WYKŁAD III historia admin. 15.11.09r.
Administracja polska w okresie Księstwa warszawskiego i Królestwa polskiego
(1805r - okres rozpoczęcia kolejnych wojen Francji z koalicjami antyfrancuskimi.
W 1805r dochodzi do boju (tak zwanej bitwy trzech cesarzy) )
22 lipca 1807r.- nadano Księstwu warszawskiemu Konstytucję.
Księstwo Warszawskie było monarchią Konstytucyjną. Najważniejsze uprawnienia przysługiwały Księciu. (Księciem został Fryderyk August, Król Saksonii i Książę Warszawski)
Formalnie więc Królestwo Saksonii i Księstwo Warszawskie pozostawało w Unii Personalnej.
Przyjęto zasadę, że rząd jest w osobie Króla. On sprawuje przede wszystkim władzę wykonawczą. Uprawnienie do powoływania i odwoływania ministrów przysługiwało Królowi. Prowadzono też obowiązek kontrasygnaty aktów książęcych przez ministrów. To zwalniało księcia z odpowiedzialności.
Konstytucja przewidywała, że monarcha może przebywać na stałe poza Księstwem. Książę mógł wyznaczyć w tym wypadku tak zwanego Wice Króla, na którego mógł zdać część swojej władzy. Wice Króla nigdy nie powołano.
W istocie rządziła Rada Ministrów z Prezesem na czele.
W 1810r dekretem Król uznał jej prawo (prawo Rady Ministrów) do nadzorowania pracy poszczególnych resortów i całej administracji terenowej. Było 6 resortów i 6 Ministrów (Minister Spraw Wewnętrznych, Policji, Skarbu, Sprawiedliwości, Wojny, oraz rezydujący w Dreźnie Sekretarz Stanu- on gwarantował łączność Króla z krajem.)
Król posiadał prawo inicjatywy ustawodawczej, posiadał prawo wydawania dekretów, miał prawo zarządzania, odraczania i zamykania obrad Sejmu, miał prawo określania składu Senatu, mógł zarządzić wybory do Izby Poselskiej. Król nie uzyskał natomiast uprawnień w zakresie sądownictwa. Wprawdzie wyroki wydawane były w jego imieniu. Zachował Prawo Łaski. Posiadał prawo powoływania sędziów.
Konstytucja nie zawierała zasady podziału władzy. Nie była oparta o zasadę podziału władzy.
Do ustroju państwa wprowadzono nową, nieznaną instytucję jaką była Rada Stanu. W zakresie prawodawstwa Rada Stanu opracowywała projekty ustaw wysyłane w imieniu Króla do Sejmu, a także opracowywała projekty dekretów Królewskich. Bardzo długo skład Rady Stanu ukrywał się za składem Rady Ministrów. Z czasem skład został rozbudowany.
Rada Stanu posiadała liczne uprawnienia sądownicze, a więc występowała jako Trybunał Kompetencyjny rozstrzygający spory pomiędzy sądami a organami administracyjnymi, działała jako sąd administracyjny, działała też jako sąd Najwyższy (w tym przedmiocie rozpatrywała skargi kasacyjne)
Rada Stanu składała się początkowo ze wszystkich ministrów i czterech referendarzy.
W 1808 r rozszerzono jej skład o sześciu Radców Stanu.
W 1809 r po wojnie z Austrią liczba Radców wzrosła do 12, a Referendarzy do 6.
(W II Rzeczy Pospolitej książę Józef cieszy się większym uznaniem niż Kościuszko. Wzrost popularności Kościuszki nastąpił po 45 roku. To właśnie PRL wylansował tego bohatera.)
Według modelu francuskiego zorganizowano administrację terytorialną. Była ona zcentralizowana i zbiurokratyzowana, a urzędy były jednoosobowe.
Kraj podzielono na departamenty (Polskę), najpierw na 6, a po 1809 roku na 10 departamentów. Departamenty dzieliły się na powiaty- najpierw było ich 60, a później było ich 100. Departamentem kierował prefekt mianowany przez króla. Prefektowi podlegały wszystkie sprawy administracyjne, oprócz wojskowych i sądownictwa. Zwierzchnikiem Perfektu był Minister Spraw Wewnętrznych. Powiatami kierowali podprefekci.
Formalnie księstwo było suwerenne. Formalnie księstwo istniało do 1915 roku. Wojska polskie i francuskie wyszły z księstwa ostatecznie w 1813r.
3 maja 1815 roku w wyniku okresu wiedeńskiego podpisano traktat w którym między innymi podzielono ponownie ziemie polskie i utworzono tzw. Królestwo Polskie, częściej zwane Kongresowym. Królem Królestwa Polskiego został Car Aleksander I.
W 1815r Aleksander I nadał Królestwu Polskiemu Konstytucję. Konstytucja Królestwa Polskiego posiadała pełnię praw i wolności, ale nikt tego nie odczuwał.
2