" Nie gwarantuje, że pytania będą takie same. Dołączam swoją ściągę dzięki której zdałem . Oczywiście na niej nie ma wszystkiego. Część rzeczy się nauczyłem. U Ziomka można bardzo łatwo ściągać. A więc pytania:
Etapy rozwoju kapitalizmu
Społeczna gospodarka rynkowa
Popyt, podaż (definicje były w podpunktach a, b, c)
Rodzaje konkurencji(doskonała, monopolistyczna, oligopol, pełny) jeden z nich był podany i w podpunktach były odpowiedzi (to jest na mojej ściądze)
nauczcie się izokwanty i izokoszty
wszystkie wykresy np. optimum produkcji, ścieżka ekspansji produkcji itp. Z tego były dwa albo trzy pytania
PKB
nauczcie się typów bezrobocia( z opisami)
Bezrobocie w ujęciu Keysistowskim (nie wiem czy dobrze to napisałem )
Aktywna i pasywna polityka państwa na rynku pracy (te podpunkty)
Nie wszystko pamiętam ale to co podałem na pewno było, dużo z tego jest na mojej ściądze. "
RYNKIEM nazywamy całokształt transakcji kupna i sprzedaży oraz warunków w jakich one przebiegają PODZIAŁ: 1 ZASIĘG PRZESTRZENNY-rynek lokalny, regionalny, krajowy, zagraniczny, międzynarodowy, światowy 2 WEDŁUG PRZEDMIOTU: dóbr konsumpcyjnych, czynników produkcji(rynek pracy, ziemi, kapitału) 3 WEDŁUG BRANŻ: samochodów, obuwia.. 4 WEDŁUG KUPUJĄCYMI I SPRZEDAJĄCYMI: sprzedawcy, nabywcy(podaż większa niż popyt) 5 WEDŁUG SWOBODY DZIAŁANIA PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH: rynek wolny, regulowany RYNEK DOSKNAŁY charakteryzuje się spełnieniem następujących warunków: rozproszenie po stronie popytu i podaży, brak barier wejścia na rynek, przejrzystość oraz jednorodność dóbr.
STRUKTURY MONOPOLISTYCZNE: 1. Wolna konkurencja, wielu sprzedających, wielu kupujących. Identyczne zróżnicowanie produktów, brak kontroli cen. 2. Konkurencja monopolistyczna / monopsonowa niewielu sprzedających/niewielu kupujących Zróżnicowanie produktów, substytuty, konkurencja cenowa i niecenowa. 3.Oligopol/ oligopson kilku sprzedających, kilku kupujących. 4. Monopol pełny /monopson jeden sprzedający /kupujący.
RYNEK MONOPOLISTYCZNY występuje jedno przedsiębiorstwo mające wyłączność produkcji i zbytu jakiegoś towaru(jeden sprzedawca, wielu kupujących, produkt nie ma substytutów, producent ustala cenę, bariery wejścia) MONOPSON forma organizacji rynku na którym istnieje tylko jeden nabywca towarów, usług oferowanych przez wielu niezorganizowanych dostawców; także wyłączne prawo do zakupu przysługujące jednemu przedsiębiorstwu lub państwu (wielu sprzedających, jeden odbiorca) OLIGOPSON sytuacja, w której nie ma dużej konkurencji po stronie popytu na dane dobro lub usługę, wynika to z faktu, że istnieje niewielu kupujących chcących je nabyć OLIGOPOL w danej dziedzinie produkcji i usług dominuje kolka większych przedsiębiorstw. Często między tymi producentami dochodzi do porozumienia w zakresie rozmiarów produkcji, cen rynku, zbytu .W rezultacie czego konkurencja ulega osłabieniu(zwłaszcza cenowa)(kilku dużych dostawców, wielu odbiorców, produkty mają substytuty, producenci ustalają ceny dogadują się, bariery wejścia i wyjścia są, konkurencja monopolistyczna)
POPYT na dane dobro jest to ilość tego dobra, jaką nabywcy są w stanie nabyć po określonej cenie i w określonym czasie EFEKTYWNY chęć nabycia towaru poparta jest posiadaniem odpowiedniej ilości pieniędzy POTENCJALNY chęć nabycia towaru, dobra nie jest poparte możliwościami dochodowymi SPEKULACYJNY a)wzrostowi cen towarzyszy wzrost popytu, jeśli konsumenci przewidują dalszy wzrost cen b) spadek popytu przy spadku cen, jeśli konsumenci przewidują dalszy spadek cen EFEKT OWCZEGO PĘDU popyt na dane dobro wzrasta dlatego, że inni konsumują to dobro. Oznacza on potrzebę utożsamiania się z innymi konsumentami i ich stylem bycia. EFEKT SNOBIZMU odwrotnie, oznacza iż popyt na dane dobro maleje wskutek tego, że inni kupują to dobro. Oznacza on zatem potrzebę wyróżnienia się, bycia ekskluzywnym, odmiennym od innych EFEKT VEBLENOWSKI dotyczy popytu na tzw. dobra prestiżowe. Popyt na takie dobra wzrasta wraz ze wzrostem ich cen tzw. efekt snoba. PRZYPADEK GIFFENA dotyczy dóbr podstawowych. Gdy rosną ceny ziemniaków i chleba rośnie na nie popyt gdy inne produkty żywnościowe są niedostępne. CZYNNIKI CENOWE POPYTU 1 poziom ceny danego dobra 2 poziom cen dóbr substytucyjnych 3 poziom cen komplementarnych(uzupełniających się) POZACENOWE 1wysokość realnych dochodów 2 oczekiwań zmian cen i dochodów w tym tzw. popyt spekulacyjny 3 indywidualnych preferencji konsumenta 4 liczby konsumentów struktury płci i wieku
PODAŻ danego dobra jest to ilość tego dobra zaoferowana przez producentów do sprzedaży po danej cenie w określonym czasie POZACENOWE DETERMINANTY PODAŻY koszty wytwarzania, zmiany w technologii, rentowność produkcji dóbr substytucyjnych, czynniki naturalne(przy pewnych rodzajów produkcji) oraz inne czynniki o charakterze obiektywnym.
CECHY SYSTEMU RYNKOWEGO:1 prywatna własność środków produkcji, 2 rynkowy mechanizm tworzenia cen, 3 cel przedsiębiorstwa - zysk, 4 ograniczona ingerencja państwa
MECHANIZM RYNKOWY Rynek pełni funkcję regulatora procesów gospodarczych poprzez relacje popytu i podaży, w których ustala się cena (usługi, towaru) jest to tzw. MR
ETAPY ROZWOJU KAPITALIZMU 1 Kapitalizm wolnokonkurencyjny XIX w - w większości dziedzin produkcji istniało wiele drobnych przedsiębiorstw, z których żadne nie miało istotnego wpływu na włączną podaż dostarczonych na rynek produktów. Między tymi przedsiębiorstwami tworzyła się ostra walka konkurencyjna(cenowa). W trakcie tej walki wzmacniały się i utrwalały swoją pozycję najsilniejsze przedsiębiorstwa (które produkowały najtaniej) inne bankrutowały 2 Kapitalizm monopolistyczny powstał na przełomie XIX i XX w. -ostra walka konkurencyjna doprowadziła do powstania niewielkiej grupy przetsiębiorstw w największych zwanych monopolami -3 współczesna gospodarka krajów rozwiniętego kapitalizmu. Dość często określana jest jako gospodarka mieszana (mixed economy) czy też społeczna gospodarka rynkowa
SPOŁECZNA GOSPODARka RYNKOWA- powstała w Niemczech po II wojnie światowej „społeczna”- zapomogi dla budownictwa mieszkaniowego - świadczenia opieki społecznej - żłobki, przedszkola, domy starców - ulgi dla dzieci i młodzieży. SGR ma niwelować potęgujące się w gosp. rynkowej dysproporcje społeczne. SGR dotyczy łagodnienia rozpiętości w poziomie życia wynikających z działania mech. Rynkowych. W Polsce wg konstytucji również mamy SGR. Obecnie najbardziej rozwinięta jest SGR w Szwecji i Niemczech. Ostatnio państwa wycofują się lub ograniczają element socjalny z powodu braku pieniędzy.
SPOŁECZNA GOSPODARKA RYNKOWA: Ma niwelować potęgujące się w gospodarce rynkowej dysproporcje społeczne, łagodzić rozpiętości w poziomie życia wynikające z działania mech. rynkowych . Problemy socjalizmu: 1.Efektywność działania gospodarki w dużym stopniu uzależniona była od działania centrum politycznego. 2. Dominacja państwowej własności środków produkcji. Cel przedsiębiorstwa = decyzja polityczna. 100% ingerencji państwa.3. Centralne planowanie i zarządzanie gospodarką. Plany 5 letnie i roczne. Rodziło to negatywne zjawiska ukrywania rzeczywistych rezerw wytwórczych i fałszowania informacji co prowadziło do działań anty efektywnościowych .Mała rola rachunku ekonomicznego.
GOSPODARKA NAKAZOWA, system ekon., w którym przedsiębiorstwa i in. instytucjonalne podmioty gospodarujące produkują i zużywają zasoby gł. na mocy dyrektyw otrzymywanych od władz centr.; g.n. funkcjonowała w 2 postaciach: komunist. (zw. gospodarką centralnie planowaną, nakazowo-rozdzielczą) i faszyst. (zw. gospodarką dyrektywną, korporacyjną).
ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY POPYTEM A CENĄ jest na ogół zależnością odwrotną. Wzrost ceny powoduje spadek popytu, spadek ceny powoduje wzrost popytu.1 popyt nie może reagować na zmianę ceny, mówimy wówczas, że jest doskonale nieelastyczny albo sztywny. Dotyczy to dóbr, które zaspakajają niezbędne potrzeby i nie mają substytutów: trumny, sól.( !) 2 popyt reaguje na zmianę ceny krańcowo elastycznie- jest doskonale elastyczny. Jest to teoretyczna sytuacja rynku doskonałego. Przy cenie c1 wyznaczonej przez rynek poszczególne przedsiębiorstwo może zrealizować(sprzedać) swoją produkcję. Przy cenie wyższej przedsiębiorstwo nie realizuje ani jednej jednostki (-) 3 Zmiany popytu i zmiany ceny mogą być jednokierunkowe, gdy wzrost ceny powoduje wzrost popytu, a spadek ceny popytu. Popyt zachowuje się więc nietypowo( paradoks Veblena, Giffena , spekulacyjny)Podaż i cena zmieniają się w jednakowym kierunku.
EFEKTYWNA rola państwa na rynku pracy - może być prowadzona w skali mikro i makroekonomi. Polityka makro polega na wykorzystywaniu instrumentów fiskalnych oraz pieniężnych w celu oddziaływania na rozmiar globalnego popytu na towar w danym okresie , w ten sposób tworzy się sprzyjające warunki dla producentów. Aby pobudzić rynek pracy stosuje się symulacyjną politykę fiskalną. Efektem jest pobudzenie popytu inwestycyjnego i konsumpcyjnego. ELEMENTY MIKRO 1 roboty publiczne 2 inwestycje 3 substydiowanie zatrudnienia, 4 rozwijanie syst. Pośrednictwa pracy 5 podejmowania się działania zmierzające do skrócenia czasu pracy przy niezmiennym poziomie zatrudnienia
PASYWNA rola państwa na rynku pracy - polega na inicjowaniu działań, które nie przeciwdziałają bezrobociu, a jedynie łagodzą jego skutki, do nich zalicza się: wypłacanie zasiłków dla bezrobotnych, odszkodowań dla zwalnianych z pracy. Tworzy się system zachęt finansowych dla wcześniejszego przechodzenia na emeryturę.
CENA RÓWNOWAGI RYNKOWEJ: gra popytu i podaży to istota mechanizmu rynkowego, w wyniku tej gry kształtuje się cena . Cena sygnałem rynku kierowanym w stronę producentów i nabywców oraz skłaniającym ich do podjęcia odpowiednich decyzji, jej kształtowanie się jest intrumentem przywracania równowagi .
TEORIA PRODUKCJI (funkcja produkcji w długim i krótkim okresie czasu)
Produkcja- polega na łączeniu różnych czynników produkcji: praca , kapitał, ziemia , organizacja, przedsiębiorczość w celu uzyskania określonej ilości produktów. Zależności pomiędzy wielkością produkcji a kosztami poniesionymi na jej wykonanie można przedstawić w postaci funkcji produkcji . W produkcji rozróżniamy:
Stałe czynniki produkcji np. grunty i budynki, których kosztów nie można zwiększyć w krótkim okresie czasu (np. poprzez zakup czy wybudowanie)
Zmienne czynniki produkcji ilość ludzi zatrudnionych bezpośrednio przy produkcji + zużyte surowce + energia(których koszty, ilość mogą być szybko zmienne)
W krótkim okresie produkcji przynajmniej jeden czynnik produkcji jest stały
W długim okresie produkcji wszystkie czynniki są zmienne
Produkt przeciętny określa wielkość produkcji przypadająca ( w danym okresie) na jednego pracownika
Krańcowy produkt pracy (marginalny)określa o ile wzrośnie produkcja całkowita w wyniku dodania do procesu produkcji jeszcze jednego pracownika
ZASOBY kapitał- rzeczowy i finansowy, praca, zasoby naturalne, technologia- sposób łączenia zasobów
KRAŃCOWA STOPA SUBSTYTUCJI stosunek, w którym można zastąpić 1 czynnik produkcji innym o jednostkę (gdy wielkość produkcji nie ulega zmianie)
IZOKWANTA możliwa kombinacja dwóch czynników produkcji przy takiej samej wielkości produkcji. Cechą i. Jest malejąca krańcowa stopa substytucji. Oznacza to że w miare zastępowania czynnika kapitału przez coraz większą część czynnika pracy, zmniejsza się ilość kapitału, którą można zastąpić przez każdą dodatkową jednostkę pracy.
IZOKOSZTA pokazuje jakie kombinacje metod są możliwe do zastosowania po uwzględnieniu: - relacji cen obu czynników wytwórczych -wysokość zasobów środków finansowych jakimi dysponuje producent
OPTYMALNA KOMBINACJA CZYNNIKÓW PRODUKCJI to taka kombinacja, która pozwala osiągnąć: -max. Poziom produkcji przy danych kosztach lub -dany poziom produkcji realizować przy min. Kosztach
ŚCIERZKA EKSPANSJI PRODUKCJI przedsiębiorstwo zwiększając swoją produkcję ma na celu zwiększenie swojego zysku; a każde zwiększenie produkcji wymaga ustalenia nowej kombinacji czynników produkcji, która była by równierz optymalna. A zatem przechodzenie z jednego punktu równowagi ( kombinacji czynników produkcji) do następnych punktów równowagi powoduje powstanie ŚEP
Prawo malejących przychodów: Zwiększając nakład czynników zmiennych przy innych czynnikach nie zmienionych osiągamy taki punkt po przekroczeniu którego każda dodatkowa jednostka czynnika zmiennego daje coraz mniejsze przyrosty produkcji. Produkcyjność każdego kolejnego czynnika zmiennego zmniejsza się.
Równowagę rynkową na rynku danego dobra interpretuje się jako punkt przecięcia krzywych popytu i podaży tego dobra - wyznaczający jedyną możliwą cenę - przy której ilość nabyta będzie równa ilości oferowanej na sprzedaż.
DOCHÓD NARODOWY, pot. dochód uzyskany z działalności gosp. na terenie danego kraju w pewnym okresie, zwykle 1 roku.
KRYZYS EKONOMICZNY gwałtowne załamanie aktywności w sferze produkcji, finansów i konsumpcji
Rachunek ekonomiczny, konfrontowanie osiąganych wyników (efektów) z ponoszonymi na nie nakładami, wyrażonymi w jednostkach pieniężnych, co umożliwia ich porównywalność. Stosowanie i rozwój rachunku ekonomicznego jest wyrazem zasady racjonalnego gospodarowania umożliwiającej osiąganie maksymalnych efektów przy danych nakładach lub minimalizowanie nakładów na realizację określonych wyników. Rachunek ekonomiczny odpowiada na pytania: co?, jak?, ile? i kiedy? produkować - stanowi zatem podstawę ustalania programów produkcji, kierunków i warunków jej sprzedaży, w dostosowaniu do warunków dyktowanych przez rynek. Będąc podstawą procesu podejmowania decyzji, stanowiąc o kryteriach i uwarunkowaniach ich realizacji, rachunek ekonomiczny jest podstawowym narzędziem zarządzania działalnością gospodarczą oraz służy realizacji zarobkowego celu prowadzenia takiej działalności (najczęściej - maksymalizacji wyniku finansowego).
PRODUKT KRAJOWY BRUTTO (PKB), suma wartości dóbr i usług finalnych wytworzonych na terytorium danego kraju w danym okresie, najczęściej rocznym.
PKB w cenach rynkowych jest miarą produkcji krajowej w kategoriach cen płacowych przez ostatecznych odbiorców (włącznie z podatkami pośrednimi, VAT i akcyza)
PKB w cenach czynników produkcji krajowej jest miarą produkcji krajowej z pominięciem podatków pośrednich a z uwzględnieniem substytutów. Ta kategoria odpowiada obliczaniu PKB metodami sumowania produktów i dochodów (nie wydatków)
METODA SUMOWANIA PRODUKTÓW polega na sumowaniu wartości produktów i usług wytwarzanych w całej gospodarce w ciągu roku. W praktyce tymi obliczeniami zajmuje się GUS. Zebrane dane statystyczne dotyczące wartości wytworzonych i usług grupuje się według działów gospodarki np. przemysł, budownictwo, rolnictwo, transport
METODA SUMOWANIA DOCHODÓW polega na dodawaniu dochodów( tj. płac, rent, procentów i zysków) powstających w procesie wytwarzania produktów i usług w ciągu roku. Suma tych dochodów musi być równa sumie wartości dodanej, poniewarz wartość dodana składa się z dochodów otrzymanych przez uczestników produkcji.
METODA SUMOWANIA WYDATKÓW polega na sumowaniu wydatków na dobra finalne wytworzone przez przedsiębiorstwa krajowe. Wydatki te obejmują: -wydatki na dobra konsumpcyjne (produkty, usługi) wytworzone w kraju -wydatki na krajowe dobra inwestycyjne -wydatki na krajowe dobra eksportowe -wydatki rządowe na wytworzone w kraju finalne produkty i usługi z wyłączeniem płatności transferowych.
PKB per capita - ta wielkość nie uwzględnia tzw. „szarej strefy”, która wpływa w pewien sposób na pziom dobrobytu ludności -nie uwzględnia legalnej produkcji wykonywanej na własne potrzeby rynkowe w domu (usługi) -nie uwzględnia efektów ubocznych, wzrostu produkcji dla środowiska naturalnego tj. zanieczyszczenie wody, pow. , hałasu
PRODUKT NARODOWY BRUTTO (PNB), miernik całkowitych dochodów obywateli danego kraju, niezależnie od miejsca świadczenia usług przez posiadane przez nich czynniki produkcji; PKB skorygowany o saldo dochodów z tytułu własności za granicą i dochodów obcokrajowców posiadających kapitał w danym kraju.
załamanie procesu wzrostu w gospodarce rynkowej; widocznym przejawem k. KRYZYS załamanie procesu wzrostu w gospodarce rynkowej
DOBRA FINALNE produkty i usługi nabywane przez ostatecznego użytkownika.
DOBRA POŚREDNIE to dobra w całości zużywane np. przez przedsiębiorstwa
WARTOŚĆ DODANA to przyrost wartości dóbr będących rezultatem danego procesu produkcji. Oblicza się ją przez przez odjęcie od wartości dóbr wytworzonych w danym przedsiębiorstwie, sumie kosztów rzeczowych(a nie osobowych) czynników produkcji zużytych przy wytwarzaniu tych dóbr.
BEZROBOCIE KEYNESISTOWSKIE keynisiści sttoją na stanowisku takim, że w warunkach swobodnego działania mechanizmu rynkowego występuje tendencja do ustalenia się nadwyżki podaży siły roboczej nad popytem, oznaczająca istnienie bezrobocia. Przyczyn tej tendencji upatrują w niewystarczającym popycie na towary, jaki kształtuje się w warynkach wolnorynkowej gospodarki.
Przyczyny bezrobocia key: niewystarczający popytna towary jaki kształtuje się w warunkach gospodarki rynkowej. Gdy popyt na towary ustali się się na rynku, na poziomie nie wystarczającym do wykupienia całej wytworzonej produkcji to producenci są zmuszeni obciążyć produkcje(a tym samym zmniejszyć zatrudnienie). Wtedy pojawia się bezrobocie o charakterze przymusowym i ma ono charakter dość trwały. W tym ujęciu konieczna jest aktywna ingerencja państwa w procesy gosp. w celu zwalniania bezrobocia.
METODY POZIOMU BEZROBOCIA
A metody wykorzystywane w statystyce urz. Pracy - bezrobocie rejestrowane. Według tej metody bezrobotnymi są osoby: -zdolne do pracy i gotowe do jej podjęcia w ramach stosunku pracy -pozostające bez pracy i nie uczące się w szkołach(z wyjątkiem wieczorowych i zaocznych) -zarejestrowane u urz. Pracy jeżeli: ukończyło 18 lat, nie ukończyło 60/65 lat, nie nabyły prawa do emerytury, nie są właścicielami gospodarstwa rolnego, nie prowadzą pozarolniczej działalności gospodarczej.
B met. Wykorz. W badaniach aktywności ekonomicznej ludności BAEL. Bezrobotnymi są: -w okresie badanego tygodnia badane osoby nie pracowały nawet przez okres 1 godz. -aktywnie poszukują pracy -są gotowe natychmiast podjąć pracę
STOPA BEZROBOCIA to procentowy udział zarejestrowanych bezrobotnych w liczbie cywilnej ludności aktywnej zawodowo(szacowanej przez urz. Statyst. Pod koniec każdego prezentowanego okresu tj. miesiąca, kwartału, pół roku, roku).
OPTIMUM PRODUKCJI po nałożeniu izokwanty na izokosztę w punkcie ich styczności otrzymujemy optimum produkcji
A dany poziom produkcji przy najniższym koszcie -optymalna kombinacja czynników produkcji wyznacza punkt, w którym izokwanta(odpowiadająca danemu poziomowi produkcji) jest styczna do możliwie najniżej położonej izokosz
B najwyższy poziom produkcji przy danym koszcie -optymalną kombinacją czynników produkcji w tym przypadki jest najwyżej położona izokw styczna do izokoszty.
Rynek od str podaży RYNEK rynek od str popytu
Wolna konkurencja wolna konkurencja
Wielu sprzedających wielu kupujących
Konkurencja monopolistyczna monopsonowa
Wielu sprzedających wielu kupujących
Oligopol oligopson
Kilku sprzedających kilku kupujących
Monopol pełny monopson
Jeden sprzedający jeden kupujący
Rodzaj konkur. Licz prod. Zróżnicowanie stopień kontroli met.konkurencj
Produktów cen handlowej
Doskonała wielu identyczne brak brak, sprzedaż na
Zorganiz.giełdach
Monoplistyczna niewielu zróżnicowane, znaczący cenowa
Substytuty niecenowa
Oligopol kilku niewielkie zróżni b.znaczący niecenowa, podział
Cowanie z substytutami rynków zbytu
Pełny jeden jedne nie posiada ogromny reklama
Jący substytutów
CENA RÓWNOWAGI równowaga na rynku jest określona przez cenę w punkcie przecięcia się krzywej popytu i podaży. Oznacza to że dostępna podaż jest jest rozdzielona między nabywców , którzy są skłonni i zdolni zapłacić tą cenę. Przy cenie ce nie występuje ani nadwyżka ani niedobór.
7