10119 IMGE67

IZABELLA LIGNOWSKA

Młodzieżowy Ruch na Rzecz Przeciwdziałania Narkomanii. „Monar” jako przykład demedykalizacji problemu narkomanii

w Polsce¹

WSTĘP

Zjawisko narkomanii można rozpatrywać głównie z trzech punktów widzenia: I) etiologicznego - gdy interesują nas przyczyny i mechanizmy tworzenia się nałogu; 2) fenomenologicznego - kiedy skupiamy uwagę na podstawowych i charakterystycznych objawach; 3) terapeutycznego - gdy interesują nas metody i formy leczenia¹.

Dwa pierwsze aspekty, etiologiczny i fenomenologiczny, narkomanii mają dość rozległą literaturę. Natomiast na temat leczenia narkomanów literatura jest uboga i często ograniczona do zagadnień leczenia w wąskim rozumieniu tego terminu (takim, jaki przeważa wśród lekarzy psychiatrów). Tymczasem leczenie rozumiane szeroko powinno odbywać się w sposób zintegrowany i systemowy. Musi ono zawierać takie elementy, jak terapia ambulatoryjna i szpitalna, profilaktyka i rehabilitacja, farmakologia, socjo- i psychoterapia. W związku z powyższym zagadnienie terapii osób uzależnionych od narkotyków wydaje się być dla socjologa szczególnie interesującym fragmentem omawianej problematyki.

Preferowanie określonego podejścia do leczenia narkomanów w dużym stopniu zależy od przyjętej orientacji teoretycznej. Można wyróżnić cztery główne orientacje naukowe, stosowane w analizowaniu problemu narkomanii: prawną, medyczną, psychologiczną i socjologiczną². U podstaw każdej z tych orientacji leży specyficzna teoria narkomanii, jej zwalczania i zapobiegania.

Orientacja prawna. Przyjmuje się tu, że aktywną rolę w procesie uzależnienia odgrywa narkotyk. Ludzie zaś są nie poinformowanymi, nieumyślnymi ofiarami i muszą być chronieni przez kontrolę upraw, wytwarzania, rozprowadzania, sprzedaży i posiadania narkotyków. Środki uzależniające dzieli się na legalne i nielegalne. Za podstawowy środek zapobiegawczy uznaje się kontrolę dostępności narkotyków, podnoszenie

1

..Studia Socjologiczne". 1987. nr 3-4. s. 309-326.