41838 Lovas
0

Krok 3. Określanie przedmiotów. Następnym poleceniem (gdy dziecko opanuje już Podaj książkę) może być Podaj szczotkę lub Podaj szklankę. Musisz mieć pewność, że dziecko rozróżnia przedmioty i że wybór nie jest przypadkowy. Prawidłowa reakcja wymaga właściwego „rozpoznania przedmiotu”. Mamy kilka propozycji, które mogą być pomocne w opanowaniu właściwych reakcji. Wydaje się, że dziecko łatwiej zidentyfikuje przedmiot przez połączenie go z charakterystyczną dlań czynnością, niż gdy otrzyma jedynie polecenie, by go wskazać; łatwiej rozpozna szczotkę do włosów, gdy usłyszy polecenie Uczesz włosy, niż Pokaż szczotkę. Podobnie, łatwiej mu będzie sięgnąć po szklankę mleka, gdy powiesz Wypij szklankę mleka, niż Pokaż szklankę. Niech zatem w twoich instrukcjach znajdą się polecenia wykonania pewnej czynności (np. Wypij szklankę mleka), prowadzącej dziecko pośrednio do odnalezienia żądanego przedmiotu. Stopniowo eliminuj czynność {wypij), kończąc na samej nazwie przedmiotu {szklanka), który wówczas dziecko ci wręcza.

Krok 4. Wprowadzanie nowych poleceń. W miarę postępu nauki stopniowo wprowadzaj nowe polecenia, np. Podaj bulkę lub Podaj lalkę, by dziecko zaczęło rozumieć nazwy nowych przedmiotów. Z czasem możesz formułować jednocześnie dwie instrukcje dotyczące dwóch różnych przedmiotów. Rozpocznij tę część zadania, umieszczając jeden przedmiot po lewej stronie dziecka, drugi po prawej. Stopniowo oddalaj od niego oba przedmioty (2 m,. 4 m, wreszcie przenieś je do innego pokoju), aby zmusić je do poruszania się w różnych kierunkach i szukania przedmiotu, który ma ci podać. Aktywność dziecka wzrasta wraz z liczbą opanowanych przez nie instrukcji.

Przejdźmy teraz do poleceń innego rodzaju, wymagających nieco innego

postępowania w czasie treningu.

V„Włącz światło" /

Krok 1. Bodziec. Wypowiedz polecenie Włącz światło. Jeżeli dziecko reaguje zgodnie z przyjętymi wymaganiami, rozpocznij naukę kolejnego zachowania. Jeśli nie, podpowiedz właściwe zachowanie (Krok 2.).

Krok 2. Podpowiedz. Wydaj polecenie stojąc z dzieckiem przy kontakcie, po czym (nie zwlekając dłużej niż jedną sekundę) poprowadź jego rękę w kierunku kontaktu i pomóż włączyć światło. Daj dziecku nagrodę za wykonanie z twoją' pomocą zadania. Następnie wyłącz światło, odczekaj kilka sekund i powtórz polecenie. Podpowiadaj tylko tyle, ile te konieczne. Po wydaniu polecenia odczekaj sekundę lub dwie, aby zorientować się, czy samo sięgnie do kontaktu, zanim pomożesz mu wykonać tę czynność. Gdy jego ręka jest już na kontakcie (bez względu na to, czy znalazła się tam z twoją pomocą, czy nie), odczekaj sekundę, by sprawdzić, czy samodzielnie naciśnie przycisk, zanim mu podpowiesz.

Krok 3. Redukcja podpowiedzi. Stopniowo redukuj podpowiedź, coraz słabiej dotykając czy trzymając rękę dziecka i usuwając swoją, zanim jeszcze naciśnie przycisk, następnie zanim dosięgnie kontaktu, wreszcie — gdy jego ręka znajduje się w połowie drogi do wyłącznika, aż do chwili, kiedy samodzielnie wykona całą czynność. Przed każdą redukcją podpowiedzi daj mu szansę kilkakrotnie wykonać czynność z powodzeniem. Pamiętaj, nie pozwalaj dziecku włączać światła bez uprzedniego polecenia. Chcesz przecież, aby cię słuchało.

Krok 4. Naszym celem jest nauczenie dziecka reagowania na polecenie Włącz światło w sytuacji, gdy nie stoi w pobliżu kontaktu. Jeśli potrafi już włączyć światło na twoje polecenie zgodnie z ustalonymi wymaganiami, spróbuj wypowiedzieć polecenie stojąc £nńn w gewnej odleglości p,cl.,wyłącznika. Jeżeli nie zareaguje, podpowiedz, popychając je lekko w odpowiednim kierunku. Jeżeli nadal nie reaguje, stańcie oboje bliżej kontaktu. Gdy potrafi samo przejść przez pokój i zapalić światło i reaguje zgodnie z wymaganiami, rozpocznij naukę kolejnego zachowania.

Z czasem przekonasz się, że niektóre zachowania same w sobie stanowią wzmocn i enie'-AV--pfzypadku-d-zi§0i^7^:^iore-4ubią.^w.łączaćI'j ćwylącżać. światło, dodatkowa nagroda za wykonanie zadania może okazać się zbędna. Musisz jednak mieć pewność, że manipulacja wyłącznikiem^:j’es*f reakcją dziecka na twoje polecenie, nie zaś dążeniem do przyjemności. Jeżeli włącza światło, choć nie otrzymało polecenia, musisz okazać dezaprobatę. Dziecko musi nauczyć się słuchać twoich poleceń, a nie postępować według własnej woli.

^Uczenie okazywania czułośc\_y

Metody przedstawione w niniejszym rozdziale mogą posłużyć także do nauki okazywania czułości przez np. przytulanie, całowanie, gładzenie twojej głowy ćzv policzka. W związku z omawianym sposobem"wpajania azieck u uczuć rodzi się wiele pytań, przede wszystkim: „Czy miłości i przywiązania

można nauczyć?”. „Czy takie uczucia nie beda płytkie?”___Czw.celnwe jest

ksźtałtowanie uczuć?”, „Czy nie powinny mieć one spontanicznego charakteru?”. Nic innego nie moge~o3oowiedzieć nalie pytamOióża tvm. że nauka taka daje~efekty. fNie jgSt~Wykluczóńe, że dzieci rozwijające się prawidłowo uczą się czułych zachowań w podobny sposób.) Znacznie łatwiej jest pracować z dziećmi, która umieją okazywać uczucia, podczas gdy te, których tego nie nauczono, nie będą nawet wiedziały, co tracą. Warto także wziąć pod uwagę nie tylko to, czego cRce~3zieckor*ale f“t\Voje potrzeby i oczekiwania.

^Okazywana przez dziecko czułość jest nagrodą dla rodziców i stanowi dla nich pokrzepienie w tmdnej pracy. Jest zatem ważne, z uwagi na dobro twoje i dziecka, by nauczyło się okazywać uczucia w stosunku do innych:

8 — Nauczanie dzieci... 113