34418 strona0042 (3)

Mm ni £«browskn i Zofio !lah»ku

li, a d/inluuie to })U|»I    w i • i u objaśni    I mi

lo i włnsnych wypowiedzi dziecku. Zofia Babska"*, budując kształtnie aię odzwierciedlenia wyglądu przedmiotów u małych dzieci, zwró-uwugę na fakt, żc ujmowanie stosunku tożsamości miedzy sukceśyw-oglądunymi przedmiotami występuje dopiero u dzieci 3-letnich i wiąże / poziomem rozwoju ich mowy. Halina S p i o n e k ¹¹⁰ w swych balu* h nad powstawaniem pojęć prawo- i lewostronności u dziecka -. li lui przedszkolnym stwierdziła m.in. wzajemny związek rozwoju ru-wrgo i słowno-pojęcjowego z rozwojem orientacji przestrzennej.

Szereg limiań poświęcili psychologowie polscy także innemu aspektowi woju umysłowego dzieci, mianowicie strukturze i funkcji jych procesów poznawczych.

"W ośrodku warszawskim kilka osób interesowało się tą problematyką. Hu lisku, kontynuując wymienione poprzednio badania, zajmowała ro/poznuwaniem przez małe dzieci (do lat 7) barw i kształtów przedmio-, luidiiłu, jak formuje się odzwierciedlenie tych cech u dzieci oraz w jaki ■<il> w ró/nych warunkach to odzwierciedlenie ukierunkowuje dzrbłal-t d/i«M;ka. Dzięki wieloletnim bardzo skrupulatnym badaniom ekspery-ilulnym, w których uwzględniano różne czynniki i warunki złożonego ■•"iw I iztułtowania się u dziecka pojęcia tożsamości jako podstawy roz-iinwunls, udało się autorce ustalić przebieg tego procesu i podać prze- . ywującą Jego interpretację teoretyczną ^m. /    . '

I ;■ i ,p. ■ • 11: i w. 11»i«• x 11 przez dzieci rozmaitych cech przedmiotów, jak bar-Ir./tułt, wielkość, zajmował się też Ziemowit Włodarski, w ramach judzonych od wielu lat, wraz z współpracownikami, obszernych badań pamięcią, także w aspekcie rozwojowym. Specjalną uwagę poświęcił Emilu drogi odbioru treści ze względu na rodzaj zaangażowanego ana-loru oraz roli werbalizacji w procesach pamięciowych u dzieci*¹¹, wska-I* m ni., juk słowo określające poprawnie przedmiot percepcji podnosi

/. I tabak u Kształtowanie się odzwierciedlenia cech wyglądu przedmiotów wo *»»») ontogeni.ie. W: X problematyki psychologii i teorii poznania, pod red. NnwIńsklrKo, 1958 (przedrukowana w „Materiałach do nauczania psychologii", a II. t. 3, 11108).

■    II Spłonek Powstawanie pojęć prawo- i lewostronnoici u dziecka w wieku -I**/!, olnym te warunkach ekspery/nentalnych. „Studia Psychologiczno", t. II, 1957;

iłowania orientacji w prawej i lewej stronie schematu dala w ontoyenezie, 1901. ■" /.. llubskn KszfalfOtuanłc się sygnalizatyjnej funkcji barwy i kształtu przedmio-n <• wczesnym d:irciś«fu>ie, 1901; seria artykułów w „Studiach Psychologicznych"

I 1905; The fonnation of the conception of idrntity o1 vlsual characteristics of

■    m suń successluely. W: P. II. Musscn (Kd.) Coffnlffv« dtv«Iopmtnt of ehlldren, V, 1970.

■    "    • *• i eg artykułów w latach 1901 - 190<l oraz. monografia Hola werbalizacji u< pro

mb pomięci u dzieci, 1908, trafność rozpoznania u dzieci w wieku 3 - 14 lal, a klown określające przedmiot niedokładnie obniża tę trafność i ukierunkowuje błędy. W ostatnich latach Z. Włodarski i kierowany przez niego zespół w Instytucie Psychologii UW koncentruje się na zagadnieniu efektywności uczenia się i nauczania, mając na uwadze ich optymalizację. Prowadzi badania dotyczące roli instrukcji słownej i pokazowej w uczeniu się dzieci, wpływu organizacji materiału na uzyskiwane efekty itp.^,,ł Wiele informacji o rozwoju pamięci u dzieci zawiera duża monografia Wandy Budoh oskiej i Ziemowita Włodarskiego Psychologia uczenia się z 1970 roku.

Do teorii rozwoju myślenia J. Piageta nawiązują badania eksperymentalne Aliny Szemińskiej i napisane pod jej kierunkiem prace A. Jurkowskiego, Z. Putkiewicza i in. Wspominaliśmy już o udziale A S/i inińskiej w przedwojennych badaniach J. Piageta i B. Inhelder nad rozwojem myślenia dzieci w zakresie pojęć liczbowych i geomt?-11 ycznyćh (por. rozdz. II, A — informacje o psychologii w Szwajcarii •'*). W lalach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych skupiono się w Uniwersytecie War.i/uwsklm nad zagadnieniami kształtowania się myślenia operacyjne-go dzieci w różnych etapach rozwoju w zależności od różnych warunków zewnętrznych. Badania A. Szemińskiej ^m dotyczyły funkcji asymilacyjnej tu In matów pojęciowych w procesie klasyfikacji przedmiotów i wykazały zależność kształtowania się tej funkcji od rodzaju klasyfikowanego materiału i warunków zadania, łącznie z wprowadzonymi do nich elementami ćwiczenia. Andrzej Jurkowski zajął się rozwojem rozumowania )*!/<•/ analogię u dzieci w wieku szkolnym^m i stwierdził, że wraz z wie-l Inn rozumowanie to uniezależnia się od treści zadania, czyli od rodzaju • to iimku logicznego, na którym oparta jest dana analogia; jest to wskaźnikiem zmiany jakościowej—przejścia dziecka do stadium operacji formalnych. Badania Zygmunta Putkiewicza nad przebiegiem procesu myślenia przy rozwiązywaniu zadań arytmetycznych u uczniów klas V

Z. Włodarski Instrukcja -pokazowa i słowna w uczeniu się dzieci. (V. I, „P*y ekologia Wychowawcza" 1970, nr 1 oraz cz. II, tamże, 1971, nr 5; Stopień organltacjl nmtt rnilu u efekty przypominania. „Przegląd Psychologiczny” 1971, nr 22; Zależno^ s ybkoiei uczenia się od stopnia oryanizacji materiału. „Psychologia Wychowawe/n" 1972, nr 4 Patrz takie w' „Psychologii Wychowawczej” 1972, nr 3 1 4 artykuły K. KrólikowskleJ-Waś, F.. Chmielewskiej, J. StypulkowskieJ z zespołu Z. Włodarskiego.

"* Ud/.ini A. S/emlńskicJ w pracach genewskich Jest kontynuowany takie w o«tut-nlch lutach. Por. J. Plaget i in. Kpistfnjoloyle et psychologie dc ła fonction, 1908 ora* Im Irantmlssłon des rnouvemtnts, 1972.

^1,1 A. S/emlńska Rozwój procesu klasyfikacji. „Studia Psychologiczne", t. VII, limu. por. tai 'Zależność miedzy różnymi procesami mylił. „Psychologia Wychowawcza" 1903, nr 0.

*<• a Jurkowski Rozumowanie i»» > analogię u <1. leci u> tricku szkolnym, 1987.

M l'«y<'lioloKin i ■■/ wuJowii