34001 djvu

318

bie dziesiętnej Europy cywilizowanej, jak angielskie „foursco-re and three" (83), francuskie „quatre vingt trois." t. j. „cztery dwudziestki i trzy." Trudno tedy wątpić, że świat nowożytny odziedziczył wprost po człowieku pierwotnym jego najwcześniejszą arytmetykę, rozwiniętą na naturalnej podstawie liczenia —rękach i nogach. To również wyjaśnia nam (str. 18), dlaczego świat cywilizowany używa systemu rachunkowego, opartego na niedogodnej liczbie dziesięć, która nie daje się podzielić ani przez trzy, ani przez cztery. Gdybyśmy rozpoczynali naszą arytmetykę na nowo, oparlibyśmy ją prawdopodobniej na rachunku dwunastkowym i używali tuzinów oraz dwunastek tuzinów (grosses) zamiast dziesiątków i setek.

EGIPT

i —» n = ._D ę = too

@@ nnn 111 e nn \\\~^,559

ASSYTUA

y = i ^ - io y»-=ioo <y~<.o x ««<>)=1000

TT <T- V T- SM--

Rys. 76. Dawne znaki liczbowe asyryjskie i babilońskie.

Nazwanie cyfr było wielkim postępem, lecz wyrazy mogą zaledwie wyświadczyć usługi w arytmetyce najprostszej, jak każdy może się przekonać, próbując pomnożyć „siedem tysięcy osiemset trzy" przez „dwieście osiemdziesiąt" słowami i nie pomagając sobie zamianą ich w myśli na cyfry. Jakim sposobem ludzie doszli do używania znaków liczbowych ? Na to pytanie początek odpowiedzi możemy otrzymać z barbarzyńskiego pisma obrazowego, gdy np. wojownik północno-amerykań-ski zrobi cztery małe kreski //// dla pokazania, że oskalpował czterech ludzi. Jest to bardzo dobrym przy cyfrach małych,