29850 wstęp do teorii polityki img 164

155

•    wskazuje, żc pierwszorzędną odpowiedzialność za tę ochronę ponoszą państwa z wyjątkiem sytuacji, gdy są do tego niezdolne, brak jest woli politycznej by to czynić lub państwa są sprawcami łamania praw człowieka. Wtedy odpowiedzialność przechodzi na społeczność międzynarodową;

•    jest teoretycznym parasolem pozwalającym nie tylko na reakcję w momencie łamania takich praw (respomibility to react), ale również daje możliwość zapobiegania naruszeniom praw człowieka (respomibility to prevent) oraz przywracania ich obowiązywania (respomibility to rebuild)^B.

Redefinicja pojęcia suwerenności oznacza przejście od kontroli do odpowiedzialności. W systemie westfalskim suwerenność oznaczała zdolność państwa do podejmowania autorytatywnych decyzji odnośnie ludności i zasobów w obrębie terytorium państwowego. Bezpieczeństwo humanitarne przyczyniło się do zmiany pojęcia suwerenności państwa. Nie chodzi jedynie zabezpieczenia bezpieczeństwa państwu, ale przede wszystkim należy chronić jednostki®.

Odpowiedzialność za ochronę oznacza, żc społeczność międzynarodowa powinna reagować w sytuacjach, w który ch środki zapobiegawcze nie odniosły skutku, a państwo jest niezdolne lub niechętne rozwiązaniu problemu. Spójnymi środkami i metodami są wtedy połączone zabiegi na płaszczyźnie politycznej, ekonomicznej i prawnej. W skrajnych przypadkach można odwoływać się nawet do sił}' militarnej. By mieć podstawę do takiej interwencji należy odnieść się do sześciu zasad:

•    próg „usprawiedliwionej przyczyny” (just cattse) interwencja humanitarna jest środkiem wyjątkowym, dlatego odwołanie się do niej może nastąpić jedynie w dwóch przypadkach. Po pierwsze, kiedy występuje aktualna lub antycypowana utrata życia na masową skalę, prowadzona z zamiarem lub bez zamiaru 1 udobójstwa, która jest następstwem przemyślanego działania państwa, odmowy jakiegokolwiek działania w celu zapobieżenia problemu, niemożności działania lub upadku państwa. Po drugie, gdy mamy do czynienia z aktualną lub antycypowanąsytuacją„czystek etnicznych” prowadzących do mordowania, wypędzania siłą aktów terroru czy gwałtu niektórych grup etnicznych;

•    „właściwą interwencja” (right intervention) - podstawowym celem interwencji, bez względu na inne motywy, którymi kierująsię państwa przeprowadzające tę interwencję, musi być powstrzymanie lub zapobiegnięcie cierpieniom ludności. Istnieje kilka sposobów, aby spełnić to kryterium: interwencja powinna być prowadzona w oparciu o działania kolektywne i mulilateralnc; uwzględnienie poparcia grup oraz jednostek dla interesu, których akcja jest prowadzona; zapewnienie sprzyjającej postawy ludności danego regionu;

•    „zasada ostateczności” (last resort) - interwencja militarna jest uzasadniona tylko wtedy, gdy wszystkie inne środki i metody o charakterze pozamili-

ⁱ⁹ Ibidem, s. 101. ⁴⁰ Ibidem, s. 3 02.