04 (58)

8

Rys. 1.1. Krawędzie i powierzchnie części roboczej noża tokarskiego: I — powierzchnia natarcia (powierzchnia, na której tworzy się wiór), 2 - powierzchnia przyłożenia, 3 - pomocnicza powierzchnia przyłożenia, 4 - główna krawędź skrawająca, 5 - pomocnicza krawędź skrawająca, 6 — naroże

Rys. 1.2. Podstawowa geometria narzędzia mierzona w płaszczyźnie P₀ (płaszczyźnie ortogonalnej):    — kąt przyłoże

nia, p_o — kąt ostrza, /„ — kąt natarcia, r_e — promień naroża

Ostrze narzędzia musi posiadać odpowiednią geometrię, ponieważ ma ona decydujący wpływ na chropowatość powierzchni obrobionej, opory skrawania, postać powstającego wióra. Podstawowe krawędzie i powierzchnie ostrza narzędzia przedstawiono na rysunku 1.1, a jego przekrój - jedną z płaszczyzn (płaszczyzna P„ - ortogonalna), w których analizuje się geometrię ostrza narzędzia, przedstawiono na rysunku 1.2.

Należy prawidłowo dobrać właściwości materiału ostrza narzędzia skrawającego.

W czasie procesu skrawania istnieją sunięcia i ruchy korekcyjne.

Rys. 1J. Kinematyka toczenia wzdłużnego

także ruchy pomocnicze: dosumęcia, od-

Każdy z ruchów głównych ma swoją prędkość mierzoną jako prędkość względną rozpatrywanego punktu krawędzi skrawającej w odniesieniu do przedmiotu obrabianego:

-    prędkość skrawania v_c [m/min] — jest to chwilowa prędkość ruchu głównego,

-    prędkość posuwu vy [m/min] — chwilowa prędkość ruchu posuwowego,

-    prędkość wypadkowa v_e [m/min] -chwilowa prędkość ruchu wypadkowego, czyli złożenie prędkości skrawania i posuwu.

Prędkość skrawania v_c można obliczyć ze wzoru:

nd n r , . i . .    n D n r -i

v_r =- m/min lub v, =- m/min

^c 1000 ¹ 1 ' 1000 ^L 1

gdzie:

d — średnica przedmiotu obrabianego (przy obracającym się przedmiocie, np. przy toczeniu) [mm],

D - średnica narzędzia (przy obracającym się narzędziu, np. przy wierceniu) [mm],

n — prędkość obrotowa wrzeciona obrabiarki (materiału obrabianego przy obracającym się przedmiocie obrabianym lub narzędzia przy obracającym się narzędziu) [obr/min].

Prędkość posuwu v/ wyrażona w mm/min nie zawsze jest wygodna w użyciu. W związku z tym stosuje się również:

-    posuw na obrót / - długość drogi ruchu posuwowego przypadająca na jeden obrót ruchu głównego [mm/obr],

-    posuw na jedno ostrze f_: — długość drogi ruchu posuwowego przypadająca na obrót w ruchu głównym o kątową odległość między sąsiednimi ostrzami narzędzia wieloostrzowego [mm/ostrze],

-    posuw na podwójny skok (cykl) / - długość drogi ruchu posuwowego przypadająca na podwójny skok ruchu głównego [mm/podwójny skok].

Wartości posuwów można przeliczać z wzorów:

Vj-=fn=f_znz    [mm/min]

gdzie:

Vf- prędkość posuwu [mm/min],

/- posuw na obrót [mm/obr], f- posuw na ostrze [mm/ostrze],

n - prędkość obrotowa narzędzia lub przedmiotu [obr/min], z - liczba ostrzy narzędzia.

Prędkość skrawania, prędkość obrotową, posuwy, a także głębokość skrawania (dosuw) zaliczamy do tzw. technologicznych parametrów skrawania. Posługujemy się nimi przy planowaniu obróbki i przygotowywaniu obrabiarek do obróbki skrawaniem.

Głębokością skrawania a_p (dosuwem) nazywamy odległość powierzchni obrabianej (powierzchni przed obróbką) od powierzchni obrobionej (powierzchni po obróbce) mierzoną prostopadle do tych powierzchni, wyrażoną w mm.

Oddzielenie naddatku materiału usuwanego w postaci wióra wymaga wywarcia narzędziem na materiał obrabiany odpowiednio dużej siły zwanej całkowitą siłą skrawania F [N], W celu ułatwienia analizy siłę tę rozkłada się na trzy składowe wzajemnie prostopadłe: