17310 Obraz (2478)

C*Hio oraz niektóre o jeszcze dłuższych łańcuchach. Wzory i nazwy n,V których alkanów zawiera tab. 4.1.

Tabela 4.1. Niektóre prostołańcuchowe alkany

Liczba atomów’ węgla	Wzór	Nazwa	Liczbo izomerów
1	Cłh	metan
2	CHjCHj	etan
3	CH3CH2CH3	propan
4	CłWCHjfeCHj	butan	2
5	CH,(CH2)iCH,	pentan	3
6	CH3(CH2)4CH3	heksan	5
7	CHrfCHjfcCHj	heptan	9
8	CHj(CHi kCH]	oktan	18
9	CH3(CH2)tCH3	nonan	35
10	CHj(CH,),CH3	dekan	75
11	CH3(CH2)oCH3	undekan	159
12	Cat(CIŁ),oCH3	dodckan	355
14	CHj<CHj)uCH3	tetradekan	1858
16	CH3(CH2)i4CH3	heksadckan	-
18	CH,(CH1),«CH3	oktadekan	-
20	CH3(CH2).8CH3	ejkozan	366 319
25	CHKCHjJjjCH,	pentakozan	36 797 588
30	CH3(CHi>2,CHj	triakontan	4 111 846 763

4.2. Izomeria konstytucyjna alkanów

Izomeria alkanów jest możliwa dzięki temu, że łańcuchy węglowe mogą być rozgałęzione. Izomeryczne alkany różnią się od siebie sposobem rozgałęzienia łańcucha Wynikająca stąd liczba izomerów szybko wzrasta ze wzrostem liczby atomów węgla (tab. 5.1).

trzy spośród dziewięciu izomerów heptanu

Zawrotne liczby izomerów uniemożliwiają poznanie wszystkich alkanów, jeśli jako poznanie będziemy rozumieli ich otrzymanie na drodze syntezy hib wydzielenie ze źródeł naturalnych i opisanie własności. Wszystkie izomery znane są tylko dla alkanów do nonanu włącznie. Spośród wyższych alkanów zbadane zostały tylko nieliczne. Jest to spowodowane nie tylko mnogością struktur, ale także tym, że badania takie miałyby znikomą wartość poznawczą. Można mieć pewność, że własności każdego z nieznanych jeszcze alkanów okażą się zgodne z przewidywaniami opartymi na dotychczasowej wiedzy.

4.3. Nazwy alkanów Grupy alkilowe

Nazwy alkanów, oprócz pierwszych czterech, odpowiadają liczbie atomów węgla w łańcuchu. Utworzono je przez dodanie końcówki -an do przedrostków określających liczbę atomów węgla i wywodzących się z greckich liczebników. Słowo „alkan” jest ogólną nazwą wszystkich łańcuchowych węglowodorów nasyconych.

Tworzenie nazw alkanów rozgałęzionych wymaga znajomości nazw grup alkilowych. Są to grupy atomów o ogólnym wzorze CnH&i+i- Grupy te formalnie wyodrębniamy z cząsteczek alkanów przez odjęcie atomów wodoru. Za wyjątkiem metanu i etanu, grup alkilowych jest więcej niż alkanów, z których się wywodzą. Z cząsteczki alkanu można utworzyć tyle grup alkilowych, ile zawiera ona nierównocennych atomów węgla. Atomy węgla wtedy są nierów-nocenne, gdy po zastąpieniu połączonych z nimi atomów wodoru innym podstawnikiem otrzymujemy różne związki. Podstawienie atomów wodoru przy równocennych atomach węgla prowadzi do powstania identycznych związków. Np. w cząsteczce butanu oba skrajne atomy węgla sąrównocenne. tak samo jak oba środkowe atomy węgla.