16589 SNC03694

SZ&efcOŚĆ psegraftczn* fN)

Rys. 7.40. Średnic roczne wartości pochłaniania i cmkji promieniowania w funkcji szerokości geograficznej. Z obszaru, w którym pochłanianie przewyższa emisję, do obszaru, w którym pochłanianie jcsl mniejsze od emisji, energia jest transportowana (/rzez cyrkulację atmosferyczną i oceaniczną

iii ttińi

ej fazie ok ily wyciel aniaciej*¹

eluiżif

echo^¹¹*

,.wkW

pędu i wilgoć w atmosferze ziemskiej. Jej motorem jest zróżnicowanie bilansu radiacyjnego, a w konsekwencji także temperatury i ciśnienia atmosferycznego na powierzchni naszej planety.

Nagrzanie całej strefy międzyzwrotnikowej, podobnie jak i temperatury w strefie podbiegunowej, są względnie równomierne. Duże zróżnicowanie obserwuje się natomiast w szerokościach umiarkowanych, temperatura gwałtownie spada wraz z oddalaniem się od równika (rys, 7.41), a największy spadek notuje się około 50. równoleżnika na obu półkulach. Ze względu na spadek temperatury z wysokością i różną grubość tro-posfery w niskich, umiarkowanych i wysokich szerokościach gradient temperatury na wysokości 15 km nad powierzchnią ziemi ma przebieg prawie idealnie odwrotny do przyziemnego.

Taki rozkład temperatury powoduje, że w strefie równikowej nagrzane powietrze wznosi się ku górze, adiabatycznie oziębia, powstają w nim wypiętrzone chmury konwekcyjne. Wznoszące się powietrze nie może pokonać stabilnej tropopauzy, dlatego rozpływa się pod nią na boki, kierując się ku biegunom. Gdyby Ziemia nie obracała się wokół własnej osi, powietrze docierałoby górą aż do regionów podbiegunowych. Tam zbiegałoby się i osiadało, tworząc układ wysokiego ciśnienia. Z wysokich szerokości

mm

gin lii

.pip:

d'^e

w-

1

ii; 7*411 Temperatura na poziomie morza (u) i składowa północna gradientu temperatury na poziomie morza C² * 0) i na wysokości z = 15 km (b) uśrednione w skali roku wzdłuż równoleżników (wg Stulla, 2000)

171

/i