AMERYKA, część świata na półkuli zachodniej, między Oceanem Atlantyckim a Oceanem Spokojnym składa się z dwóch kontynentów - Ameryki Północnej i Ameryki Południowej:

powierzchnia 42,5 min km²,746 min mieszk. (1992 rok) obejmuje 35 państw i 16 terytoriów zależnych. Ameryka ma największą spośród wszystkich części świata rozciągłość południkową (razem z wyspami), dl. 15,5 tyś. km od przylądka Morris Jesup (83°39'N) na Grenlandii do przylądka Horn (55°59'S) w archipelagu Ziemi Ognistej.

AMERYKA POŁUDNIOWA

Kontynent na półkuli zachodniej - południowa część Ameryki. Od zachodu Amerykę Południową oblewa Ocean Spokojny, od wschodu Ocean Atlantycki, od północy Morze Karaibskie. Na północy łączy się z Ameryką Północną Przesmykiem Panamskim, natomiast na południu oddzielony od Antarktydy Cieśniną Drake'a, Skrajnymi punktami lądowymi Ameryki Południowej są przylądek Gallinas 12°25'N, Froward 53°54'S, Parinas 81°20'W, Branco 34°47'W; największa rozciągłość południkowa 7,4 tyś. km, równoleżnikowa - 5,2 tyś. km; powierzchnia - 17,8 min km².

U kształtowanie poziome -jest to kontynent zwarty, o słabo rozwiniętej linii brzegowej (dł. 28,7 tyś. km), półwyspy i wyspy stanowią zaledwie l % powierzchni. Największa odległość od morza w Ameryce Południowej wynosi 1600 km.

Ukształtowanie pionowe -jest to w znacznej części kontynent nizinny, średnia wysokość 655 m, najwyższy szczyt Aconcagua 6960 m, najniższy punkt w solnisku Salinas Chicas - 42 m p.p.m. Ponad 49% powierzchni leży poniżej 300 m, ponad 68% poniżej 500 m, 8,5% powyżej 2000 m. Wzdłuż zachodniego i północnego wybrzeża ciągną się potężne góry fałdowe - Andy, złożone z kilku łańcuchów rozdzielonych obniżeniami, stanowią obszar aktywny sejsmicznie.

Klimat. Ameryka Południowa jest położona we wszystkich strefach klimatycznych: od klimatów równikowych w części północnej kontynentu, przez zwrotnikowe, podzwrotnikowe, umiarkowane, do strefy klimatów okołobiegunowych na krańcach południowych.

Regiony fizyczno-geograficzne: Andy, Nizina Orinoko, Nizina Amazonki, Nizina La Płaty, Wyżyna Gujańska, Wyżyna Brazylijska, Wyżyna Patagońska.

Ludność. Amerykę Południową zamieszkuje 308 min mieszkańców (1992), tj. 5,6% ludności świata, ma jeden z najwyższych w świecie przyrostów naturalnych (ok. 29%o 1985-1990). Średnia gęstość zaludnienia wynosi 17 mieszkańców na l km² (jeden z najsłabiej zaludnionych kontynentów świata), około 2/3 ludności w miastach. W 1990 roku było 29 miast powyżej l min mieszkańców. Największe miasta: Sao Paulo, Rio de Janeiro i Buenos Aires.

Rozwój ludności Ameryki Południowej

Rok	1920	1940	1950	1960	1970	1980	1990	1992
Ludność w min	61	90	112	147	191	241	297	308

Największe wyspy	Powierzchnia w km^2 Najwyższe szczyty		Wysokość m n.p.m.
Ziemia Ognista — Chile, Argentyna	71500	Aconcagua — Argentyna	6959
Ilha de Marajo — Brazylia	42000	Bonete — Argentyna	6872
Isla de Chiló — Chile	8394	Ojos del Salado — Argentyna, Chile	6870
Falkland Wsch. — WIŁ Brytania	6682	Nevado Huascaran — Peru	6807
Falkland Zach. — Wik. Brytania	5258	Tupungato — Chile	6800
Trynidad — Trynidad i Tobago	4827	Falso Azufre — Chile, Argentyna	6790
		Monte Pissis — Argentyna	6779
Niektóre czynne wulkany	Wysokość m n.p.m.	Mercedario — Argentyna	6770
		Cerro de Tocorpuri — Boliwia, Chile	6755
Guallatiri — Chile	6060	Llullaillaco* — Chile, Argentyna	6723
Socompa — Chile, Argentyna	6031	Cachi — Argentyna	6720
San Pedro — Chile	5674	Yerupaja — Peru	6632
Licancabur — Chile, Argentyna	5916	Nudo Coropuna* — Peru	6613
Cotopaxi — Ekwador	5897	Ancohuma — Boliwia	6550
Ollaglie — Chile, Argentyna	5869	Sajama — Boliwia	6520
El Misti — Peru	5822	Illimani — Boliwia	6457
Tutupaca — Peru	5780	Auzangate	6364
Ubinas — Peru	5672	Cerro del Toro — Argentyna, Chile	6380
Isluga — Chile	5551
Sangay — Ekwador	5230
	*) wulkan nieczynny
Najdłuższe rzeki	Długość w km Największe jeziora		Powierzchnia w km^2
Amazonka-Ucayali-Apurimac	7025	Maracaibo — Wenezuela	14350
Parana-Grande	4380	Lagoa dos Patos — Brazylia	10145
Madeira-Mamore	4100	Salar de Uvuni (niecka solna) — Boliwia	10000
Purus	3380	Titicaca — Boliwia, Peru	6900
Juma	3285	Lagoa Mirim — Brazylia, Urugwaj	2965
Tacantins-Araguaia	3100	Poopó — Brazylia, Urugwaj, Boliwia	2530
Sao Francisco	2900	Buenos Aires — Argentyna, Chile	2400
Cagueta-Japura	2820	Argentino — Argentyna	1500
Tocantins	2700
Araguaja	2600
Paragwaj	2550
Negro-Uanpes	2380
Urugwaj-Canoas	2200
Xingu	2100
Orinoko	2060
Ucayali-Apurimac	1980
Tapajos	1950
Paranaibo	1720
Urugwaj	1650

---