Analiza wyników próbnego egzaminu gimnazjalnego z przedmiotów humanistycznych, przeprowadzonego w klasach drugich

w dniu 27. kwietnia 2005 r.

Egzaminowaniu poddano pięć klas drugich: B, D, F, I, J. Test składał się z 24 zadań. Całość podzielono na dwa obszary. Pierwszy badał wiedzę i umiejętności z zakresu czytania i odbioru tekstów kultury, natomiast drugi - umiejętności z zakresu tworzenia własnego tekstu. Tabela 1. pokazuje, w jaki sposób przyporządkowano zadania do poszczególnych obszarów standardów wymagań egzaminacyjnych.

I tak, zadania 1 - 5, 14, 16 - 19, 21 i 23 były zadaniami zamkniętymi wielokrotnego wyboru, natomiast zad.: 6 - 13, 15, 20, 22, 24 to zadania otwarte, w których uczeń miał uzupełnić bądź zredagować własny tekst, wykorzystując informacje zawarte w tekstach źródłowych.

obszary standardów		numery zadań
				zad. zamknięte WW	zad. otwarte KO
I.	Czytanie i odbiór tekstów kultury	1,2,3,4,5,16,17,18,19, 21,23	6,7,8,9,10,11,12,13,15,22
II.	Tworzenie własnych tekstów	7,9,12,20,24

Spośród zadań zamkniętych wielokrotnego wyboru wyróżniono w poszczególnych

klasach zadania o różnej wartości wskaźnika łatwości, czyli zadania:

trudne,

umiarkowanie trudne,

łatwe,

bardzo łatwe.

Interpretacja wskaźnika łatwości zadań zamkniętych WW dla poszczególnych klas przedstawia się następująco: Tab.2.
klasa		bardzo trudne	trudne	umiarkowanie trudne	łatwe	bardzo łatwe
B					3,14	1,2,4,5,16,17,18,19,21,23
D				14	3,17,18,19	1,2,4,5,16,21,23
F				14,23	3,4,16,17	1,2,5,18,19,21,23
I				14,18	2,3,4,17	1,5,16,19,21,23
J			14	3,18,19	2,5,16	1,4,17,21,23

Dla większości uczniów badanych klas wśród zadań WW nie było zadań bardzo trudnych i trudnych. Jedynie dla klasy J trudnym okazało się zadanie 14, w którym należało określić temat utworu.

W pozostałych klasach zad. 14. okazało się umiarkowanie trudnym. Ponadto do zadań umiarkowanie trudnych należały zadania, które sprawdzały:

• czy uczeń potrafi wskazać informację fałszywą (zad.18) oraz

• czy umie wybrać z tekstu historycznego żądaną informację (zad.19, 23).

Wiedzę i umiejętności z obszaru I standardu badano również pięcioma zadaniami otwartymi wymagającymi zredagowania przez ucznia własnej krótkiej wypowiedzi odnoszącej się do zamieszczonych tekstów. Interpretacja wskaźnika łatwości zadań otwartych krótkiej odpowiedzi dla poszczególnych klas przedstawia się następująco:

Tab.3.

klasa	bardzo trudne	trudne	umiarkowanie trudne	łatwe	bardzo łatwe
B			22	10	6,11,8
D		22	10	6	8,11
F		22		6,8,10	11
I		22	10,11	6	8
J		10,22	6		8,11

Najwięcej trudności sprawiło uczniom zadanie 22., które badało, czy, na podstawie informacji zawartych w tekście, uczeń potrafi wyjaśnić sens podanego wyrażenia. Wśród zadań umiarkowanie trudnych znalazły się zadania:

• 6., sprawdzające, czy uczeń potrafi wyszukać w tekście odpowiednie informacje i poprawnie uzupełnić nimi tekst notatki (dla klasy J);

• 10., które sprawdzało, czy, na podstawie posiadanej wiedzy, uczeń poprawnie wyjaśnia podane pojęcia (dla klasy D, I);

• 11., badające umiejętność wyszukiwania odpowiednich informacji

w tekście historycznym (dla klasy I).

Zadanie 8., wymagające od ucznia wypisania z tekstu historycznego właściwej informacji, okazało się dla większości klas zadaniem bardzo łatwym. Również zad. 11 i 10 dla klas B, D, F, J była zadaniami bardzo łatwymi.

*

Drugi obszar standardów wymagań egzaminacyjnych polegał na tworzeniu własnego tekstu. Wiedzę i umiejętności z tego zakresu sprawdzano za pomocą sześciu zadań: czterech zadań krótkiej odpowiedzi (9,12,13,20) oraz dwóch zadań rozszerzonej odpowiedzi (7 i 24). I tak:

Zad.9. sprawdzało, czy uczeń potrafi wyciągnąć wnioski na podstawie tekstu historycznego; zadania 12. i 13. natomiast wymagały od ucznia podania poprawnej formy dopełniacza liczby pojedynczej rzeczowników typu idea, filozofia, demokracja (zad. 12) oraz poprawnego stosowania konstrukcji z imiesłowem przysłówkowym (zad.13.).

Przedmiotem zad. 20. było sformułowanie odpowiedzi na pytania odnoszące się do tekstu historycznego, wymagające od ucznia wybrania z tekstu informacji najważniejszych dla podanego zagadnienia.

Zad.7. i 24. - to zadania rozszerzonej odpowiedzi. W zad.7 należało zredagować notatkę, wymagającą od uczniów wybrania z tekstu i podania informacji najważniejszych dla wskazanego zagadnienia. Zadanie to okazało się zadaniem trudnym. Również zad.24., polegające na zredagowaniu listu zawierającego refleksje, okazało się dla uczniów trudne. Nie wszyscy uczniowie podjęli wysiłek napisania tej pracy. Opuszczenia tego zadania przedstawiają się następująco:

w klasie B - 0

D - 5

F - 3

I - 1

J - 5

Razem 14-cioro uczniów. Biorąc pod uwagę, że w testowaniu brało udział 126 osób, stanowi to 11 % ogółu. Należy dodać, że wśród sprawdzanych prac znalazło się 11 nie na temat, co świadczy o tym, że część uczniów ma problem ze zrozumieniem tematu wypracowania. Zauważamy również niskie wyniki w przypadku poprawnego zapisu.

*

Podsumowując, stwierdzamy, że:

1. Najłatwiejsze zadania dotyczyły sprawdzania umiejętności:

• wyszukiwania informacji zawartych w tekście literackim i historycznym,

• czytania tekstu kultury na poziomie dosłownym,

• interpretowania tekstu kultury,

• umieszczania opisanego wydarzenia w przedziale czasowym,

• wyjaśniania i rozumienia pojęć.

2. Umiarkowanie trudne i trudne okazały się zadania sprawdzające umiejętność:

- analizowania, porównywania, porządkowania i syntetyzowania

informacji zawartych w tekście historycznym,

- wyszukiwania informacji zawartych w tekście historycznym,

- dostrzegania kontekstów niezbędnych do interpretacji tekstu

Zatem, w projektowanych lekcjach uwzględnić należy:

• ćwiczenia doskonalące umiejętność czytania tekstu kultury na poziomie dosłownym i symbolicznym,

• zadania doskonalące umiejętność interpretowania tekstu i wnioskowania na podstawie podanych w utworze informacji,

• ćwiczenia polegające na wybieraniu z tekstu wskazanych informacji,

• ćwiczenia rozwijające umiejętność rozumienia i wyjaśniania sensu zwrotów i wyrażeń na podstawie posiadanej wiedzy;

Ponadto analiza zadań z zakresu tworzenia własnych tekstów wykazała, że:

• w dalszym ciągu należy podnosić sprawność gimnazjalistów w zakresie poprawnego konstruowania prostych tekstów informacyjnych i użytkowych,

• należy zwrócić baczną uwagę na odpowiednią ilość ćwiczeń doskonalących sprawność językową i stylistyczną uczniów oraz podnoszących umiejętność poprawnego zapisu,

• należy również przeznaczyć więcej czasu na lekcjach na analizowanie i wspólne poprawianie prac uczniów.

Uczniom należy przede wszystkim uzmysłowić, że:

• powinni wnikliwie czytać polecenia do zadań;

• wykonując zadania, muszą wielokrotnie wracać do tekstu źródłowego;

• powinni zwracać uwagę na staranność i estetykę pracy oraz

• właściwe dysponować czasem przeznaczonym na pisanie testu.

Barbara Woźniak

4

---