Demokracja


DEMOKRACJA

(gr. demokratia, od demos - lud; kratos - władza)

Chcąc ustalić znaczenie terminu demokracja, należy odwołać się do historii, a ściślej do genezy demokracji nowożytnej. Nie ulega wątpliwości, że nowożytne pojęcie demokracji opiera się na tradycyjnych prawach człowieka, przypominanych przez filozofów (np. J. Locke'a, J.J. Rousseau), a także sformułowanych oficjalnie najpierw w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej (Deklaracja Praw przyjęta w 1776 r. przez reprezentantów stanów Wirginia i Massachusetts), a następnie we Francji (Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela uchwalona w 1789 r. przez Zgromadzenie Narodowe). Spośród praw człowieka zwracano uwagę na dwa podstawowe: wolności i równości. Lansowanie ich na przełomie XVIII i XIX w. przez tzw. liberałów miało na celu przede wszystkim przeciwstawienie się absolutyzmowi monarchów i nierówności stanowej. Pojęciem demokracji obejmowano wówczas dziedzinę prawno-polityczną, a ściślej mówiąc, ustrój polityczny, którego podstawą stać się miało prawo przez wszystkich stanowione i wszystkich obowiązujące (ustrój konstytucyjny). W rzeczywistości jednak z pełni praw korzystać mogli ludzie naprawdę wolni, tzn. niezależni ekonomicznie i odpowiednio wykształceni. Demokracja stała się przywilejem burżuazji, a masy chłopskie i robotnicze zostały z niej wykluczone.

Ograniczenie możliwości korzystania z praw człowieka -wolności i równości - do warstwy ludzi bogatych i oświeconych musiało budzić niezadowolenie wśród mas ludowych, czego wyrazem były m.in. bunty chłopskie. Pod ich wpływem, a zwłaszcza pod wpływem rosnącego ruchu robotniczego, który stanowił niewątpliwie większe niebezpieczeństwo dla burżuazji niż absolutyzm monarchy i przywileje arystokracji, wśród liberałów w połowie XIX w. wyłania się radykalne skrzydło myślicieli i działaczy zwanych demokratami. Biorąc za punkt wyjścia nie dobro uprzywilejowanych jednostek, lecz dobro ogółu, radykałowie domagają się rozszerzenia praw człowieka na wszystkich ludzi i dopuszczania ich do udziału w przywilejach demokracji.

Ludzka wolność jest niepodzielna. Realizacja jej w dziedzinie prawno-politycznej pociąga za sobą konieczność realizacji podstawowych swobód człowieka w innych dziedzinach życia ludzkiego. Inaczej mówiąc, zrealizowana wolność domaga się równego uczestnictwa wszystkich obywateli w życiu ekonomicznym, społecznym i kulturalnym. Z kolei, w miarę wzrostu tendencji do zagwarantowania wolności i równości wszystkim ludziom w ramach społeczności państwowej, zaczęły dojrzewać dążenia do zagwarantowania tych samych praw wszystkim ludom, narodom i państwom w ramach wspólnoty ogólnoludzkiej. Dążenia te w pełni ujawniły się na tle rozpadania się systemu kolonialnego, zanikania takich form prawno-politycznych, jak dominia, protektoraty czy obszary powiernicze.

Pojęcie demokracji ewoluowało zatem od demokracji prawno-politycznej do demokracji społecznej i od demokracji wewnątrz-narodowej do demokracji ogólno-światowej. Wynika z tego, że w istocie demokracja polega na uznaniu podstawowych praw człowieka i stworzeniu możliwości ich realizacji we wszystkich krajach i we wszystkich dziedzinach życia ludzkiego. Obecnie pojęcie demokracji utożsamia się z tzw. "masowym społecznym uczestnictwem" (D. Bell) lub z pojęciem tzw. "demokracji fundamentalnej" (K. Mannheim). Wyrażenia te uwypuklają pewien charakterystyczny rys współczesnej cywilizacji: masowość zjawisk i procesów społecznych. Z punktu widzenia demokracji chodzi o podkreślenie masowego dostępu jednostek ludzkich i wszystkich narodów do osiągnięć cywilizacji. Demokracja społeczna w tym znaczeniu utożsamia się z demokracją masową. Oznacza to zarazem przejście od demokracji jako formy rządów w czasach nowożytnych do demokracji jako formy życia w czasach współczesnych.

W kształtowaniu profilu nowożytnej i współczesnej demokracji poważną rolę odegrał Kościół katolicki, który począwszy od XIX w. wielokrotnie zabierał głos w sprawach społecznych, domagając się poszanowania praw niższych klas społecznych i zrównania ich z innymi klasami społecznymi. Charakterystyczne jest, że stanowisko Kościoła w kwestii społecznej ulegało ewolucji, podobnie jak ewoluowało pojęcie demokracji. Pierwsze encykliki społeczne (Rerum novarum, 1891 i Quadragesimo anno, 1931) kładły nacisk na społeczne wyzwolenie klas niższych, a zwłaszcza klasy robotniczej. Można powiedzieć, że w tym zakresie Kościół postulował zrównanie klas społecznych w ramach narodu i państwa. Późniejsze dokumenty Kościoła, od Mater et Magistra (1961) do Sollicitudo rei socialis (1987), akcentują już nie tylko emancypację warstw społecznych, ale także społeczne i narodowe wyzwolenie krajów zapóźnionych gospodarczo. Ostatnie dokumenty oficjalne Kościoła mówią o społecznym uczestnictwie wszystkich ludzi i całych narodów we wszystkich podstawowych dziedzinach życia ludzkiego. Mówią o integralnym rozwoju "całego i każdego człowieka" i solidarnym rozwoju ludzkości.

(Słownik Katolickiej Nauki Społecznej, Ks. prof. dr hab. W.Piwowarski (red.), W-wa 1993, s.37-39)



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
demokracja 5
Państwa tzw Demokracji Ludowej
Demokracja bezpośrednia
Nadszedł czas, by Michnik nauczył się żyć w demokracji
zalety i wady demokracji, Nauka, Politologia i prawo
161 Sixto J Castro, Demokracja – refleksja z punktu widzenia estetyki
islam a demokracja
Przelom demokratyczny 2004 id 1 Nieznany
III - demokracja i państwo 1, WOS - matura, Inne materiały, Pytania 2012
Chantal Mouffe i paradoksy demokracji
141 A moze by tak bardziej demokratycznie, Linux, płyty dvd, inne dvd, 1, Doradca Menedzera
myśl polityczna od Demokryta do Bodina, myśl polityczna
Demokracja nie jest pojeciem jednorodnym - Sartori, Politologia UMCS (2005 - 2010) specjalność samor
demokracja szlachecka w polsce(2), EDUKACJA 35 000 TYS. plików z każdej branży
Autokracja i liberalna demokracja, socjologia - free
Demokryt z Abdery, Notatki, Filologia polska i specjalizacja nauczycielska, Filozofia
Demokracja a życie w naszej szkole, konspekty, KONSPEKT, WOS, klasa II

więcej podobnych podstron