Wymień i scharakteryzuj żródła prawa w Italii

Wraz z umocnieniem się samodzielności politycznej miast włoskich rosło w systemie źródeł prawa znaczenie wydawanych przez miasta statutów, a wiec prawa stanowionego, choć częściowo opierały się one na zwyczajowym prawie longobardzkim. Ale najistotniejszą z punktu widzenia rozwoju prawnego cechą prawa włoskiego były podstawowe nurty prawne o charakterze uniwersalnym :odrodzone prawo rzymskie oraz prawo kanoniczne, które będą wywierać doniosły wpływ na kształtowanie się systemów prawnych Europy w późnym średniowieczy i w czasach nowożytnych.

U schyłku X w wydany został w Pawii zbiór kapitularzy pod nazwą Capitulare Longobardorum. Liber Papiensis, był to zbiór zawierający zarówno normy zaczerpnięcte ze spisów prawa longobardzkiego jak i postanowienia królów frankońskich kapitularzy. W połowie XII pojawiło się systematyczne opracowanie zbioru pod nazwą Lombarda, który stanowił podstawę nauki prawa longobardzkiego na powstających wówczas uniwersytetach. Prawo longobardzkie wywarło wpływ na postanowienia ststutów miejskich, oraz w pewnej mierze na prawo lenne całej zachodniej Europy. Libri Feudorum, był to zbiór zwyczajów prawa lennego z terenów Lombardii, uzupełnionych ustawami cesarzy niemieckich, orzeczeniami sądów lennych miast półocnowłoskich oraz literaturą z Lombardy. Zbiór ten doczekał się licznych redakcji, z których najważniejszą jest tzw Vulgata.

Odrodzenie prawa rzymskiego: glosatorowie, prawnicy szkoły w Bolonii, którzy zaczeli badać prawo rzymskie. Założycielem był żyjący na przełomie XI i XII w Irnerius, a najsłynnejszym Accursius, którego dziełem był zbór Glossa ordinaria. glosatorowie uważali prawo rzymskie za prawo żywe, wskrzeszone przez fakt odrodzenie się idei Imperium rzymskiego w niemieckicj Rzeszy, a cesarzy niemieckich za bezpośrednich kontynuatorów cesarzy rzymskich. Rozpowszechnili oni teze że prawo rzymskie powinno mieć moc obowiązującą na wszystkich terytoriach, nad którymi rozciąga się panowanie cesarzy niemieckich. Komentatorzy, zwani też postglosatorami lub konsyliatorami, których celem było przystosowanie prawa rzymskiego do potrzeb współczesności. Do najsłynniejszych komentatorów należał żyjący w XIV w Bartolus de Saxoferrato oraz jego uczeń Baldus de Ubaldis. Corpus Iuris Civilis- działalność włoskich glosatorów doprowadziła do nadania kodyfikacji justyniańskiej nowego kształtu- zbioru składającego się z 4 części: Kodeks, Digestia, Instytucji i Nowel. Do nowel dawnych podzielonych obecnie na 9 grup, dodano dwie nowe grupy 10 i 11, w których został zawarty spis longobardzkiego prawa lennego oraz ustawy cesarzy niemieckich Fryderyka I i II. Cały zbiór zaczeto nazywać Corpus Iuris Civilis. W druku nazwa ta uzyta po raz pierwszy w 1583.

Prawo kanoniczne: pochodziło wyłącznie od władzy kościelnej, mogło dotyczyć nie tylko stosunków kościelnych ale i spraw świeckich. Normy kościelne czerpane były z Pisma Swiętego Starego i Nowego testamentu. Innym źródłem prawa kanonicznego było ustawodastwo synodalne, postanowienia soborów powszechnych oraz ustawodastwo papieskie (Dekret Gracjana)- stanowił podwaline dla rozwoju prawa kanonicznego. Xródłem prawa kanonicznego było też ustawodastwa papieskie (dekretały). Pierwszy urzędowy zbiór ustawodastwa papieskiego powstał w 1234 z inicjatywy papieża Grzegorza IX, wystepował zbiór ten pod nazwą Dekretałów Grzegorza IX, złozony z 5 ksiąg

Wszystkie zbiory tj. Dekret Gracjana, Dekretały Grzegorza IX, Liber Sextus, Clementinae i oba zbiory Extravagantes, były określane wspolna nazwą Corpus Iuris Canonici. Prawo kanoniczne stanowiło system prawny o charakterze powszechnym. Wpływ prawa kanonicznego nie ograniczał się do spraw duchownych ale i tych spraw świeckich , które podlegały jurysdykcji duchownej.

Statuty miejskie. Źródłem prawa miast włoskich były początkowo spisy zwyczajów miejscowych, wywodzące się głownie z prawa longobardzkiego i rzymskiego, orzeczenia sądowe, mające moc precedensów, oraz ustawy rad miejskich. Od połowy XI do końca XV w przyznana miastom włoskim autonomia wyrażała się m.in. w mozności stanowienia prawa. Na tej podstawie poszczególne miasta powoływały specjalne komisje, których zadaniem było ułożenie różnorodnych źródeł prawa miejskiego w systematyczne zbiory, zwane statutami. Do naszych czasów dotrwało 2000 statutów stanowiących niewyczerpane dotąd źródło wiadomości o prawie włoskim. Statuty regulowały wszystkie niemal dziedziny prawa. W ich postanowieniach obserwować można znamienne ścieranie się dwóch elementów: germańskiego (longobardzkiego) oraz rzymskiego. Ponadto prawo rzymskie choć statuty formalnie wyłączały jego stosowanie -stanowić mogło posiłkowe prawo powszechne, ius commune, co szczegółowo uzasadniała doktryna glosatorów i komentatorów.

Constitutiones Regini Siciliane, Liber Augustalis. 1231, zbiór ten oparty na prawie rzymskim , sankcjonował także pewne normy prawa longobardzkiego, a jednocześnie pozbawiał inne mocy odowiązującej dotąd źródła.

Zasady procesu skargowego

Był znany już przede wszystkim w średniowieczu, w Grecjii, Rzymie, w śród germanów. Nie było rozróżnienia miedzy prawem cywilnym a karnym. Po upadku rzymu był to tylko proces skargowy. Dominuje w tym procesie zasada skargowości. Proces mógł być wniesiony przez wniesienie skargi powoda. Jego przebieg był uzależniony od skargi.

-zasada kontradyktoryjności ( sporności), musiał toczyć się spór między dwiema stronami, którego sąd był biernym obserwatorem. Zadaniem sądu było przysłuchwanie się wystąpieniom przeciwników procesowych po to by orzec która ze stron przedstawiła więcej argumentów, a wiec po czyjej stronie stoi prawo, bez dociekania rzeczywistego stanu rzeczy, a wiec bez prawdy materialnej.

-zasada publiczności, u franków były to wiece sądowe, i stanowili oni ta publiczność

-zasada jawności i ustności, postępowanie przed sądem rozpoczynało się z chwilą stawienia się obu stron procesowych przed śadem. Jedną strona był ten kto spowodował powstanie procesu czyli powód, druga stroną był pozwany. Spór stron przed sądem zaczynał skarga powoda, poprzedzona przysięgą że nie wnosi skargi lekkomyslnie, lub okazaniem dowodu przestępstwa. Wraz ze wzrostem roli sędziowskiego kierownictwa procesem nakaz odpowiedzi na skargę wychodził od samego sędziego, który także wzywał osoby wchodzące w skład grona sądzącego o ustalenie osnowy wyroku.

-zasada bezpośredności, czyli dowody które dostarczone w procesie skargowym, największe znaczenie dowodu bezpośredniego , np. świadek z pierwszej ręki nie drugiej. Była ta zasada ściśle przestrzegana.

Zasada swobodnej oceny dowodów, sędzia ocenia dowody, czasami była ona eleminowana .

-Zasada ścisłego formalizmu, konieczność przestrzegania okreśłonych symboli, gestów, formuł.

Etapy stadia procesu skargowego:

Postępowanie przed sądem rozpoczynało się z chwilą stawienia się obu stron. Powód (pokrzywdzony), oskarżyciel wygłaszał skargę a nastepnie na te skargę udzielał odpowiedzi pozwany. Na ogół wymagano by skarga i odpowiedz na nia były wyglaszane wg określonych formuł . Proces był bardzo sformalizowany, wszelkie słowa, gest były bardzo ważne dla ówczesnych ludzi i odstępstwa od form były karane grzywną lub skrajne przegraniem procesu. Póżniej modyfikowano nieco procedury pozwalające na dodatkowe mowy uczestnikom procesu. Proces toczyl się w formie sporu sądowego miedzy powodem, a pozwanym czyli miał charakter kontradyktoryjny. Skarge i odpowiedz wygłaszano ustnie w sposób jawny. W większości krajów zachodnioeuropejskich po skardze powoda i odpowiedzi pozwanego zapadał merytoryczny wyrok. Sprawa była jasna kiedy pozwany przyznał się do winy. Sędzia nie wchodził w szczegóły i ogłaszal wyrok. Obowiązywał azasada prawdy formalnej, tzn sąd poprzestawał na tym czego dowiedział się w trakcie procesu. Przeciwieństwem prawdy formalnej jest prawda materialna, kiedy to sąd musi dojśc do tej prawdy, rzeczywistej jak rzeczywiście było. Kiedy pozwany zaprzeczał twierdzeniem powoda sąd wskazywał wtedy która ze stron ma przeprowadzić dowod i z góry określal jakie będą konsekwencje udania się do dowodu czy tez nie. Jeśli pozwany ma przeprowadzić dowód to jeśli mu się to uda, wówczas uniknie kary. Jeśli się nie uda to kara będzie miała taka a taką formę. . Wyrok miał charakter warunkowy, w zależnośic jak przebiegało postepowanie dowodowe, które miało miejsce już przed sądem ale zaufana i wybraną przez strony osobę. Dowody miały charakter irracjonyalny, podstawowym dowodem była przysięga. Przyjmowania była zasada bliższości do dowodu, co oznaczalo że przyznaje się prawo dowodzenia tylko jedej stronie.

Jeśli chodzi o wyrok , czy zapadał przed procesem dowodowym (warunkowy), czy po był w zasadzie niewzrudszalny.

Środki dowodowe procesu skargowego:

Dowody w średniowieczu miały charakter irracjonalny. Podstawowym dowodem była przysięga. Przyjmowana był zasada blizszości do dowodu, co oznaczało, że przyznaje się prawo dowodzenia tylko jednej ze stron. Uwczesne sądownictwo dysponowało środkami dowodowymi w postaci przysięgi (z reguły prawo do dowodu miał powód, w wyjatkowych przypadkach pozwany, przynależnośc do wyższego stanu). Reguł abyło by osoba przysiegająca wspierana była przez współprzysiężników, którzy składali przysiegę co do wiarygodności przysięgającego w procesie sądowym . Potwierdzali jego przysięgę. Rózna była liczba współprzysiężników. Zdarzali się również świadkoweie. Odgrywali mniejszą rolę niż współprzysiężnicy a niewiele się od nich różnili. Przysięga świadków dotyczyła faktów , nie osoby współprzysiegającego. Prawdą jest to co X oskarża Y lub nie jest to prawdą. W tą krótką przysiegę było wpełnione zeznanie, bez opowiadania. Nie zawsze dało się wszystko udowodnić przy pomocy przysięgi czy świadków. Średniowieczne prawo procesowe było ubogie w środki dochodzenia prawdy, więc gdy nie moża jej było ustalić w drodze normalnego postępowania sądowego odwoływano się do Boga, który jak zakładano wie szystko czyli i prawdę danego przypadku. Czyniono to poprzez instytucję tzw sądów bozych (ordalii). Traktowano boga jako sąd wyższej instancji. Od wyroku sądu bożego nie było odowłania. Aby otrzymać odpowiedz od Boga w danej sprawie trzeba było się go zapytać w odpowiedni sposób. Stąd też różne techniki, formy. Generalnie sądy boże dzielimy na jednostronne i dwustronne. W pierwszych uczestniczył tylko ten, który ma bliższośc do dowodu a w drugich obie procesujące się strony. Do sądów jednostronnych zaliczamy: próbę gorącej wody, rozpalonego żelaza, zimnej wody, próba krzyża, świec. Najpopularniejszym ze wszystkich sądów był pojedynek sadowy (dwustronny). Walczono pieszo, konno, na lance, miecze, maczugi. Zaniknięcie instytucji w XIV w.

Istniała także możliwośc kwestionowania dokumentów, z wyjątkiem opieczetowanych królewską pieczęcią.

Srodki odwoławcze procesu skargowego:

Jeśłi chodzi o wyrok , czy zapadał przed procese, dowodowym (warunkowy), czy po, był w zasadzie niewzruszalny. Nie było środków odwoławczych w naszym rozumieniu. Pewną namiastką odwołania była nagana wyroku, bedąca w istocie nagana sędziego. Polegało to na tym że kiedy zaproponowano wyrok, jeszcze przed jego uroczystym ogłoszeniem, jedna ze stron niezadowolaona z niego mogła go naganić. Kwestionowano tu nie tyle sam wyrok co uczciwość sedziego. Sędzia, którego naganiono musiał się wstrzymać od jakiegokolwiek sądzenia do czasu roztrzygnięcia sporu, uważano bowiem, iż jego część jest zakwestionowana, a całą sprawę roztrzygał pojedynek sądowy pomiędzy kwestionującym wyrok a sedzią. Z czasem zlagodzono to iż nie odbywał się już pojedynek a sprawa szła do sądu wyższej instancji i ten sąd roztrzygał spór między sędzią a niezadowolonym. Póżniej pod wpływem prawa rzymskiego ten dość prymitywnysposób będzie się zastępować apelacją. Różnica między apelacją a naganą polega na tym iż spór w wyższej instancji toczył się będzie dalej między tymi samymi stronami. Sędzia nie jest już strona. Następuje przeniesienie sprawy z niższej instancji do wyższej. W przypadku nagany zmieniały się strony - sędzia i niezadowolony z wyroku. Należy pamiętać iż same wydanie wyroku nie kończyło jeszcze procesu. Następowało postepowanie egzekucyjne. W pierszej kolejności zabierano ruchomości, gdy to niestarczało nieruchomości, a gdy pozwany nic nie posiadał stosowano egzekucję osobistą (zamykano w areszcie).

Zasady procesu inkwizycyjnego:

-postępowanie wszczynane jest z urzedu na podstawie doniesienia lub famy publicznej

-prowadzący postępowanie (sędzia-inkwirent), łączy w sobie funkcje oskarżyciela, obrońcy i wydającego wyrok. Wszystkie funkcje procesowe spoczywają w rękach jednego człowieka.

-oskarżony w proccesie jest jest stroną, nie jest podmiotem, lecz przedmiotem postępowania.

-postepowanie jest tajne dla publiczności i samego oskarżonego.

-charakteryzuje się zasadą inkwizycyjna czyli śledczą.

-upowszechnił się w Europie od XIIIw

-brak zasady kontradyktoryjności

-wyrokowanie odbywa się na dokumentach, zasada pisemności,

-cechą charakterystyczną jest że korona dowodów był dowód przyznania się do winy. Jeśli się przyznał było już koniec procesu.

-tortury środek do uzyskania dowodu

-były też sądy boże ordalia.

-opierało się na legalnej (formalnej )teorii dowodowej.

-tajność, nawet sam oskarżony, nie wie o co chodzi

Etapy stadia procesu inkwizycyjnego:

Składał się z 3 stadiów:

1)inquisitio generalis (inkwizycja generalna). ,miała character postępowania informacyjnego, ale jej celem było określenie czynu przestępnego i ewentualnego sprawcy. Wszczynano ja na podstawie donosu lub złej sławy publicznej. Obejmowała wizje lokalną i sumaryczną oraz przesłuchanie świadków bez przysięgi. Prowadzona była przez sędziego inkwirenta.

2)inquisitio specjalis (inkwizycja specjalna). Był ona właściwym postepowaniem dowodowym mającym na celu zebranie odpowiednich dowodów obciążających. Przesłuchanie oskarżonego odbywało się w formie odpowiedzi na z góry przygotowane krótkie pytania (artykuły dowodowe). Wartość każdego srodka dowodowego była ustawowo okreśłona, stąd nazwano to legalna (formalną teorią dowodową.) Początkowo powszechnie stosowana była pozytywna teoria dowodowa, zgodnie z którą sędzia mogł wydać wyrok, jeżeli za wina przemawiały dowody odpowiedniej jakości i w okreśłonej ilości. W XVIII w upowszechniła się negatywna teoria dowodowa, niezezwalajaca na wydawanie sedziemu wyroku, jeżeli odpowiednich dowodów nie było. Dowody dzieliły się na pełne (przyznanie się do winy, zeznania 2 świadków złożone pod przysięgą, opinie biegłych) i niepełne (poszlaki, zeznania 1 świadka), a wśród nich wiecej lub mniej niż niepełne. Najlepszym spśród wszystkich dowodów było przyznanie się oskarżonego do winy, co nazywano królową dowodów). Dla jego osiągniecia stosowano w procesie tortury.

3) Osądzenie, było oparte na materiałach dowodowych wskazanych w sledztwie i ich ocenie dokonanej przez sędziego. Od wyroków w sprawach karnych nie było apelacji. Jeżlei w toku postepowania nie zdołano zebrać odpowiednich dowodów, ale w mniemaniu sędziego istniały uzasadnione podejrzenia, wtedy mógł on ogłosić czasowe uwolnienie oskarżonego od sądu, umożliwiające wznowienie procesu zaraz po ich ujawnieniu, przy czym wcale nie oznaczało to uwolnienia z więzienia, w którym oskarżony nadal mógł przebywać. Z kolei brak pełnego dowodu, ale posiadanie innego dowodu stanowiącego połowę jego wartosci pozwalało na wymierzenie kary nadzwyczajnej, tzw kary z podejrzenia, co nieraz było dość złudne, zwłaszcza gdy zamiast kwalifikowanej orzekano zwykła karę śmierci.

Zasady procesu rzymsko-kanonicznego:

-pisemność

-skargowość

-dyspozycyjność (rozporządzalność), czyli tylko od woli strony zależało rozpoczęcie procesu, tj sedzia działał dopiero po otrzymaniu skargi powoda, oraz że same strony dysponowały swymi prawami procesowymi i materialnymi.

-kontradyktoryjność czyli sporność

-legalna teoria dowodowa, zwana teorią dowodów formalnych

-zasada prawdy formalnej, sedzia nie mógł dociekać rzeczywistego stanu rzeczy, ani brać pod uwagę okoliczności znanych mu wprawdzie, ale niezawartych w aktach procesu.

Stadia procesu rzymsko-kanonicznego:

Dzielił się na 2 stadia, rozdzielone od siebie tzw. litis contestatio, czyli wdaniem się w spór. Pierwsze stadium procesu wystepujące przed litiskontestacją , rozpoczynał wniesienie przez powoda pisemnej skargi> powinna ona zawierać : nazwisko powoda, przedmiot roszczenia, określenie sądu, podstawę prawna oraz nazwisko pozwanego. Na jej podstawie sędzia , uznawszy że skarga była uzasadniona i odpowiadała wymogom formalnym, wydawał pozew pisemny, wyznaczając termin stawienia się w sądzie. Pozwany mógł wnieść pisemną obronę , przeciw roszczeniom powoda, podnosząc zarzuty, czyli ekscepcję, które miały bądż uwolnić go od wdania się w spór lub zniweczyć pretensje powoda, bądź tylko spór odroczyć. Dzieliły się one na ekcesje dylatoryjne, deklinatoryjne, peremptoryjne (były niweczące). Na obronę pozwanego powód mógł odpowiedzieć repliką, a pozwanemu przysługiwało z kolei prawo odpowiedzi na replike zwane dupliką. Po załatwieniu ekscepcji następowało wdanie się w spór, czyli litiskontestacja, czyli nastepował merytoryczny rozbiór sporu. Jej ważną konsekwencją było to iż odtąd spór stawał się umocniony przed sądem, tj stronie nie wolno było się już z niego wycofać bez zgody sadu i przeciwnika procesowego, nie można tez było zmienić treśic skargi. Postępowanie w tym stadium polegało na dalszej wymiane pism procesowych między stronami. Ich celem było ustalenie faktów bezspornych i wymagających udowodnienia. Dowody na sprawę dostarczały strony.

Środki dowodowe:

Najważniejszym było przyznanie się strony. Poza tym stosowana był przysiega stron, zeznania świadków, i dokumenty, świadectwa urzędowe. Po zakończeniu postepowania dowodowego sędzia na podstawie zebranych w spraiwe akt procesowych i wniosków przedłożonych na pismie przez strony lub ich zastępców wydawał wyrok zwany stanowczym, w odróżnieniu od wyroku przedstawnowczego, wydawanego w toku procesu w kwestiach incydentalnych, niedotyczących samej istoty sporu.

Postępowanie dowodowe oparte było na legalnej (formalnej) teorii dowodowej. Zgodnie z nią przedstawienie dowodów należało do stron.

Środkiem odwoławczym: od wyroków zarówno stanowczych jak i przedstanowczych była wykształcona w rzymskim procesie kognicyjnym apelacja, czyli odwołanie wnoszone przez strone procesową do sądu wyższej instancji, który od nowa zajmował się merytorycznym rozpatrywaniem sprawy i wydawał nowy wyrok. W doktrynie przyznawano każdej ze stron mozliwość dwukrotnej apelacji, a dopiero trzy jedniobrzmiące wyroki kończyły sprawę ostatecznie.

Prawomocny wyrok stawał się tytułem egzekucyjnym. Egzekucje przeprowadzał z polecenia sędziego specjalny urzednik sądowy. . Gdy egzekucja majątkowa nie doprowadziła do celu, stosowano przymus osobisty w postaci aresztu za długi.

Zwierciadło Saskie

Najstarsze i najwybitniejsze dzieło. Autorem zbioru był Eike von Repkow. Dzieło powstał w latach 1215-1235, prawdopodobnie w hrabstwie Billingshohe, w poblirzu Harzu. Pierwotny zaginiony tekst spisany był w łacinie. Na prośbe hrabiego Hoyera von Falkensteina zostało ono jeszcze przed zaginięciem przetłumaczone na język dolnoniemiecki. Praca składała się z prologu i 2 części - prawa ziemskiego (Landrecht) i lennego (Lehnrecht). Obejmowało prawo zwyczajowe wschodniosaskie. Autor był z nim wyjątkowo dobrze obeznany, gdyż pełnił tam funkcje ławnika sądowego. Nie znał natomiast prawa rzymskiego, jak również nie posiadał wykształcenia prawniczego. Okazało się to zaletą gdyż spis był dziełem oryginalnym, zachowującym rodzimośc zwyczajowego prawa saskiego. Całość stanowiła wyczerpujący zespół norm z wszystkich dziedzin prawa sądowego, jak również ustroju. Zwierciadło Saskie było powszechnie znane m.in. w państwach północnych i wschodnich Niemiec, Polsce, na Litwie, w Czechach i na Węgrzech. W XV w istniało kilkadziesiąt tysięcy jego odpisów. Zgodnie zaś z informacją podaną na Sejmie Rzeszy w 1498 r zbiór ten uznano za prawo obowiązujące na 1\3 terytorium Niemiec. Dowodziło to ogromnej popularności tego zbioru w całej Europie Środkowo - Wschodniej. Za wzorem Zwierciadła saskiego na obszarze Niemiec pojawiły się kolejne Zwierciadła, zawierające spisy prawa ziemskiego innych terytoriów. Najbardziej popularnymi były : Zwierciadło szwabskie, zwane też Cesarskim prawem ziemskim i lennym, powstałe ok. 1275 r. uwzględniające też prawo rzymskie i kanoniczne, Zwierciadło frankońskie, sporządzone w latach 1328-1338 i składające się z 4 ksiąg. Zwierciadło inflanckie, powstałe w latach 1322-1337, Zwierciadło fryzyjskie oraz Zwierciadło styryjskie , oba pochodzące również z XIV.

Constitutio Criminalis Carolina 27.06.1532r.

Zbiór liczył 219 art, z czego 76 poświęcono prawu materialnemu (art. 104-180), a 143 prawu procesowemu. Mimo formalnej posiłkowości Carolina w praktyce kryminalnej Rzeszy w krótkim czasie wyparła wszystkie prawa zwyczajowe i wiekszość ustaw karnych, stając się pie obowiązującym prawem karnym.

Publicznoprawny charakter przestępstwa:

Wraz z wydaniem Caroliny przeświadczenie o tym że wszystkie przestępstwa naruszaja interes publiczny, ostatecznie się ugruntowało. Tym samym ściganie stało się wyłącznie domeną państwa, przez co przestępstwo nabierało wyłącznie charakteru publicznoprawnego. Konskwencją tego stanu był zanik kar prywatnych, przewidujących możliwość wykupienia się , jak również brak mozliwości pojedniania się między sprawcą a pokrzywdzonym i jego rodziną. Jedynymi sankcjami stały się kary publiczne.

Podstawy odpowiedzialności karnej:

Ewolucja prawa od XII do XVI w na podstawie włoskiej mysli karnistycznej sprawila upowszechnienie się zasady subiektywizacji odpowiedzialności.

Carolnia uznając zasadę że podstawą odpowiedzialności karnej jest wola sprawcy, nie zaś skutek zewnętrzny, uzależniła popełnienie przestepstwa od zamiaru, czyli wewnetrzego nastawienia sprawcy. W ślad za tym wprowadziła ona wyraźne rozróżnienie stopni winy, dzieląc je na wine umyslna i nieumyślna. Odrózniała też winę nieumyslna od przypadku. Przypadek z reguły nie podlegał karze publicznej.

Brak winy wykluczały:

-bład, - nieletność i niepoczytalność,

Brak odpowiedzialności wyłączały:

-obrona konieczna,- stan wyższej konieczności - oraz przymus psychiczny.

Formy popełniania przestępstwa:

Subiektywizacja odpowiedzialności prowadziła również do indywidualizacji odpowiedzialności karnej. W rezultacie Carolnia i wydane na jej podstawie ordynacje starały się ujednolicić kwestie odpowiedzialności zarówno wspólsprawców, jak i podżegaczy, pomocników i popleczników. Żadnej jednak ogolnej konstrukcji nie stworzono. Carolnia sformułowała natomiast pojęcie `' usiłowania'', przewidując jego karalność.

Rodzaje przestępstw:

Carolina a za nia pozostałe ordynacje karne czasów wczesnonowożytnych przyjęły zasadę prawnego unormowania jedynie kilkudziesięciu najważniejszych przestepstw. W katalogu tym miejsce zajmowały nastepujące przestępstwa przeciwko: państwu, religii, zdrowiu i życiu, mieniu, wolności, czci itp., takie jak np.: bunt, fałszerstwo, krzywoprzysięstwo, czary sodomia, kazirodztwo, gwałt, bigamia, zdrada, podpalenie, rabunek, morderstwo itd. Poza ustawowym unormowaniem pozostawało jednak wiele innych szkodliwych czynów. W wypadku ich popełnienia akty prawne przewidywały mozliwośc stosowania analogii. Polegała ona na tym, że sedzia który dopatrzył się w takich czynach znamion podobnych do uwzględnionych w ustawach, a nie budzących wątpliwości przestepstw, mógł je ukarać jako przestępstwa publiczne. Stan taki powodował znaczne wzmocnienie pozycji sędziego, umożliwiając mu arbitralne decydowanie o uznaniu konkretnego czynu za przestepstwo, a tym samym duża swobodę w wymierzaniu kar.

-przestępstwo czarów - nowy kierunek represji karnej.

Formalne prześladowanie czarownic rozpoczeło się wraz z wydaniem w 1487 r w Koloni przez 2 inkwizytorów niemieckich dzieła „Młot na czarownice” . Celem prawidłowego określenia kobiet uprawiających czary stosowano przy tym specjalne próby. Nawiązywały one do zniesionych w 1215 r sądów Bożych (ordaliów). Do najbardziej rozpowszechnionych należały: próby wody, wagi, igły, łez i ognia. Najpopularniejszą było pławienie (próba wody0.

Cel kary i racjonalizacja kary:

Kara w czasach wczesnonowożytnych podobnie jak w przeszłosci stanowiła dolegliwośc spotykającą przestępce i wymierzona z mocy obowiazującego prawa.

-racja sprawiedliwościowa i prewencyjna.

-prewencja generalna i szczegolna (indywidualna), zadaniem pierwszej było odstraszenie potencjalnych sprawców od popełnienia przestępstwa. Carolina osiągneła to przez stworzenie rozbudowanego systemu kar okrutnych, mający zabezpieczyć porządek publiczny stosowaniem jak najsurowszej represjii karnej. Wykonywano je publicznie, specjalnie zwołujac okoliczna ludność , zwłaszcza miejską. Prewencja szczególna zmierzała do jak najskuteczniejszego wyeliminowania sprawcy ze społeczeństwa. Efektem tego była dominacja kary śmierci, którą orzekano w miastach nawet w połowie wszystkich wydawanych wyroków.

Rodzaje kar:

Głównym instrumentem odstraszania w czasach wczesnonowożytnych , zgodnie z przyjetym przez Carolinę celem, był kara śmierci.

Carolina znała aż ich 8 rodzajów:

-kara śmierci zwykła (wykonywana przez ścięcie i powieszenie)

-kara śmierci kwalifikowana , wymierzano przez: spalenie, ćwiartowanie, łamanie kołem, utopienie, zagrzebanie żywcem i wbicie w pal.

Carolina znała także cały katalog kar mutulacyjnych (okaleczenia). Również i one miały charakter kar odzwierciedlających. Najczęściej wymierzanymi były: obcięcie uszu, nosa, włosów oraz kończyn, wyrwanie języka, piętnowanie , itd.

Uzupełnieniem wymienionych , najbardziej okrutnych sankcji, było stosowanie kar na honorze, czci, cielesnych i majatkowych. Kary pozbawienia wolności, jest to tylko wzmianka , w praktyce nie miała zastosowania.

Zasady stosowania kar:

Generalną cechą prawa karnego opartego na Carolinie była niezwykła surowość.

-zasada arbitralności, przyznająca sedziemu swobodę w wymierzaniu represjii karnej. Wynikała ona z braku określenia w przepisach normujących poszczególne przestepstwa granic sankcji karnej, sędzia nie był skrępowany. Innym uprawnieniem sędziego była możliwośc orzekania kar w ustawie nieprzewidzianych tzw. kar nadzwyczajnych. Były one wprawdzie łagodniejsze od przyjętych w ustawie kar zwyczajowych, lecz nie będące ustawowo określonymi, stwarzały ogromne pole dla dowolności orzecznictwa i związanych z tym nadużyć prawa.

Okoliczności łagodzące:

Pozycja i pochodzenie społeczne sprawcy, upływ czasu, przebaczenie ze strony pokrzywdzonego, stan zdrowia itd. Nie mogły one jednak znaleźć zastosowania , gdy sedzia miał pewność popełnienia przestępstwa przez sprawcę .

Okoliczności obciążające:

Recydywa, złapanie na gorącym uczynku, popełnienie przestępstwa wobec krewnych lub osób stanu uprzywilejowanego.

---