34542 skanuj0029 (27)

128 E.Up**a

• rodzaj uprawianych buraków (np. plenny, wysokocukrowy).

•    warunki ich uprawy oraz przechowywania (tj. rodzaj gleby, warunki agrotechniczne, nawożenie, opady atmosferyczne i czynniki klimatyczne, stopień dojrzałości buraków wziętych do przerobu oraz warunki transportu i przechowywania).

Drugą grupę stanowią czynniki, które zależą od warunków technologicznych przerobu buraka w cukrowni. Dotyczy to przede wszystkim staranności ekstrakcji cukru z buraka, stanu technicznego zainstalowanych urządzeń mechanicznych cukrowni.

Ustalono, że z buraków, które wyrosły przy niskiej wilgotności (w latach suchych), otrzymuje się melasę o niskim współczynniku czystości, a więc z dużą zawartością niecukru azotowego oraz zwiększoną ilością wapnia i małą zawartością popiołu. Z kolei z buraków, które wyrosły przy nadmiarze wilgoci (duża ilość opadów) i braku właściwej temperatury wzrostu (lata chłodne), otrzymuje się melasę z większym współczynnikiem czystości, to jest z mniejszą zawartością niecukru azotowego przy stosunkowo większej zawartości popiołu zawierającego mniej soli wapniowych.

Zmiany w technologii rolnictwa (intensywne i efektywne nawożenie upraw) doprowadziły do zwiększenia zawartości składników azotowych, popiołu, soli wapnia i elektrolitów, co zmniejszyło przydatność melasy do produkcji drożdży.

W związku z powyższym podanie ścisłego składu chemicznego obowiązującego dla wszystkich melas produkowanych w różnych cukrowniach jest niemożliwe. Ogólnie można przyjąć, że melasa przy zawartości około 20% wody ma 50% cukru i 30% niecukrów, które w dalszej kolejności można podzielić na nieorganiczne - w ilości 10%, i organiczne - blisko 20%. Ponadto w melasie oprócz sacharozy występuje w niewielkiej ilości cukier inwertowy (od 0,25 do 1%) oraz 2% rafinozy. Dane dotyczące przeciętnego składu chemicznego melasy buraczanej podano na rysanku 2.1.

Ponieważ melasa jest podstawowym surowcem węglowym w produkcji drożdży piekarskich, więc jej jakość ma decydujący wpływ na wydajność procesu namnażania biomasy. Szczególną uwagę zwraca się na zawartość azotu a-aminokwasowego i całkowitą zawartość azotu, azot betainowy, stopień czystości. lotne kwasy organiczne, związki wapnia oraz właściwości buforujące. Substancje niepożądane to: betaina, kwasy lotne oraz związki wapnia. Ponadto koloidy powstające z pektyn i pigmenty w stężeniu 1,4-12,9% oraz karmel w stężeniu 0,4-1,3%. Inne substancje niepożądane to: Pb 1-68 ppm, Cu 1,6-20,0 ppm, Fe 56-290 ppm, azotany (V) i azotany (III) w ilości odpowiednio 233,7--1208,2 i 7,3-17,0 mg/100 g substancji niewęglowodanowych, pozostałości pestycydów w stężeniu ppb i ppm.

MELASA f

51% sacharoza 30% aiccakry •J% cakry redukujące 23)% raflnoz

lWicwjązii gMwiue sak poaamc (KjO) chato 30% sok pepiofaws 83-10% - * skhd których wchodzą w^koy. ttmumy. chłoefa. uittaiy i miło ilości fosforanów potasu, sodu. wapnia i magnezu. Przeważającą ilość stanowią węglany, głównie potasu (ok. 80%)

»|0H subwgc azotowe

zawartość nota wynosi

około l^łKatyn;

•    1.'2% CW) betaina

•    0,4 0,5% (1/3) aiot przyswajalny głównie jako kwu glutaminowy i kwas

»IO%j beaaaosowt orgąairmr

•    3% asbstmcjc pektynowe i produkty ich rozpadu

•    2,5% produkty rozpadu cukru inwertowanego

•    1.5% kw»y organiczne.

fi

■    0.2 9,4% mrówkowy

■    03-1,0% octowy

■    0-0,07% maskowy

■    0,3% proptonowyl inne

RwmU. Podstawowy skład dteaóaay mętny hnracrmj Źródło: Opracowanie własne.

Dla przemysłu drożdźowego najbardziej odpowiednią melasę otrzymuje się w październiku i listopadzie, ze świeżo zebranych buraków. Zawiera ona wówczas dużo aminokwasów. Przechowywanie buraków powoduje w nich zmiany; które prowadzą do pogorszenia jakości melasy. Zawartość składników aminowych zmniejsza się w grudniu i styczniu, a zwiększa się zawartość betainy, azotanów (III), azotanów (V) i lotnych kwasów. Pizy przerobie buraków mniej wartościowych otrzymuje się melasę również mniej wartościową, a więc z dużą ilością soli wapniowych, mniejszą zawartością tlenków alkalicznych (np. K2O) oraz mniejszą ogólną ilością substancji azotowych. W tych przypadkach lepkość melasy jest 2- i 3-krotnie wyższa od normalnych._