30315 medsadowa0

pływających ze zderzenia bezpośrednio. Mechanizmy i przenikanie obrażeń do wnętrza ciała oraz wywołane przez to różnego rodzaju uszkodzenia narządów mogą być spowodowane przez działanie bezpośrednie, albo też — co jest bardzo częste — z pośredniego przeniesienia sił na skutek rozciągania, odkształcania, naprężania lub także środowiskowego przenikania energii i przenoszenia siły zniszczenia.

4.2. Następstwa urazów. Śmierć gwałtowna

W diagnostyce sekcyjnej przypadków urazowych podstawowym pytaniem jest pytanie o ocenę przyczyny i mechanizmu śmierci. W przypadkach, w których udaje się udowodnić urazową przyczynę śmierci, stosujemy określenie „śmierć gwałtowna" w odróżnieniu od zgonów z przyczyn chorobowych lub naturalnych. Równolegle obok ustalania przyczyn śmierci i mechanizmów urazowych dąży się w miarę możliwości do odtworzenia samego przebiegu i kinetyki urazu oraz do ściślejszego określenia działającego narzędzia lub narzędzi albo do określenia formy działającej energii (cieplnej, promienistej, elektrycznej).

Bardzo często rozpatruje się spójność i łączność znalezionych zmian urazowych z okolicznościami zdarzenia, zwłaszcza jeśli bierze się pod uwagę pytania ze strony przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości, czy chodzi o śmierć spowodowaną wypadkiem, samobójstwem, czy też w wyniku działania ręki obcej, a więc zabójstwo. Przykładem mogą tutaj być charakterystyczne zranienia jako wyraz samouszkodzenia lub też odwrotnie—umiejscowione poza zasięgiem ręki własnej, a więc zadane ręką obcą.

Wszystkie elementy diagnozy sekcyjnej, tj. dotyczące charakteru i zakresu zmian urazowych, mechanizmu urazu, rodzaju czynnika urazowego, przyczyny śmierci oraz pośrednio porównania oceny sekcyjnej z przebiegiem zdarzenia i wynikami śledztwa, są stałymi powtarzającymi się typowo elementami sądowo-lekarskiej opinii sekcyjnej.

4.2.1. Podział diagnostyczny urazów mechanicznych odnoszący się do mechanizmów śmierci

N

Wyróżnia się następujące mechanizmy:

a)    wykrwawienie,

b)    aspiracja,

c)    zatory tłuszczowe i powietrzne,

d)    wstrząs urazowy,

e)    uszkodzenia ważnych dla życia narządów.

4.3. Urazy mechaniczne

Zgodnie z fizyką wszystkie urazy mechaniczne są następstwem zderzenia ciała ludzkiego z przedmiotami świata zewnętrznego. W medycynie sądowej przedmioty te określamy jako „narzędzia", chociaż mogą to być zarówno narzędzia w sensie ścisłym (technicznym), jak również części i przedmioty citntv«nia. Zachodzą tutaj trzy podstawowe możliwości:

a)    w ruchu znajduje się działający przedmiot (narzędzie), ciało ludzkie za pozostaje nieruchome (uderzenia, pchnięcia).

b)    odwrotna możliwość, gdy podstawowym elementem jest ruch ciała lud/ kiego, przedmiot (narzędzie) zaś pozostaje nieruchomy (upadki, nadziania się),

c)    zarówno ciało ludzkie, jak i przedmiot (narzędzie) znajdują się w rur In (zderzenia).

4.3.1.    Kinetyka urazu

W przypadku urazowego kontaktu ciała ludzkiego z przedmiotami następuje zmiana energii kinetycznej na pracę odkształcenia (zniszczenia). O-rozległośn obrażeń będą zatem decydowyć takie czynniki, jak masa narzędzia, jego prędkość oraz nadane przyspieszenie, a więc siła urazu. Może ona być wyrażona wzorem:

2

gdzie:    E — wyzwolona energia kinetyczna,

m — masa narzędzia, v — prędkość działającego narzędzia

W sytuacji sił działających różnokierunkowo, np. przy równoczesnym ruchu ciała ludzkiego i narzędzia, decydujące będą elementy określone w fizyce jako zderzenia ciał sprężystych, w których powstające siły działające wypadkowo przemieniają się na pracę zniszczenia.

Istotnymi czynnikami dla charakteru uszkodzeń ciała są rozległość, twardość i powierzchnia działającego narzędzia, a także sprężystość i anatomiczna od poi ność samych tkanek (struktura anatomiczna). Praktycznie te czynniki, jakkolwiclt trudno wymierne fizycznie, mogą być decydujące dla rozległości uszkodzeń ciulu, a w rezultacie dla zdrowia i życia.

Na ogół przyjmuje się, że siły nie przekraczające swym naciskiem 2N/cmⁱ trio powodują, przerwania ciągłości tkanek, a powodują jedynie otarcia nasi podbiegnięcia krwią, sińce i stłuczenia. Działanie sił w granicach 2—5 N/cin* powoduje uszkodzenie głębsze, natomiast siły przekraczające 5 N/cm* zde< ydó wanie przerywają ciągłość tkanki, wywołując zranienia. Przekroczenie 15 fu uu powoduje głębokie zranienia, łącznie ze złamaniami kości. Należy jeszcze uwzglę dnić. iż ważnym czynnikiem-wanmkującym rozległość obrażeń mogą być kształty działających narzędzi, a także kąty ich natarcia na powierzchnię ciała (przedmio! y

0    dużej powierzchni płaskie, krawędziste, narzędzia rąbiące, kłujące, trup e, pociski).

Bardzo ważne i potrzebne jest uwzględnienie sprężystości i miejsca anatomie/ nego uszkodzenia narządów. Istnieje bowiem zjawisko przenoszenia sił przez naciąganie i napięcia tkankowe oraz odkształcenia oddalone od miejsc przyłożenia siły. Może to prowadzić do powstawania obrażeń tzw. pośrednich w miejscach oddalonych od zadziałania narzędzia, np. w przyczepach mięśni, stawach, więzad łaehiUL..

Podsumowując można przyjąć, że rozległość urazu mechanicznego zależy od

n) całości wyzwolonej energii, to jest głównie od siły urazu związanego z masą

1    prędkością działającego narzędzia:

h) od szybkości, drogi 1 czasu jej wyzwolenia, to jest od wielkości przyspieszeń dodał nich lob ujemnych: może lo nastąpić przez skrócenie luli wyilluzenn dr out