37713 sr3

Toteż zbierając rośliny pożyteczne wybierajcie i użytkujcie wyłącznie te. które są wam dobrze znane.

Nieznane rośliny mogą być trujące i wywołać nie tylko poważne choroby, ale nawet i śmierć.

Tropicielu bogactw roślinnych, bądź ostrożny!

Barwiki roślinne

świat roślinny pełen jest barw we wszelkich odcieniach. Jakżeż urozmaicony jest na łąkach dobór barw kwiatów letnich, jakież subtelne przejścia w odcieniach liści jesiennych — od żółtozielonych do jaskrawoczerwonych!

U ludów pierwotnych, żyjących wśród przyrody, barwi się nie tylko odzież, ale i ciało, naśladując żywe ubarwienie kwiatów, owadów i ptaków.

Nie będziemy ich naśladować i barwić twarzy, aby straszyć ludzi po drodze; nieraz jednak trzeba ufarbować nici lub łatę do naprawy odzieży. Albo może zechcemy przywrócić kolor wypłowiałej bluzie. Potrzebne są do tego barwiki; znajdziemy je wśród roślin.

Barwiki otrzymywano przede wszystkim z kwiatów, a potem także z liści, łodyg i korzeni. Najstarsze barwiki — błękit, indygo — otrzymywano z soku liści i łodyg krzewu rosnącego w Indiach, czerwień — z korzeni marzanny rosnącej w Persji. W Meksyku otrzymują kolory: błękitny, czerwony i czarny z drzewa sandałowego „campeche“. Po odkryciu Ameryki zaczęto je wywozić do Europy. Karmin otrzymuje się z włochatych mszyc, żyjących na kaktusach (opuncjach). Czerwony barwik dają też kwiaty saflaru ¹, rosnącego na południu ZSRR- Z dawien dawna chłopi rosyjscy otrzymywali barwiki z różnych roślin i sami farbowali wełnę i len.

Aby otrzymać barwiki, należy gotować w wodzie rozproszkowane części roślin. Otrzymany roztwór odparowuje się aż do stanu gęstego lub suchego osadu. Tkaniny farbuje się prze2 gotowanie w roztworze barwika, do którego dla utrwalenia barwy dodaje się sody i innych substancji. Barwiki roślinne wchodzą w skład barw palety malarskiej.

Możemy wyliczyć sporo pospolicie spotykanych roślin służących do barwienia. Przy drogach leśnych i na łąkach trafia się niewielka roślina o liściach wygiętych, zaokrąglonych, mających równe fałdki, a przypominających staromodne koronkowe mankiety; jest to pnywrotnik. Listki jego tworzą jakby lejek, w którym zbiera się woda z otworków umieszczonych na brzegach liści. Kroplę te, pojawiające się „tajemniczo¹⁴, gdy nie ma rosy, uważano dawniej za czarodziejskie. W średniowieczu alchemicy zbierali „czarodziejską rosę⁴' i robili z niej lekarstwo na zachowanie młodości. Toteż przywrotnik ma nazwę naukową Alchemilla. Jeśli przyjrzymy się jego skromnym, drobniutkim, zielonkawym kwiatkom, to ustalimy, że jest pokrewny jabłoni, róży i innym z rodziny różowatych.

Z liści i korzeni przywrotnika możemy otrzymać barwik szarozielony. Trzeba posiekać 40 g przywrotnika, wsypać do naczynia zawierającego 100 g wody i gotować 20 minut; po przecedzeniu wywar

247

1

Sal lor (Carthąmus tinctorius) — roślina egzotyczna, pochodząca z Egiptu i z Iranu.