowego. Polityka wewnętrzna wynika z systemu politycznego państwa i systemu wartości, który jest jego podstawą.

Polityka zagraniczna to całokształt działań państwa w środowisku międzynarodowym. Celem polityki zagranicznej jest stwarzanie najlepszych warunków do rozwoju cywilizacyjnego państwa i do zapewnienia bezpieczeństwa narodowego.

Prof. Dobrzycki uważa, że polityka zagraniczna wynika z polityki wewnętrznej z systemu politycznego.

Uwarunkowania polityki zagranicznej:

  1. uwarunkowania geograficzne - wielkość terytorium państwa, przebieg i charakter granic państwowych, sąsiedztwo. Uwarunkowanie to dotyczy głównie mocarstw. Teoria geopolityki - największe znaczenie dla państwa ma położenie geograficzne.

  2. Uwarunkowania demograficzne - jak liczba i potencjał ludności wpływa na politykę zagraniczną, struktura ludnościowa, gęstość zaludnienia.

  3. Uwarunkowania ekonomiczne - potencjał i siła ekonomiczna państwa.

  4. Uwarunkowania militarne - pochodna uwarunkowań ekonomicznych.

  5. Czynnik ustrojowy - państwa demograficzne i niedemograficzne.

  6. Czynnik cywilizacyjno-religijny - starcie cywilizacji.

12-10-2003

Polityka zagraniczna a stosunki międzynarodowe.

Suma działań podejmowanych przez poszczególne państwa nie tworzy jeszcze całości stosunków międzynarodowych, jest tylko ich częścią.

Polityka zagraniczna prowadzona jest przez państwa (tylko jednego uczestnika stosunków międzynarodowych. Stosunki międzynarodowe obejmują całokształt działań podejmowanych przez różnych uczestników stosunków międzynarodowych (państwa, narody, organizacje międzynarodowe, korporacje trans narodowe, partie polityczne itp.). stosunki międzynarodowe są więc rodzajem stosunków społecznych, które kształtują się ponad granicami państwa i dotyczą relacji między różnymi podmiotami życia międzynarodowego.

Międzynarodowe stosunki polityczne.

Stosunki polityczne uważane są za główny rodzaj stosunków międzynarodowych. Państwo jako główny uczestnik stosunków międzynarodowych jest dysponentem potencjału militarnego (siły narodu) i dysponuje mechanizmami do tworzenia warunków rozwoju. Międzynarodowe stosunki polityczne pełnią kreatywne i regulacyjne funkcje wobec innych dziedzin życia międzynarodowego. Rola państwa w świecie zmniejsza się w skutek internacjonalizacji.

Kształtowanie się stosunków międzynarodowych.

Stosunki międzynarodowe pojawiły się w historii wtedy, kiedy pojawiły się państwa jako organizacje:

  1. Istnienie stosunków międzynarodowych możemy stwierdzić już w odległej starożytności

  2. Nowożytne stosunki międzynarodowe narodziły się w Europie na przełomie średniowiecza i odrodzenia wraz z kształtowaniem się państw narodowych

  3. Rozwój kapitalizmu w XVIII wieku i wejście w fazę przemysłową miały ogromną konsekwencję dla stosunków międzynarodowych, dlatego że coraz bardziej masowa produkcja wymagała stałego przekraczania granic państwowych, co dynamizowało stosunki gospodarcze. Wówczas też pojawiło się zjawisko współzależności międzynarodowej.

  4. Siatka powiązań międzynarodowych zaczęła się zagęszczać w XIX wieku. Wymagało to coraz szerszych prawno-międzynarodowych i instytucjonalnych regulacji. Pojawiło się prawo dyplomatyczne. Ówczesny XIX wieczny ład był ładem europocentrycznym, który decydował o losach ówczesnego świata (koncert mocarstw). Kształtowały się państwa imperialne (wg Lenina imperialistyczne, które tworzyły swój ład narodowy). Cechy XIX - wiecznego ładu:

    1. mocarstwa te przystąpiły do kolonialnego podziału świata

    2. tworzyły swoje strefy wpływów na całym świecie i utrzymywały je siłą zbrojną

    3. uzasadnienie jakie mocarstwa dawały: tworzenie cywilizacji białego człowieka, która miała być najlepszym rozwiązaniem dla ludu

    4. pojawiły się pierwsze kryzysy nad produkcją, był to skutek tego, że nie było mechanizmów regulacyjnych

  5. W okresie międzywojennym zaczęto tworzyć system bezpieczeństwa zbiorowego, pojawiła się organizacja uniwersalna (Liga Narodów), pojawiły się totalitarne projekty międzynarodowego ładu tzn. faszyzm i komunizm.

  6. Po II wojnie światowej ukształtował się dwubiegunowy ład międzynarodowy tzw. wschód - zachód (komunizm - kapitalizm). Zaczęły narastać zjawiska INTERNACJONALIZACJI i INSTYTUCJONALIZACJI. Internacjonalizacja polegała na wzroście oddziaływań i współzależności między państwami. Jednym z aspektów internacjonalizacji jest instytucjonalizacja, która oznacza przyjmowanie przez państwo i włączanie do swojego systemu zewnętrznych norm i uregulowań (jest to zjawisko ograniczania suwerenności państwowej). Internacjonalizacja oznacza dyfuzję kulturową.

Stosunki międzynarodowe jako dyscyplina badawcza.

Stosunki międzynarodowe jako nauka tak naprawdę narodziły się w okresie międzywojennym i po II wojnie światowej rozwinęły się. Stosunki międzynarodowe mają odległą genezę i tradycję (sięgają nawet do starożytności).

Po II wojnie światowej stosunki międzynarodowe to bardzo ścisła dyscyplina naukowa: teorie gier i symulacji kwantytatywne, ilościowe itp.

Periodyzacja i ewolucja stosunków międzynarodowych.

Periodyzacja, czyli określenie barier czasowych. Jak stosunki międzynarodowe kształtowały się w czasie.

1789 - rozpoczęcie rewolucji francuskiej. Sformułowano po raz pierwszy lub skonkretyzowano w formie propozycji norm prawa międzynarodowego takie nowe zasady stosunków międzynarodowych jak:

W „ Degradacji prawa międzynarodowego” z 1795 r. skodyfikowano powyższe zasady.

1815 - 1989/90 od ukształtowania ładu wiedeńskiego do końca ładu dwubiegunowego.

Okresy periodyzacji wewnętrznej:

  1. 1815 - 1870 / 71 okres ukształtowania się i funkcjonowania ładu międzynarodowego stworzonego na Kongresie Wiedeńskim. Okres ten kończy się zjednoczeniem Włoch i zjednoczeniem Niemiec.

  2. 1871 - 1918 / 19 OKRES ŁADU IMPERIALNEGO - okres ten zaczyna się zjednoczeniem Włoch i zjednoczeniem Niemiec i rozpoczęciem w 1919 roku Konferencji Wersalskiej.

  3. 1919 -1939 OKRES MIĘDZYWOJENNY ŁADU WERSALSKIEGO, ŁADU WASZYNGTOŃSKO - WERSALSKIEGO. W 1922 roku podjęto decyzje pominięte na konferencji Wiedeńskiej.

  4. 1939 - 1945 - II wojna światowa. Zawalenie ładu wersalskiego. Wraz z rozwojem wojny zaczęły się kształtować nowe łady.

  5. 1945 - 1989 / 90 OKRES ŁADU DWUBIEGUNOWEGO: układ wschód- zachód (okres zimnej wojny). Zakończył się upadkiem wschodu.

W okresie 1815 - 1870 / 71 najważniejsze było:

Listopad 1814 - czerwiec 1815 - Kongres Wiedeński - spotkanie państw, które obaliły system napoleoński. Stworzyły nową mapę polityczną Europy. Podstawowe decyzje:

2003-10-26

ŁAD WIEDEŃSKI

  1. W Europie:

  • Na Zachodniej półkuli: