MIKROEKONOMIA
1. Zasada racjonalnego gospodarowania.
Zasada racjonalnego gospodarowania posiada dwa warianty:
Pierwszy, to zasada największego efektu albo też największej wydajności. Polega ona na takim doborze metody działania, by za pomocą danych, określonych nakładów uzyskać jak największy efekt.
Drugi wariant określony bywa jako zasada minimalizacji nakładów środków, lub też jako zasada oszczędności środków lub zasada najmniejszego kosztu.
2. Charakterystyka podmiotów występujących w gospodarce.
Jednostki fizyczne lub prawne uwikłane w system stosunków i zależności, podejmujące decyzje określa się jako podmioty gospodarcze. Podmiotem gospodarczym jest zatem każdy aktywny uczestnik procesu gospodarczego, który poprzez swoje decyzje i zachowanie się wywołuje określone skutki ekonomiczne.
Wyróżnić można także podmioty sfery realnej, którzy przetwarzają czynniki w dobra i usługi, przechowują, przemieszczają i użytkują oraz podmioty sfery regulacyjnej, którzy postrzegają, przekazują i przetwarzają informacje, przygotowują decyzje.
Innym podziałem jest podział na podmioty gospodarcze mikroekonomiczne, mezzoekonomiczne i makroekonomiczne. Do mikroekonomicznych podmiotów gospodarczych zalicza się przede wszystkim tzw. bezpośredniego producenta (pracownika, chłopa, rzemieślnika itp.), konsumenta oraz jednostki gospodarcze. Do mezzoekonomicznych podmiotów gospodarczych można zaliczyć zrzeszenia producentów (koncerny, związki holdingowe), regionalną władzę państwową, komunalną itp. Do makroekonomicznych podmiotów gospodarczych zalicza się państwo (parlament, rząd, jego organ), centralne związki gospodarcze przedsiębiorców, pracodawców i pracobiorców, banki, giełdy itp.
3. Funkcje cen.
Według M. Friedmana ceny odgrywają trzy funkcje organizujące aktywność gospodarczą:
Przenoszą informację.
Dostarczają bodźca dla zastosowania tych metod produkcji, które są najmniej kosztowne i tym samym używają dostępne zasoby dla celów najbardziej cenionych.
Określają, kto otrzymuje jaką część produktu - rozdział dochodów.
4. Rachunek ekonomiczny.
Rachunek ekonomiczny jest to zespół rachunków niezbędnych do wyboru optymalnego rozwiązania jakiegoś zagadnienia spośród różnych wariantów, możliwych do zastosowania. Cechy rachunku ekonomicznego to: względność, wariantowość, dualność, kompleksowość.
5. Przesłanki przejścia od gospodarki naturalnej do gospodarki towarowej.
Przejście z gospodarki naturalnej do towarowej zdecydowały dwie przesłanki:
Społeczny podział pracy:
wyodrębnienie się pasterstwa od rolnictwa
wyodrębnienie się rzemiosła
pojawiła się warstwa kupców zawodowo trudniąca się wymianą
współczesny społeczny podział pracy: podział gospodarczy na gałęzie, np. hutnictwo, górnictwo.
● Wyodrębnienie się wytwórców - towary miały właściciela, pojawiły się nadwyżki towaru i te produkty wymieniali na rynku z innymi towarami (wymiana barterowa - towar za towar).
6. Funkcje pieniądza światowego.
Pieniądz pośredniczy w wymianie towarów między podmiotami należącymi do różnych państw oraz służy do zwolnienia od zobowiązań w stosunkach międzynarodowych.
7. Związek niepewności i ryzyka w gospodarce.
Decyzje gospodarcze podejmowane są w warunkach niepewności, co zawsze związane jest z koniecznością ponoszenia ryzyka podejmowanych decyzji.
Ryzyko nietrafnych decyzji naraża dany podmiot na określone straty i skłania do ostrożności wyboru spośród wielu możliwych rozwiązań.
8. Etapy postępowania badawczego w metodzie ekonomii.
Wyróżnia się trzy elementy postępowania badawczego w metodzie ekonomii:
Abstrakcja - polega na odrzuceniu formy i w rezultacie uzyskaniu sformułowanych pojęć, praw i teorii ekonomicznych
Stopniowa konkretyzacja - polega na przybliżeniu sformułowanych wcześniej praw do rzeczywistości gospodarczej
Weryfikacja - polega na sprawdzeniu prawidłowości wyników obserwacji i analizy.
9. Potrzeby ludzkie.
Potrzeba ludzka jest to stan niedoboru i braku czegoś, co w związku ze strukturą organizmu człowieka, jego indywidualnym doświadczeniem oraz miejscem społecznym jest niezbędne do utrzymania się przy życiu i umożliwienia rozwoju, zachowania gatunku, utrzymania określonej roli społecznej itp.
10. Rodzaje potrzeb ludzkich.
Potrzeby ludzkie dzielimy na:
Potrzeby egzystencji - np. pokarmowe, zdrowotne, bezpieczeństwa
Potrzeby prokreacji i rozwoju - np. opieki, dydaktyczne, rodzinne
Potrzeby funkcjonalne - np. informacyjne, swobody, innowacji
Potrzeby społeczne - np. przynależności, akceptacji, uspołecznienia
Potrzeby psychiczne - np. erotyczne, estetyczne, psychoorganizacji.
11. Charakterystyka potrzeb ludzkich.
Cechy potrzeb:
Potrzeby są nieograniczone co do swojej liczby
Potrzeby są ograniczone co do swej pojemności
Potrzeby bywają w stosunku do siebie konkurencyjne i substytucyjne (zastępowalne)
Potrzeby bywają często komplementarne (czyli wzajemnie uzupełniają się)
W miarę zaspokajania potrzeby zmniejsza się jej intensywność lub nawet przestaje być odczuwana, lecz po jakimś czasie odzywa się od nowa i to często z większą siłą.
12. Potrzeby ludzkie według Maslova.
Maslow stworzył piramidę, w której występuje hierarchizacja potrzeb:
Potrzeby fizjologiczne (najważniejsze) - głód, pragnienie
Potrzeby bezpieczeństwa - pewność, ochrona
Potrzeby społeczne - poczucie przynależności
Potrzeby samorealizacji - praca nad sobą, samorealizacja
Potrzeba wiedzy
Potrzeba satysfakcji estetycznej.
13. Analiza użyteczności całkowitej i krańcowej.
Użyteczność to suma zadowolenia, jaką daje konsumentowi posiadanie danego dobra.
Użyteczność całkowita jest sumą użyteczności konsumowanej ilości produktu lub usługi.
Użyteczność krańcowa jest stosunkiem przyrostu użyteczności całkowitej do przyrostu konsumpcji lub zapasu dobra.
14. Analiza kosztów.
Koszt całkowity produkcji jest to suma kosztów stałych całkowitych i kosztów zmiennych całkowitych.
Koszty krańcowe określone są przyrostem kosztów całkowitych w stosunku do przyrostu produkcji. Koszty krańcowe zmieniają się jedynie pod wpływem kosztów zmiennych całkowitych.
Koszty stałe obejmują te wszystkie wydatki, które związane są z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa i nie zależą od wielkości wytwarzanej produkcji. Są to głównie koszty zużycia kapitału trwałego (amortyzacja), opłaty dzierżawę terenu, koszty funkcjonowania administracji, koszty ogrzewania, oświetlenia, odsetki od kredytów itp. Nawet gdy przedsiębiorstwo nie produkuje, np. z powodu strajku pracowników, musi ponosić wymienione koszty.
Koszty zmienne obejmują przede wszystkim koszty zużytych surowców, materiałów, koszty ruchu maszyn i urządzeń oraz koszty robocizny bezpośredniej.
Koszt alternatywny to koszt zaniechanych możliwości. Mierzony jest on wartością tej produkcji, której nie realizujemy lub z której rezygnujemy w tym celu, aby zwiększyć produkcję innych dóbr lub innych wartości.
Koszt marginalny towarzyszy zmianie działalności gospodarczej o jednostkę.
15. Geneza nauki ekonomii i historia nazwy.
W początkach rozwoju ekonomii zwrócono większą uwagę na społeczne aspekty ludzkiego gospodarowania, co miało usprawiedliwiać przymiotnik „polityczna” przy nazwie „ekonomia”, o tyle od 1871 roku zainteresowanie badaczy przesunęło się wyraźnie w kierunku budowania teorii racjonalnych wyborów dokonywanych przez różne podmioty gospodarcze. W latach dwudziestych stopniowo rezygnowano z nazwy „ekonomia polityczna” i zastąpiono ją nazwą „ekonomia”.
16. Społeczny proces produkcji. Siły wytwórcze.
W każdym procesie pracy występują następujące czynniki: siła robocza, przedmioty pracy i środki pracy.
Siła robocza jest to całokształt fizycznych i umysłowych właściwości stosowanych przez człowieka w procesieb pracy.
Przedmiotami pracy nazywa się wszystko to, na co skierowana jest praca ludzka. Najogólniejszym przedmiotem pracy jest przyroda (ziemia).
Środki pracy to wszystko to co, przy pomocy czego człowiek oddziałuje na przdmiot pracy, czyli wszystko to, co pośredniczy pomiędzy człowiekiem a przedmiotem pracy. Wśród środków pracy rozróżnia się narzędzia pracy i przedmiotowe warunki pracy.
Do sił wytwórczych zaliczamy siłę roboczą oraz środki pracy, a w szczególności narzędzia pracy i społeczno - produkcyjne doświadczenia ludzi.