17364 P1120468 resize

340 MAHKK OM.

miany kultury łużyckiej egzystowała nie tylko w ciągu okresu halsztackiego. leci także w początkach okresu lateńskiego. Brak Jednak dotąd z tego terenu zespołów grobowych*⁴, które by mogły w sposób hardziej zdecydowany poprzeć to przypuszczenie. Nie znaleziono też wśród badanych osad dobrze datowanych, które można było by odnieść z całą pewnością do wczesnej czy ewentualnie środkowej fazy okresu lateńskiego. By_C może ■■■ zegółowe przepracowanie materiałów ceramicznych z przebadanych osad podkrakowskich pozwoli tei w Jakimś stopniu naświetlić postawione tu zagadnienie Niestety znaczna więkasość materiałów ze zbadanych dotychczas osad nie została opracowana bądź też nie doczekała sśą pełnej publikacji.

fThsrnośf osadnictwa ludności zaliczanej do kultury łużyckiej w okrasie lateńskim w zachodniej części polskich Karpat nie budzi raczej wątpliwości wśród badaczy poruszających to zagadnienie*. Stanowiska zaliczane do schyłkowej fazy kultury łużyckiej występują najliczniej na terenie Sądecczyzny**, w dolinie Dunajca. Z obecnością osadnictwa ludności kultury łużyckiej we wczesnej epoce żelaza, a także w początkach okresu lateńskiego można się liczyć też na terenie Kotliny Żywieckiej nad Sołą” Stanowiska, które dostarczyły ceramiki w typie schy łkowolużyc-Mwi rosproaaone są także w dorzeczu Skawy** i Raby. zwłaszcza nad Stradomką"*.

Podobnie Jednak Jak i w okolicach podkrakowskich, tak i w głębi strefy karpackiej brak jest zwartych, dobrze datowanych zespołów, które mogłyby stanowić dla nas podstawę do ewentualnego wyróżnienia lateń-

« Z cmentarzyska kultury łużyckiej w llrzczlu. pow. Kraków, datowanego w zasadzie aa schyłek epoki brązu, pochodzi Jeden grób (nr 12), który *« wzglądu na formę popielnicy zaliczyć można do wczesnej fazy okresu lateńskiego. M. Ge dl. Cmratarryifco Kultury łużyckiej we wsi Brzezie, powiat Kraków, ..Materiały Starożytne". t 2: 1057. s. 218-210. ryc. 15.

“ Z. Bukowski. Kultura łużycka w północnej czflci Karpat Zachodnich. •Acta Arehaeologka Carpathlcn'*, t. 9: 1967. z. 1, a. 88-40.

*    M. Cabalska. Osadnictwo kultury łużyckiej w rejonie średniego biegu Du

najcu w świetle badaó w MaetkowieucK. pow. Nowy Sącz. „Proce Archeologiczne*’, t 5* IMS. s. 41-57; taż. Pradzieje powiatu nowosądeckiego. „Rocznik Sądecki", t 10-u    1969-1970. s. 122-125; taż. Pradzieje powiatu limanowskiego, „Prace

Archeologiczne", t. II. 1970. a. 17-10.

" Stanowiska z ceramiką ręcznie lepioną w typie póżnołużycklm z masywu góry Grójec w Żywcu Iperytu,

*    Między innymi w Zembrzycach, pow. Sucha.

*    Grodzisko w Poznuchowicach Górnych, pow. Myślenice, oraz stanowisko koło Diablego Kamienia w Smykaniu, pow. Limanowa. A. 2 a ki. Zespół osadniczy Po-znachow.ee Górne. pow. Myślenice, w świetle badań wstępnych, „Sprawozdania Archeologiczne", t. 4: 1937, s. 107-181; O. Leńczyk. Sprawozdanie z badań w r. 195S na termie grodziska w Poznachowieaeh Górnych, pow. Myślenice, „Sprawozdania Archeologiczne”, t 4: 1057. z. 132-141; Cabalska. op. cif.. 8. 12-14.

ZK STUDIÓW NAD SCHYŁKOWA FAZA KULTOWY ŁUŻYCKIEJ

skiej fazy kultury łużyckiej. Dysponujemy tu jedynie materiałami z osad wyżynnych, przeważnie o charakterze obronnym. Są to zazwyczaj ułamki ceramiki, nader ogólnie zaliczane do późnej kultury łużyckiej. Mogą to Jednak być niekiedy zarówno materiały ze schyłku epoki brązu, z okresu halsztackiego, jak i z okresu lateńskiego. Brak ornamentu, jak też bardzo często nader zły stan zachowania ceramiki i znaczne rozdrobnienie ułamków naczyń, uniemożliwiające dokonanie rekonstrukcji poszczególnych typów naczyń, w poważnym stopniu utrudniają poprawne zakwalifikowanie znacznej części materiału zabytkowego ze stanowisk wyżynnych. Uniemożliwia to przeprowadzenie bardziej precyzyjnego datowania poszczególnych osad.

Niektóre z obiektów, na których odkryto ceramikę w typie póżnołużyc-kim, dostarczyły także materiałów ceramicznych typu celtyckiego pochodzących Już raczej ze schyłku okresu lateńskiego’®⁰. Jak się wydaje, obie grupy materiałów występowały razem, bez wyraźnego zróżnicowania stratygraficznego. Sugeruje to zaliczanie ceramiki ręcznie lepionej typu schyłkowołużyckiego z omawianych obiektów takie do okresu lateńskiego, 1 to nawet do późnej jego fazy. Z drugiej strony nie można wykluczyć przypuszczenia o istnieniu dwóch faz użytkowania omawianych tu obiektów: starszej, związanej z osadnictwem kultury łużyckiej zapewne w okresie halsztackim, i młodszej ze schyłku okresu lateńskiego, związanej z ludnością kultury celtyckiej lub o elementach tej kultury.

Ostatnie lata przyniosły bardzo ciekawe odkrycia na grodzisku w Miszkowicach. pow. Nowy Sącz¹*¹. Udało się tam wyróżnić dwie wyraźne fazy osadnicze w obrębie osady użytkowanej w zasadzie we wczesnej epoce żelaza. Faza starsza wiąże się raczej bezspornie z osadnictwem ludności kultury łużyckiej, natomiast w młodszej występują obce dla kultury łużyckiej elementy, które wykazują znaczne podobieństwa z wyróżnioną na terenie Słowacji kulturą puchowską. Być może wyniki uzyskane na tym stanowisku w powiązaniu ze szczegółową analizą materiałów z szeregu dalszych, w przybliżeniu współczesnych osad wyżynnych, pozwolą na ustalenie podstaw chronologicznych dla późnej fazy kultury łużyckiej w zachodniej części Karpat polskich. Zapewne dopiero wówczas będzie można w sposób bardziej wiarygodny rozpatrzyć problemy

>" Poznachowice Górne, pow. Myślenice, Żywiec-Sporysz. A. Żaki,' Z tata* Md kulturą celtycką w Malopolscc, „Archcologickć rozhledy", i 7: 1955, s. 101403; Wożniak, op. cii, s. 332, 340-341.

>'i M. Cabalska, Osadnictwo kultury łużyckiej, s. 48-55; tai Sprawozda*!* z badań archeologicznych przeprowadzonych w Natzkowieach, pow. Nowy Sącz w latach 1065 i 1967, Rocznik Sądecki, t. 9: 1968, s. 469-473; tai Sprawozda** : bada* osady kultury łużyckiej w Maszkowicach, „Sprawozdania Archeologiczne”, 11§ ltW, s. 91-101.