12

2 lnwvocja rcioryczn*

Ntc dwa razy się nie zdarza t me zdarzy. Z tej przyczyny zrodziliśmy sif be: wprawy i pomrzemy bez rutyny. Choćbyśmy uczniami byli najlepszymi tr szkole świata, me będziemy repetować żadnej zimy ani lata.

Żaden dzień się nie powtórzy, me ma dwóch podobnych nocy. diródl tych samych pocałunków, dwóch jednakich spojrzeń tr oczy.

Jak korzystać z toposów? Toposy spisywano, tworząc z nich gotowe zasoby do wykorzystania przez mówcę. Arystoteles spisa) ich około 300. poddając je podziałowi na cztery podstawowe zakresy:

Toposy wynikające z:

skejdentu    gatunku    własności

DD_

definicji

Wybrane toposy Arystotelesa:

1 • Topos z definicji: Jeśli środki antykoncepcyjne nie leczą żadnej choroby, tonie są lekami. Sie mogą zatem być refund/twane, skoro refundowane nu/gą być tylko leki.

2* Topos z gatunku: Jeżeli jakaś kwestia ma zastosowanie do całego rodzaju, to także do poszczególnych jego gatunków.

Przykład: Jeśli zakaz dobmywanui wiwisekcji dotyczy wszystkich ssaków, to d/Ayczy także psów. będących przecież ssakami.

3t Topos: Jeśli mniej prawdopodobna rzecz jest prawdziwa, to hardziej prawdopodobna również.

Przy kład: Wiemy, ze Krzysiek pobił swego ojca. zatem możliwe jest, ze pobił tez swego brata.

4/ Topos; Jeśli jest możliwe to. co trudniejsze, to tym bardziej możliwe jest to, co łatwiejsze.

Przykład. Jeśli Jasiek n/tuczył się grać w szachy, to oczywiste jest, że nauczy suf tez grać w warcaby.

5) Topos: Jeśli jakaś rzecz, której w większym stopniu przysługuje

jaka* cecha. c/.c*«»4 nw poeiada. u, lym Wdziej l*tP iwr da rzecz, która tr; cech*; ma w mnwyzym Wapruu Przykład: Jeśli profesur ni* rrocumiot Ugo irgktoda. V, tym W ił:v**j nU> mógł mcumirt

6> Topos: Jeśli coś mme-j-i/eno ma pewną wartość. to tym włąkazą wartość ma coś od niej większego

Przykład: Jeśli Franio ucieszył «ię. gdy darta! od babci w persm-ete 100 d. to tym bardziej unr*zy ią, gdy domowe od dziadka

200 d.

7i Topos: Rzecz, która miała początek, bidzie miała i t«^ ko-

rucc-

Przykład: W tym roku rzryly ic naszym paketane przędła tak czkodtuca dla kraju partia. Ale ni* marticmy mę: te «ządy kiedyś *uj skończą.

W niemal każdej książce poświęconej retoryce odnajdujemy próby klasyfikacji toposów. Irrne są u Kwintyhan* czy Cycerona niż u Arystotelesa, a współcześnie inne u Curtisa nu u Percłma na. Toposów jest tak wiele i tak różnych, ze niemożliwe jest dokonanie ich podziału według kryteriów podziału kupcznego, czyli żeby był to podział wyczerpujący i rozłączny. Inne niż logiczne podziały mogą służyć jedynie wyodrębnieniu tych toposów, które są użyteczne w jakiejś konkretnej dziedzinie, szczególnie w prawie. Chaim Perelman na przykład wyrózrua kilkanaście toposów ulawiających wykładnię przepisów prawa w zależności od inieocp ustawodawcy. Należą do nich m.m. argumenty a coutrano, a n-mili, a fortion, ab exemplo i inne®. Są one ruezałezne od logicznego stosunku wynikania, opierają się bowiem na toposach, które z punktu widzenia logiki są rozumowaniami zawodnymi.

Za: Ł Nidfefc. Islu. op.cit. s. 172.