36392 Stefan Zarski Zofia Drozdowska Kuban KREGOSLUP twoj, moj, nasz s32

Ryc. 13. Schematyczny rysunek anatomiczny ukazuje działanie aparatu buforowego. „1” jednostka ruchowa kręgosłupa jest obszarem, w którym rozmieszczone są czujniki (receptory) - przechwytujące bodźce mechaniczne i bólotwórcze. Zjawiska nerwowe związane z bodźcami mechanicznymi nazywamy mechanocepcją, a czujniki przetwarzające te bodźce w pobudzenia nerwowe (impulsy) -mechanoceptorami. Zjawiska nerwowe związane z z biodźcami bólotwórczymi nazywamy wzbudzeniem nocyceptywnym albo nocycepcją, a czujniki - nocyceptorami. „2” - poprzeczny przekrój rdzenia kręgowego, na którym uwidoczniono skupiska komórek nerwowych (zacienione pole w kształcie motyla), które tworzą jądra nerwowe, spełniające rolę przekaźników pobudzeń nerwowych, przewodzonych dalej drogami nerwowymi. W części grzbietowej rdzenia znajdują się jądra czuciowe, które przekazują dośrodkowo, tj. do mózgu, impulsy ze wszystkich narządów zmysłowych ustroju (w tym bólu); w części brzusznej (przedniej) rdzenia znajdują się jądra ruchowe, które przekazują impulsy odśrodkowe, tj. od mózgu do obwodowych części organizmu, głównie do mięśni. „3” - mózg, będący centralą nie tylko ośrodkowego układu nerwowego, lecz i nadrzędnym ośrodkiem sterującym czynnościami całego ustroju, składa się z półkul mózgowych (górna część) oraz pnia mózgowego (część dolna) i tzw. jąder podkorowych (pomieszczonych wewnątrz półkul i dlatego nie uwidacznia tego rysunek). Powierzchnia półkul mózgowych, zwana korą, skupia istotę szarą (komórki nerwowe), która ma największe kompetencje w sferze poznawania przez nas świata zewnętrznego i kierowania naszym postępowaniem; kora mózgowa jest siedliskiem myślenia, naszej mentalności. Pień mózgowy, łącznie z jądrami podkorowymi, utrzymuje mechanizmy niezbędne dla ustroju (praca serca, oddychanie), będąc zarazem motorem naszego życia napędowego, emocjonalnego. „M” - droga nerwowa (nerw obwodowy), przewodząca bodźce mechaniczne powstające w obrębie kręgosłupa. „N” - droga nerwowa, przewodząca bodźce bólotwórcze powstające w obrębie kręgosłupa. „P” - czuciowe jądro rdzenia kręgowego, spełniające rolę przepustu wieloczynnościowego dla dwu konkurujących z sobą (w stanie chorobowym) procesów: nocycepcji i mechanocepcji, nazywane wrotami kontrolującymi ból. „4” dośrodkowa droga nocyceptywna (przewodząca wzbudzenie nocyceptywne). „5" - odśrodkowa droga, związana czynnościowo ze wzbudzeniem nocyceptywnym, przewodząca z ruchowego jądra rdzenia kręgowego (czarne koło) impulsy wykonawcze do mięśni.

32