31387 strony154 155

•    podniesienie kwalifikacji pracowników,

•    zmiany efektywności sposobów zarządzania i organizacji pracy.

Z drugiej strony z inwestycjami zagranicznymi wiążą się zagrożenia, takie jak np.:

•    wyprzedaż rodzimej gospodarki (przejęcia najmocniejszych polskich firm przemysłowych i usługowych),

•    pogorszenie się terms of trade⁽'\

•    zmniejszenie krajowych inwestycji,

•    ryzyko powstania lokalnego monopolu,

•    trudności w uchwyceniu równowagi bilansu płatniczego.

Przedstawione powiązania pomiędzy zachowaniami inwestorów a procesami transformacji gospodarczej wskazują na znacznie więcej oddziaływań pozytywnych niż zagrożeń. Tym ostatnim trzeba skutecznie przeciwdziałać, stosując odpowiednią politykę państwa. Umocnienia wymagają zachowania pozytywne, a zwłaszcza przesłanki skłaniające do takich zachowań⁶². Jednym z głównych obecnie czynników podnoszących atrakcyjność Polski dla inwestorów zagranicznych, przyciągnięcia rocznie lokat wielkości 7-8 mld USD, przełamania wstrzemięźliwości wielkich inwestorów wobec ich udziału w dalszej prywatyzacji - jest sformułowanie wyraźnej strategii Polski jako państwa goszczącego, adresowanej do inwestorów [Chrupek 1998, s. 187].

Źródeł BIZ należy szukać na płaszczyźnie teorii handlu międzynarodowego, teorii lokalizacji i teorii bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Dowodem na to jest eklektyczna teoria produkcji międzynarodowej sformułowanej przez J. H. Dunninga [1981]. W teorii tej łączy się w całość trzy grupy czynników uznawanych za siły sprawcze bezpośrednich inwestycji zagranicznych. W myśl tej

⁶¹    Terms of tracie (ang.) - warunki wymiany, stosunek cen towarów eksportowanych do cen towarów importowanych.

⁶²    Kompleksową teorię prezentującą związki między poziomem rozwoju gospodarczego, konkurencyjnością i zmianami strukturalnymi w gospodarce oraz wpływem na nie zagranicznych inwestycji bezpośrednich sformułowali M.F„ Porter [1990] i T. Ozawa [1992, s. 27-54],' teorii o podjęciu działalności poza granicami kraju decyduje występowanie trzech współzależnych rodzajów przewagi przedsiębiorstw. Są to: przewaga wynikająca ze specyfiki przedsiębiorstwa, przewaga związana z internalizacją działalności gospodarczej i przewaga z tytułu lokalizacji działalności.

Na przewagę wynikającą ze specyfiki przedsiębiorstwa (własnościową) składają się następujące elementy: wielkość przedsiębiorstwa, rozmiar produkcji, dywersyfikacja produktu lub dywersyfikacja procesu produkcyjnego oraz poziom technologiczny produkcji, znak towarowy, potencjał badawczo-rozwojowy i innowacyjność przedsiębiorstwa, przywileje osiągnięte w wyniku polityki rządów kraju pochodzenia itp.

Przewaga internalizacyjna jest związana z korzystną sytuacją w której znajdują się filie przedsiębiorstw zagranicznych w stosunku do przedsiębiorstw krajowych. Przewaga ta kształtowana jest przez przykładowe czynniki: możliwość wykorzystania przewagi wynikającej ze specyfiki przedsiębiorstwa, zmniejszenie kosztów w stosunku do transakcji rynkowych, kontrola rynku zaopatrzenia i/lub zbytu, kontrola jakości produktu i/lub usług przez sprzedawcę, możliwość operowania cenami transferowymi, możliwość „obchodzenia” lub wykorzystania polityki państw.    .

Ostatnia - przewaga lokalizacyjna - związana jest bezpośrednio z miejscem lokalizacji. Może ona wynikać z lepszego - z punktu widzenia inwestora -przestrzennego rozmieszczenia czynników produkcji i rynków, korzystnych cen jakości i wydajności czynników produkcji. Ponadto na przewagę lokalizacyjną składają się: bariery celne, wysokość podatków, zachęty inwestycyjne, stabilność polityczna, koszty transportu, czynniki kulturowe (język, obyczaje w stosunkach handlowych), polityka państw eksportujących bezpośrednie inwestycje zagraniczne itp.

Przedstawione powyżej uwagi, decydujące o podjęciu działalności poza granicami kraju, łączą elementy makro- i mikroekonomiczne. Dzięki temu